یزدفردا
پایگاه خبری و تحلیلیشاید خوشحال شویم آنگاه که بدانیم چگونه می‌توان از بار گناهان پدر و مادر زنده و یا از دنیا رفته خود کاست؛ هر چند که کافر باشند.
یكی از دستورهایی كه پیشوایان ما در باب تلاوت قرآن دادهاند خواندن قرآن از روی مصحف است و روی این مسأله تأكید فراوانی كردهاند.
چه بسا علت این تأكید، بهره گرفتن از «نورانیّت» قرآن است، تا مسلمانان از قرآن بهره بیشتری ببرند و نورانیّت قرآن در آنان اثر گذارد.
قرآن، كتابِ «نور»
خداوند بزرگ در جاهای مختلف قرآن، كتاب خود را «نور» معرفی میكند. از جمله میفرماید:
یَا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءكُم بُرْهَانٌ مِّن رَّبِّكُمْ وَأَنزَلْنَا إِلَیْكُمْ نُورًا مُّبِینًا .[1]
اى مردم، در حقیقت براى شما از جانب پروردگارتان برهانى آمده است، و ما به سوى شما نورى تابناك فرو فرستادهایم.
فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَالنُّورِ الَّذِی أَنزَلْنَا وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ .[2]
پس به خدا و پیامبر او و آن نورى كه ما فروفرستادیم ایمان آورید، و خدا به آنچه مىكنید آگاه است.
نه تنها قرآن ـ كه آخرین كتاب آسمانی است ـ نور است بلكه سایر كتب آسمانی نیز نور است.
قرآن؛ تورات و انجیل را هم نور معرّفی كرده است.[3] زیرا این كتاب ها برنامه زندگی سعادتمندانه دنیا و آخرت انسان ها بوده است و هر چه انسانها به قوانین كتب آسمانی بیشتر عمل كنند سعادت و كامیابی آنها در دنیا و آخرت افزونتر میشود.
نگاه به قرآن عبادت است
با توجّه به مقدمهای كه بیان شد اگر كسی بپرسد؛ قرآن را بهتر است از روی مصحف یا از حفظ بخوانیم، پاسخ میدهیم؛ اتفاقاً شخصی به نام «اسحاق بن عمّار» همین پرسش را از امام صادق ـ علیه السّلام ـ میكند.
جریان این پرسش و پاسخ به این شرح است:
به امام ـ علیه السّلام ـ عرض كردم: فدایت شوم من قرآن را از حفظ دارم، بهتر است آن را از حفظ بخوانم یا از روی مصحف؟
امام ـ علیه السّلام ـ فرمود: آن را بخوان و در مصحف نظر كن؛ زیرا آن بهتر است. آیا نمیدانی نگاه در مصحف كردن عبادت است؟[4]
شخصی به نام «اسحاق بن عمّار» همین پرسش را از امام صادق ـ علیه السّلام ـ میكند. جریان این پرسش و پاسخ به این شرح است: به امام ـ علیه السّلام ـ عرض كردم: فدایت شوم من قرآن را از حفظ دارم، بهتر است آن را از حفظ بخوانم یا از روی مصحف؟ امام ـ علیه السّلام ـ فرمود: آن را بخوان و در مصحف نظر كن؛ زیرا آن بهتر است. آیا نمیدانی نگاه در مصحف كردن عبادت است؟
در توضیح كلام امام باید گفت؛ قرائت قرآن و نگاه كردن به قرآن دو عبادت جداگانه است. به عبارت دیگر كسی كه قرآن را از حفظ میخواند بدون اینكه به آن نگاه كند یك عبادت كرده است و پاداش آن نزد خدا محفوظ است. امّا اگر قرآن را از روی آن بخواند عبادت دیگری به نام «نگاه به مصحف» انجام داده است.
ابوذر از پیامبر بزرگوار اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ نقل میكند كه فرمود:
«النَّظَرُ فِی الْمُصْحَفِ یَعْنِی صَحِیفَهُ الْقُرْآنِ عِبَادَهٌ».[5]
نگاه كردن در مصحف، یعنی صفحه قرآن عبادت است.
با دقّت در مضمون این حدیث شریف نتیجه میگیریم كه قرآن دریای بیكرانی است كه همه انسانها میتوانند از آن بهره گیرند، از انسان های كاملی چون پیامبر اسلام و امامان معصوم ـ علیهم السّلام ـ تا افراد كم سواد و احیاناً بیسواد.
قرآن سفره باز و مائده آسمانی است. هر كس به اندازه استعداد خود از آن سود میبرد.
اثرات تلاوت از روی مصحف
1. بهره و عبادت چشم: هر یك از اعضای بدن هنگام عبادت دارای بهرههایی است؛ مثلاً در وضو دستها، صورت و روی پاها بهرهای از وضو دارند و در صدقه، دستی كه آن را میدهد پاداش دارد.
یكی از بهرههای مهم چشم از عبادت، نگاه به قرآن كریم است و ما با نگاه به قرآن سهم چشم را از این عبادت، به آن بخشیدهایم.
رسول بزرگوار اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ در این زمینه فرمود:
«اُعْطُوا اَعْیُنَكُمْ حَظَّها مِنَ الْعِبادَهِ، قالُوا: وَ ما حَظُّها مِنَ الْعِبادَهِ یا رَسُولَ اللهَ؟
قالَ: النَّظَرُ فِی الْمُصْحَفِ وَ التَّفَكُّرُ فیهِ وَ الْاِعْتِبارُ عِنْدَ عَجائِبِهِ».[6]
بهره چشمانتان را از عبادت بدهید. گفتند: ای رسول خدا بهره چشمان از عبادت چیست؟ فرمود: نگاه كردن در مصحف و تفكّر در آن و عبرت گرفتن از عجایب آن است.
2. رعایت حقّ مصحف: قرآنهایی كه در منازل، مساجد و اماكن متبرّك وجود دارد هر كدام حقّی به گردن مسلمانان دارد. ادای حقوق آنها، باز كردن، نگاه كردن و قرائت آنهاست.
در همه خانهها معمولاً یك جلد قرآن موجود است. عدهای از خانم های خانهدار سلیقه به خرج میدهند و آن را در جایگاههای پارچهای زیبا و تمیز قرار میدهند و در جای بلندی از خانه میگذارند و این كار پسندیدهای است. امّا این كار ادای حق قرآن نیست، بلكه رعایت حق قرآن به قرائت آن است.
در بعضی از خانههای قرآنها متعدّد با خط ها و در قطعه ای متفاوت وجود دارد. توصیه ما این است كه اهل این خانهها برنامه‌ای تنظیم كنند تا هنگام خواندن قرآن از همه آنها استفاده شود تا شامل آنهایی نشوند كه قرآن از آنان به پیشگاه خداوند شكایت برده است.
امام صادق ـ علیه السّلام ـ میفرماید: سه چیز در پیشگاه خداوند از سه گروه شكایت میكند:
«مَسْجِدٌ خَرابٌ لا یُصَلّی فیهِ اَهْلُهُ وَ عالِمٌ بَیْنَ جُهّالٍ وَ مُصْحَفٌ مُعَلَّقٌ قَدْ وَقَعً عَلَیْهِ الْغُبارُ لا یُقْرَأُ فیهِ».[7]
مسجدی كه همسایگانش در آن نماز نخوانند، و عالمی كه بین ناآگاهان باشد (و از علم او استفاده نكنند)، و قرآنی كه غبار گرفته و خوانده نشود.
كسی كه قرآن را از روی مصحف بخواند علاوه بر این كه چشمانش را از نور قران بهرهمند مینماید سبب تخفیف گناه پدر و مادرش میشود. امام ششم ـ علیه السّلام ـ فرموده است: «مَنْ قَرَأ الْقُرْآنَ مِنَ الْمُصْحَفِ مَتَّعَهُ اللهُ بِبَصَرِهِ وَ خَفَّفَ عَنْ والِدَیْهِ وَ اِنْ كانا كافِرینَ»
3. تخفیف گناه والدین: كسی كه قرآن را از روی مصحف بخواند علاوه بر این كه چشمانش را از نور قرآن بهرهمند مینماید سبب تخفیف گناه پدر و مادرش میشود. امام ششم ـ علیه السّلام ـ فرموده است:
«مَنْ قَرَأ الْقُرْآنَ مِنَ الْمُصْحَفِ مَتَّعَهُ اللهُ بِبَصَرِهِ وَ خَفَّفَ عَنْ والِدَیْهِ وَ اِنْ كانا كافِرینَ».[8]
كسی كه قرآن را از روی مصحف بخواند خدا دیدگان او را بهرهمند میسازد و به وسیله آن گناهان پدر و مادرش را تخفیف میدهد، اگر چه آنان كافر باشند.
4. سبب تكثیر بیشتر قرآن: اگر همه مقیّد باشند از روی مصحف، قرآن بخوانند این مسأله موجب رواج قرآن كریم و چاپ و تكثیر بیشتر آن میشود. در نتیجه در دسترس همگان قرار میگیرد و میل و رغبت نسبت به قرآن فزونی مییابد.
پی نوشت ها:
[1] . نساء (4)، آیه 174.
[2] . تغابن (64)، آیه 8.
[3] . «همانا ما تورات را فرو فرستادیم در آن برای انسانها هدایت و نور است» (مائده (5)، آیه 44)، «و انجیل را بر عیسی فرستادیم كه در آن هدایت و نور است، (مائده (5)، آیه 46).
[4] . اصول كافی، ج 2، ص 449.
[5] . بحار الانوار، ج 89، ص 199.
[6] . المحجه البیضاء، مولی محسن فیض كاشانی، مكتبه الصّدوق، تهران، 1339، ج 2،ص 231.
[7] .اصول كافی، ج 2، باب «قراءه القرآن فی المصحف»، ص 449.
[8] . مصباح الكفعمی، مۆسسه النّعمان، بیروت، 1412 هـ .ق، ج 2، ص 531.