پیر نارکی pirnaaraki نام یکی از قدیمی ترین زیارتگاههای زرتشتیان ایران است , این بنا در ۲۰ کیلومتری شمال غربی مهریز و در دامنه یک کوه کم ارتفاع به همین نام قرار دارد.این منطقه توسط زرتشتیان به سبک معماری سنتی و از خشت و گل ، حدود ۷۵ اتاق که اصطلاحا به آن ˈخیلهˈ میگویند برای اسکان زائران ساخته شده است.
پير ناركي، پير هريشت، چك چك، پارس بانو، پير نارستانه و... از جمله زيارتگاه‌‌هاي زرتشتيان جهان است كه همگي آنها به اضافه آتشكده معروف زرتشتيان و چندين دخمه در استان يزد قرار دارند و بيشتر اين زيارتگاه ها و بناهاي مقدس زرتشتيان در شهرستانهاي اردكان و مهريز واقع شده اند.
حضور در هر يك از اين زيارتگاه ها در ايام خاصي از سال انجام مي‌شود و معمولا در ديگر ايام سال، كمتر زرتشتي در اين مكان‌هاي خاص حضور دارند.
پير ناركي كه يكي از زيارتگاه‌هاي اصلي زرتشتيان جهان به شمار مي‌رود، در شهرستان مهريز واقع شده و از 12 تا 16 مردادماه يا همان امرداد فارسي زبانان اصيل، مراسم ويژه‌اي در آن برگزار مي شود و علاوه بر زرتشتيان يزد و اردكان و تفت و بقيه شهرستان هاي استان يزد، پيروان اين آيين از استانهاي كرمان،‌ تهران و حتي از هندوستان و... براي شركت در اين مراسم به يزد سفر مي كنند.

آیین  پیر نارکی
آیین  پیر نارکی زرتشتیان نیز همچون سایر آیینهای آنها فلسفه وجودی زیبایی دارد که بیشتر به افسانه شباهت دارد، افسانه هایی که امروز مقدس ترین روزهای زرتشتیان جهان به ویژه ایران را رقم زده است.
پیروان کیش زرتشت هر سال از روز مهر تا ورهرام از ماه امرداد که همان 12 تا 16 مردادماه خورشیدی است در این زیارتگاه در شهرستان مهریز، پیرامون عقاید و باورهای خود حلقه می زنند و به برگزاری مراسم های ویژه این روزها می پردازند.
بر خلاف سایر مراسم زرتشتیان که در زیارتگاههای آنها برگزار می شود، این مراسم تنها جنبه مذهبی ندارد و در آن جشنواره های شاد فرهنگی،‌ هنری و ورزشی نیز برگزار می شود که البته از ماهها قبل فراخوان این مسابقات به انجمنهای مختلف این کیش ارائه شده است.

تاریخچه پیر نارکی
در 58 کیلومتری شهر یزد و در دامنه کوه نارکی زیارتگاهی وجود دارد که بر اساس باورهای مختلف پناهگاهی برای زربانو یا همان نازبانو از شاهزادگان یزد و عروس پادشاه پارس در زمان حمله تازیان به ایران بوده است.
در زمان حمله پارسیان به ایران، زربانو از پارس به یزد که مرکز حمله دشمنان بوده می‌گریزد اما درمی‌یابد که یزد نیز مورد حمله قرار گرفته، بنابراین به کوهی در "دره زنجیر" رسیده و در خواست تا در کوه پناه بگیرد اما کوه او را در پناه خود نپذیرفت و به همین دلیل زرتشتیان تا این زمان نیز به این کوه سنگ می‌زنند.
در آن هنگام مردی نیز با چارپای خود از آن مسیر می‌گذشته اما او نیز به درخواست نازبانو برای یاری به وی توجهی نمی کند و این شاهزاده یزدی به کوه "گیگون" ‌ می رود و از کوه گذر می کند و در دامنه کوه نارکی درخواست یاری از پروردگار می کند.
در این هنگام کوه وی را در خود پناه می دهد و از آنجا چشمه ای در خشکی روان می شود. شب هنگام مسافری خسته که از آنجا گذر می کرده، در آن جایگاه استراحتی می کند، به خواب رفته و در خواب نازبانو به وی سفارش می کند که زیارتگاهی را در آنجا بنا دهد.
زرتشتیان در این روز که مصادف با زمان پناه دادن کوه به زربانو است در این جایگاه گردهم می آیند و به اوستا خوانی و یزشن خوانی و شادی شادمانی می پردازند.

موقعیت جغرافیایی پیرنارکی
پیرنارکی در 58 کیلومتری جنوب شرقی یزد در دامنه کوه غربی بلندی به نام "تجنک" نزدیک دره‌ زنجیر و یا در نزدیکی تفت از دره گیگون قرار دارد.
ساختمان این زیارتگاه شامل اتاقی است که پذیرای دلهای گرم زیارت‌ کنندگان زرتشتی است و در بیرون این اتاق مکانی برای شستشوی دست و صورت در نظر گرفته شده است. خارج از دری که این دو محل را در بر می ‌گیرد، ساختمانهایی به نام خیله از دهش خیراندیشان ساخته شده است.
این خیله‌ها برای ماندن چند روزه زیارت ‌کنندگان پیش ‌بینی شده ‌اند.
این آیین هر سال از 12 مرداد که به روز "سروش ایزد" معروف است به مدت پنج روز با حضور پیروان این کیش برگزار می ‌شود.

مراسم های پیرنارکی
در این مراسم که پنج روز به طول می انجامد علاوه بر نیایش و برپایی آیینهای مختلف مذهبی، جشنها و جشنواره هایی نیز برگزار می شود و علاقمندان حاضر در این مکان در مسابقات مختلفی از جمله نقاشی، شعر، عکس، خوشنویسی و مسابقات ورزشی شرکت می کنند.
در این روز همچنین دانشجویان و دانش ‌آموزان موفق، زوجهای جوان، خیران زرتشتی، شهدای این کیش و ... معرفی و تجلیل می ‌‌شوند.
پیرنارکی یکی از قدیمی ‌ترین زیارتگاه‌های زرتشتیان ایران است که در 20 کیلومتری شمال‌غربی مهریز و 50 کیلومتری مرکز استان یزد در دامنه کوه کم‌ ارتفاعی به همین نام قرار دارد.
از جمله زیارتگاه‌ های زرتشتیان می‌توان پارس بانو، هریشت اردکان، قعله اسدان یزد، چک‌چک اردکان،‌ نارستانه و ... اشاره کرد.


نقل دو روايت از يك مراسم ويژه
در روايات تاريخي زرتشتيان براي اين مراسم دو روايت نقل شده است كه در واقع هر دو به يك موضوع مي رسند اما نحوه نقل آنها متفاوت است.
بر اساس يكي از اين روايات، در عصر ساسانيان و هنگامي كه اعراب به ايران حمله كردند، تنها شاهزاده پارس يعني نازبانو، براي در امان ماندن از دست اعراب به كوهي به نام ناركي پناه مي‌برد و گفته شده كه اين شاهزاده قبل از پير ناركي به كوهي معروف به گيگون رفته اما نتوانسته در آنجا پناه بگيرد.
وقتي نازبانو به سمت كوه ناركي حركت مي‌كند و در آنجا پناه مي‌گيرد و هنگامي كه از خداوند ياري مي خواهد، ناگهان از ديده ها پنهان مي شود.
از آن زمان تاكنون، پير ناركي به‌عنوان يكي از زيارتگاه‌هاي زرتشتيان جهان و محل امداد غيبي به نازبانو، تنها شاهزاده پارس، مورد احترام زرتشتيان است.
از آنجا كه اين رويداد بين روزهاي 12 تا 16 مرداد ماه يا از روز مهر تا روز ورهرام (زرتشتيان هر روز از يك برج را به يك نام نامگذاري كرده اند) رخ داده است، پيروان آيين زرتشت هر سال در اين تاريخ به پير ناركي مي روند و مراسم خود را برگزار مي كنند.

سنگباران كردن كوه گيگون در مراسم ويژه پيرناركي
يكي از اين مراسم، سنگباران كردن كوه گيگون، كوهي كه به نازبانو پناه نداد، است و پس از آن مراسم جشني در پير ناركي همراه با آيين و مراسم هاي خاص برگزار مي شود.
مورد روايت دوم از اين مراسم نيز اظهار داشت: بر اساس نقل‌هاي كهن، در زمان‌هاي دور يكي از پادشاهان يزد درخت كهنسالي را در حوالي پير ناركي به زمين زد و آن را بريد و با اين اقدامش نابينا شد.
اين پادشاه وقتي نابينا شد تصميم گرفت در آن منطقه و درست در جايي كه درخت را بريده، اقداماتي انجام دهد كه از آن جمله ساخت زيارتگاه براي گردهمايي زرتشتيان و اهداي هدايا به اين جايگاه بود كه با اين اقدامات خود توانست به تدريج بينايي خود را به دست آورد.
 البته بيشتر زرتشتيان به روايت اول معتقد هستند و آيين هاي خود را بر اساس آن برگزار مي كنند.
نيايش مهمترين برنامه اين مراسم است و پس از آن برنامه‌هاي موسيقي، آواز و شادماني همگاني در اين منطقه برگزار مي شود.

معرفي زوج‌هاي جوان در مراسم پير ناركي
در اين روز همچنين به دانش آموزان و دانشجويان نمونه جايزه داده مي‌شود و زوج‌هاي جواني كه تازه زندگي خود را آغاز كرده اند به همه معرفي مي‌‌شوند و اين زوج ها با توزيع شيريني بين هم كيشان خود، پيوند خود را به همه اعلام مي كنند.
 زماني كه نازبانو در كوه از نظرها پنهان شده، فردي روشن‌بين براي شكار به آن حوالي رفته و هنگامي كه مشغول خواب و استراحت بوده، نازبانو به خواب او مي رود و بعد از معرفي خود به او دستور بنا كردن نيايشگاهي در پير ناركي مي دهد.
همان هنگام چشمه‌اي نيز در اين محل جاري شده و از آنجا كه نازبانو نوبد برآورده شدن دعاها در اين مكان را داده بود، هر سال زرتشتيان بسياري از سراسر جهان براي دعا و نيايش در روزهاي 12 تا 16 مرداد ماه به پير ناركي مي آيند و گرچه از دوازدهم مراسم‌ها آغاز مي‌شود اما مراسم اصلي در روز 16 مرداد برگزار مي شود.
زيارتگاه پير ناركي در دره اي بنا شده كه از سه طرف با كوه محصور شده و زرتشتيان در اين منطقه حضور مي‌يابند و ضمن برگزار مراسم ويژه خود، به روح درگذشتگان خود نيز درود مي فرستند.
پير ناركي در 58 كيلومتري جنوب شرقي يزد و در شهرستان مهريز بر دامنه غربي كوهي به نام تيجنگ نزديك تفت و دره گيگون قرار گرفته است.
در اين منطقه چشمه اي جاري است كه زرتشتيان اين چشمه را نيز مقدس مي دانند و اطراف آن اتاق هايي به نام خيله ساخته اند كه براي نيايشگران در اين ايام سال ساخته شده است

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا