رسانه و مردم فوتبال زده ایران

امید حسین مرشدی

راهکارهای رسانه ای برای گرمابخشی فوتبال سرد ايرانی:
این روزها رکود کم سابقه حضور هواداران، پرطرفدارترین ورزش را که نوعی گله مندی و اعتراض به وضعیت موجود است، شاهد هستیم. در حالی که در آستانه برگزاری مسابقات جام جهانی فوتبال، کشورهای حاضر در این کارزار با بالاترین استقبال از سوی مردم در کشورشان روبرو هستند اما در جامعه ایران این موضوع با استقبال متفاوتی مواجه شده است. ریشه یابی و آسیب شناسی علل و عوامل سردی فوتبال در ایران در آستانه هیاهوی آتشین فوتبال در جهان مد نظر ما نیست اما از آنجایی که سالهاست از رسانه به عنوان یار دوازدهم یاد می شود، براساس نظریه تزریقی (گلوله جادویی) چگونه می توان با خلق پیامی تاثیرگذار در کوتاهترین مدت، بیشترین اثر بخشی را روی مخاطب گذاشت و احساسات و هیجانات مردم را برانگیخت و به طریقی تا حد زیادی باعث آشتی آنها با فوتبال ایرانی شد.
شاید با مشکلات اقتصادی موجود و تاثیر آن روی زندگی بسیاری از مردم، عواملی چون درآمدهای نجومی فوتبالیست ها، بداخلاقی های جامعه فوتبال، کیفیت نازل بازی ها و ... باعث فاصله افتادن بین طرفین شده است، اما قبل از هر کاری باید تمامی عوامل برای رسیدن به نتیجه بهتر و پیش بینی های لازم را در نظر داشت. در این مطالعه، راهکارهای رسانه ای (براساس نظریه های رسانه ای) برای افزایش انگیزه و حس امیدواری جامعه به فوتبال ایران ارائه شده است:
1. یکپارچه سازی رسانه ها
در آستانه برگزاری مسابقات جام جهانی، رسانه ها با هماهنگی بیشتر و به صورت همسو می توانند باعث رونق هر چه بیشتر فوتبال بین آحاد جامعه شوند، در غیر این صورت نتیجه ای جز وضعیت موجود در پی نخواهد داشت. برای مثال در این روزها، در رسانه ملی، برنامه 90 در بسیاری از اوقات نیمه خالی لیوان را هدف قرار داده، برنامه های ورزش و مردم و ورزش از نگاه دو هر کدام به شیوه خود، سعی در ارائه تصویری کاملاً خوش بینانه از فوتبال ایرانی دارند، ازسوی دیگر روزنامه ها و سایت ها هرکدام ساز خود را می زنند.
با توجه به نظریه کارکرد پیام های ارتباطی، وسایل ارتباط جمعی در صورت خلق بی نظمی و نا همگنی، دارای کارکرد منفی می شود.
2. پر رنگ نمایی داشته ها و کم رنگ نشان دادن نداشته ها
در این زمان کوتاه از مزیت های حریف یاد کردن، کمبودهای آماده سازی تیم ملی و ... نه تنها دردی را دوا نمی کند، بلکه بر سردی جو فوتبال خواهد افزود پس زمان خوبی است که از بازیکنان تاثیرگذارمان که در لیگ های اروپایی حضور دارند یا نقل قول رسانه مطرح جهان در مورد بازیکنان نام آشنای فوتبال یاد کنیم. برجسته نمایی پست هایی که بازیکنان قابلی داریم و تیم حریف در این نقاط با مشکل مواجه است، می تواند باعث امیدواری علاقه مندان فوتبال شود. ذکر این نکته ضروری است این کار باید با ظرافت فوق العاده اعمال شود بدون اینکه موجب توقعات کاذب و انتظارات بالا بین مردم شود که در غیر این صورت می تواند همانند جام جهانی 2006 نتیجه عکس به همراه داشته باشد.
مطابق با نظریه برجسته سازی، رسانه ها با برجسته سازی بعضی از موضوع ها یا رویدادها بیشترین تاثیر را بر روی سطح آگاهی و اطلاعات جامعه می گذارد، گرچه نمی توانند تعیین کنند مردم «چگونه» بیاندیشند، اما می توانند تعیین کنند «درباره چه» بیاندیشند.
3. گفتمان هایی با حضور اقشار مختلف مردم و ورزشکاران
گزارش هایی مردمی در سطح شهر، ادارات، ارگانها از طبقات مختلف مردم پزشک، کارمند، کارگر، راننده، دست فروش، پسرکی که کفش واکس می زند، زن، مرد، پیر و جوان. و مطرح کردن سوالاتی که حس امیدواری را به مردم القا کند و به نوعی بیان کننده شور و حرارت فوتبالی و غیر فوتبالی در آستانه جام جهانی باشد فوق العاده می تواند گرمابخش تنور فوتبال ایران در آستانه پیکار مهمی چون جام جهانی باشد. سوالاتی نظیر:
می دانید چند روز تا جام جهانی باقی مانده است؟
حضور تیم ملی فوتبال ایران، چقدر بر جذابیت این جام برای شما افزوده است؟
قشنگ ترین خاطرات شما از دوره های قبل حضور ایران چیست؟
طرفدار کدام تیم هستید؟
فکر می کنید کدام تیم قهرمان این دوره می شود؟
صحبت شما برای بر و بچه های تیم ملی
حضور بر سر تمرین تیم ملی و دعوت بازیکنان از مردم که گرمابخش محفل فوتبال باشد و برایشان دعا کنند.
طبق نظریه مارپیچ سکوت، افراد که به شرایط موجود فوتبال ایران گله مند هستند به این باور می رسند که در اقلیت هستند و به سمت اکثریت می آیند. از این رو استفاده از گزارش ها و نظرسنجی ها باعث می شود مردم آنچه به صورت عمومی بیان می شود اتکا و اعتماد کنند تا آنچه فکر می کنند.
4. طرح نظرسنجی هایی نمایانگر امیدواری اکثریت مردم به فوتبال ایرانی
نظرسنجی می تواند به عنوان ابزاری برای سنجش آرای عمومی به موضوعی خاص برای رسیدن به هدفی معین به کار گرفته شود. در آستانه حضور فوتبال ایران در جام جهانی برزیل، عدم استقبال هواداران فوتبال در ورزشگاه های پایتخت، به عنوان شاخصی برای سردی فوتبال ایرانی بیان شده است. با طرح نظرسنجی هایی که این مفهوم را به مخاطب القا می کند که اکثریت مردم از برگزاری دیدارهای تیم ملی در شهرستان ها استقبال می کند، یا توجه به نظریه مارپیچ سکوت، می توان فوتبالی های پایتخت را در اقلیت قرار داد. برای مثال، سوال نظرسنجی را به صورت "آیا با برگزاری دیدارهای تیم ملی در شهرستان ها موافقید؟" بیان کرد (کوتاهترین زمان و بیشترین اثربخشی طبق نظریه تزریقی).
پرسش نظرسنجی برنامه ۹۰ مورخ 27/7/92 این بود که آیا با بازی تیم ملی در شهرستانها موافقید ؟ ۱- بله ۲- خیر که در پایان، نزدیک ۸۰ درصد گزینه ۱ و ۲۰ درصد به ‌گزینه ۲ رای دادند .
5. گفتگو با ستارگان سال های گذشته
در این بخش، با دعوت از ستارگان فوتبال کشورمان مانند احمدرضا عابدزاده، مهدی مهدوی کیا و ... که از محبوبیت و تاثیرگذاری بالایی روی مردم دارند، در کوتاه مدت می توان شور و هیجان خوبی را به علاقه مندان فوتبال منتقل کرد (نظریه تزریقی).
6. برانگیختن غرور ملی با بهره گیری از بهترین روزهای خوش فوتبال در گذشته
پخش تصاویر یا فایل های صوتی برای مخاطبان رادیو و تلویزیون از بازی های مهم گذشته ( بازی ایران – استرالیا، ایران – آمریکا) که حس نوستالژی خوبی را برای مردم به همراه دارد فوق العاده حائز اهمیت است (نظریه برجسته سازی).
7. پخش موزیک های مهیج، ملی و حماسی
تهیه و پخش اثر موسیقایی با مضامین ملی - حماسی با بهره گیری از محبوبترین خواننده ها که بین مردم مقبولیت دارند در آستانه برگزاری جام جهانی بسیار اثربخش است. این روش یکی از متداولترین راهکارها است. براساس نظریه تزریقی (گلوله جادویی)، اقشار مختلف جامعه تحت تاثیر مطلق پیام رسانه قرار گرفته، چون که احساسات، غرور و هویت ملی جامعه را نشانه گرفته و محدود به طبقه یا قشر خاصی نیست.
8. مشارکت رسانه برای حل مشکلات سرخابی های پایتخت
از آنجایی که می دانیم از گذشته تا به امروز، بخش عمده ای از هواخواهان فوتبال در ایران را دوستداران پرسپولیس و استقلال پایتخت تشکیل می دهند. شرایط مساعد و مطلوب این دو تیم در هر حال می تواند نقطه قوتی برای فوتبال ایران، تیم ملی و هواداران آن باشد. بنابراین رسانه به جای دامن زدن به حاشیه های این دو تیم، می توانند به صورت همه جانبه و هماهنگ، مسئولان و جامعه را وادار کنند تا بهترین شرایط را برای سرخابی ها فراهم آورند. برای مثال رفع مشکلات خصوصی سازی این دو تیم که سالهاست نخ نما شده است (نظریه های: 1-کارکرد پیام های ارتباطی، 2- رضامندی و نیازجویی).