شاید خوشحال شویم آنگاه که بدانیم چگونه می‌توان از بار گناهان پدر و مادر زنده و یا از دنیا رفته خود کاست؛ هر چند که کافر باشند.

یكی از دستورهایی كه پیشوایان ما در باب تلاوت قرآن داده‎اند خواندن قرآن از روی مصحف است و روی این مسأله تأكید فراوانی كرده‎اند.

چه بسا علت این تأكید، بهره‎ گرفتن از «نورانیّت» قرآن است، تا مسلمانان از قرآن بهره بیشتری ببرند و نورانیّت قرآن در آنان اثر گذارد.

قرآن، كتابِ «نور»

خداوند بزرگ در جاهای مختلف قرآن، كتاب خود را «نور» معرفی می‎كند. از جمله می‎فرماید:

یَا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءكُم بُرْهَانٌ مِّن رَّبِّكُمْ وَأَنزَلْنَا إِلَیْكُمْ نُورًا مُّبِینًا .[1]

اى مردم، در حقیقت براى شما از جانب پروردگارتان برهانى آمده است، و ما به سوى شما نورى تابناك فرو فرستاده‏ایم.

فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَالنُّورِ الَّذِی أَنزَلْنَا وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ .[2]

پس به خدا و پیامبر او و آن نورى كه ما فروفرستادیم ایمان آورید، و خدا به آنچه مى‏كنید آگاه است.

نه تنها قرآن ـ كه آخرین كتاب آسمانی است ـ نور است بلكه سایر كتب آسمانی نیز نور است.

قرآن؛ تورات و انجیل را هم نور معرّفی كرده است.[3] زیرا این كتاب ها برنامه زندگی سعادتمندانه دنیا و آخرت انسان ها بوده است و هر چه انسانها به قوانین كتب آسمانی بیشتر عمل كنند سعادت و كامیابی آنها در دنیا و آخرت افزونتر می‎شود.

نگاه به قرآن عبادت است

با توجّه به مقدمه‎ای كه بیان شد اگر كسی بپرسد؛ قرآن را بهتر است از روی مصحف یا از حفظ بخوانیم، پاسخ می‎دهیم؛ اتفاقاً شخصی به نام «اسحاق بن عمّار» همین پرسش را از امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‎كند.

جریان این پرسش و پاسخ به این شرح است:

به امام ـ علیه السّلام ـ عرض كردم: فدایت شوم من قرآن را از حفظ دارم، بهتر است آن را از حفظ بخوانم یا از روی مصحف؟

امام ـ علیه السّلام ـ فرمود: آن را بخوان و در مصحف نظر كن؛ زیرا آن بهتر است. آیا نمی‎دانی نگاه در مصحف كردن عبادت است؟[4]

در توضیح كلام امام باید گفت؛ قرائت قرآن و نگاه كردن به قرآن دو عبادت جداگانه است. به عبارت دیگر كسی كه قرآن را از حفظ می‎خواند بدون اینكه به آن نگاه كند یك عبادت كرده است و پاداش آن نزد خدا محفوظ است. امّا اگر قرآن را از روی آن بخواند عبادت دیگری به نام «نگاه به مصحف» انجام داده است.

ابوذر از پیامبر بزرگوار اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ نقل می‎كند كه فرمود:

«النَّظَرُ فِی الْمُصْحَفِ یَعْنِی صَحِیفَهُ الْقُرْآنِ عِبَادَهٌ».[5]

نگاه كردن در مصحف، یعنی صفحه قرآن عبادت است.

با دقّت در مضمون این حدیث شریف نتیجه می‎گیریم كه قرآن دریای بیكرانی است كه همه انسانها می‎توانند از آن بهره گیرند، از انسان های كاملی چون پیامبر اسلام و امامان معصوم ـ علیهم السّلام ـ تا افراد كم سواد و احیاناً بی‎سواد.

قرآن سفره باز و مائده آسمانی است. هر كس به اندازه استعداد خود از آن سود می‎برد.

اثرات تلاوت از روی مصحف

1. بهره و عبادت چشم: هر یك از اعضای بدن هنگام عبادت دارای بهره‎هایی است؛ مثلاً در وضو دستها، صورت و روی پاها بهره‎ای از وضو دارند و در صدقه، دستی كه آن را می‎دهد پاداش دارد.

یكی از بهره‎های مهم چشم از عبادت، نگاه به قرآن كریم است و ما با نگاه به قرآن سهم چشم را از این عبادت، به آن بخشیده‎ایم.

رسول بزرگوار اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ در این زمینه فرمود:

«اُعْطُوا اَعْیُنَكُمْ حَظَّها مِنَ الْعِبادَهِ، قالُوا: وَ ما حَظُّها مِنَ الْعِبادَهِ یا رَسُولَ اللهَ؟

قالَ: النَّظَرُ فِی الْمُصْحَفِ وَ التَّفَكُّرُ فیهِ وَ الْاِعْتِبارُ عِنْدَ عَجائِبِهِ».[6]

بهره چشمانتان را از عبادت بدهید. گفتند: ای رسول خدا بهره چشمان از عبادت چیست؟ فرمود: نگاه كردن در مصحف و تفكّر در آن و عبرت گرفتن از عجایب آن است.

2. رعایت حقّ مصحف: قرآن‎هایی كه در منازل، مساجد و اماكن متبرّك وجود دارد هر كدام حقّی به گردن مسلمانان دارد. ادای حقوق آنها، باز كردن، نگاه كردن و قرائت آنهاست.

در همه خانه‎ها معمولاً یك جلد قرآن موجود است. عده‎ای از خانم های خانه‎دار سلیقه به خرج می‎دهند و آن را در جایگاه‎های پارچه‎ای زیبا و تمیز قرار می‎دهند و در جای بلندی از خانه‎ می‎گذارند و این كار پسندیده‎ای است. امّا این كار ادای حق قرآن نیست، بلكه رعایت حق قرآن به قرائت آن است.

در بعضی از خانه‎های قرآن‎ها متعدّد با خط ها و در قطعه ای متفاوت وجود دارد. توصیه ما این است كه اهل این خانه‎ها برنامه‌ای تنظیم كنند تا هنگام خواندن قرآن از همه آنها استفاده شود تا شامل آنهایی نشوند كه قرآن از آنان به پیشگاه خداوند شكایت برده است.

امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‎فرماید: سه چیز در پیشگاه خداوند از سه گروه شكایت می‎كند:

«مَسْجِدٌ خَرابٌ لا یُصَلّی فیهِ اَهْلُهُ وَ عالِمٌ بَیْنَ جُهّالٍ وَ مُصْحَفٌ مُعَلَّقٌ قَدْ وَقَعً عَلَیْهِ الْغُبارُ لا یُقْرَأُ فیهِ».[7]

مسجدی كه همسایگانش در آن نماز نخوانند، و عالمی كه بین ناآگاهان باشد (و از علم او استفاده نكنند)، و قرآنی كه غبار گرفته و خوانده نشود.

3. تخفیف گناه والدین: كسی كه قرآن را از روی مصحف بخواند علاوه بر این كه چشمانش را از نور قرآن بهره‎مند می‎نماید سبب تخفیف گناه پدر و مادرش می‎شود. امام ششم ـ علیه السّلام ـ فرموده است:

«مَنْ قَرَأ الْقُرْآنَ مِنَ الْمُصْحَفِ مَتَّعَهُ اللهُ بِبَصَرِهِ وَ خَفَّفَ عَنْ والِدَیْهِ وَ اِنْ كانا كافِرینَ».[8]

كسی كه قرآن را از روی مصحف بخواند خدا دیدگان او را بهره‎مند می‎سازد و به وسیله آن گناهان پدر و مادرش را تخفیف می‎دهد، اگر چه آنان كافر باشند.

4. سبب تكثیر بیشتر قرآن: اگر همه مقیّد باشند از روی مصحف، قرآن بخوانند این مسأله موجب رواج قرآن كریم و چاپ و تكثیر بیشتر آن می‎شود. در نتیجه در دسترس همگان قرار می‎گیرد و میل و رغبت نسبت به قرآن فزونی می‎یابد.

پی نوشت ها:

[1] . نساء (4)، آیه 174.

[2] . تغابن (64)، آیه 8.

[3] . «همانا ما تورات را فرو فرستادیم در آن برای انسانها هدایت و نور است» (مائده (5)، آیه 44)، «و انجیل را بر عیسی فرستادیم كه در آن هدایت و نور است، (مائده (5)، آیه 46).

[4] . اصول كافی، ج 2، ص 449.

[5] . بحار الانوار، ج 89، ص 199.

[6] . المحجه البیضاء، مولی محسن فیض كاشانی، مكتبه الصّدوق، تهران، 1339، ج 2،ص 231.

[7] .اصول كافی، ج 2، باب «قراءه القرآن فی المصحف»، ص 449.

[8] . مصباح الكفعمی، مۆسسه النّعمان، بیروت، 1412 هـ .ق، ج 2، ص 531.

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا