تحریم‏ های خارجی و صنعت خودروسازی

طی سال‏های میانی دهه 80 وابستگی فراوان بودجه و واردات ایران به درآمدهای حاصل از صادرات نفت منجر به وابستگی شدید ایران به این طلای سیاه شد. با تشدید تحریم ها شاهد دو موج از آثار این پدیده غیر انسانی بودیم. در موج اول، تحریم ها با محدود کردن تولید و صادرات نفت منجر به کاهش درآمدهای ارزی و افزایش نرخ ارز گردید. در موج دوم ، تحریم ها با ایجاد اخلال در واردات و مواد اولیه تولیدی، «تورم» را به ارمغان آورد و به تدریج با افزایش قیمت‏ها ، شاهد کاهش قدرت خرید مصرف‏ کنندگان داخلی نسبت به  بسیاری از کالاها شدیم.  با ترکیب این دو موج، «رکود تورمی» دست آوردی برای بازارهای مالی، صنایع و مخصوصا صنعت خودروسازی کشور ما گردید، به نحوی که صنعت خودرو از آنجا که طی سالهای اخیر به شدت از بحرانها و محدودیتهای داخلی و خارجی ضربه خورده بود، رسیدن تیراژ تولید خودرو به یک سوم را تجربه نمود. اتفاق تلخی که در نتیجه کم توجهی خودروسازان به توان و ظرفیت داخلی رخ داد و این صنعت بزرگ کشور را از عرش به فرش نشاند. 


صنعت خودروسازی و اقتصاد مقاومتی

واژه اقتصاد مقاومتی به منظور کاهش آسیب پذیری در برابر تهدیدها و آسیب‏ها به کار می‏رود. در واقع، به معنی اجتناب از برخی خطرها و مهار بعضی دیگر است و در صورت مواجهه با خطر، لازم است سازمان ها برای بازگشت به شرایط مطلوب قبل از بحران، پایداری کنند. در مورد معنای اقتصاد مقاومتی در صنعت خودرو می‏توان گفت: «خودروسازان نباید معنای اقتصاد مقاومتی را تنها در تولید داخل بودن خودرو خلاصه کنند و به رویکرد کنونی خود در تولید خودروهای بی کیفیت و گران ادامه دهند». 
حال با گذشت چند سال از طرح موضوع «اقتصاد مقاومتی» باید دید چه اقدام‏ های موثر و عملی را می‏ توان در صنعت خودرو انجام داد. قبل از معرفی برنامه عملی و اقدام های موثر برای رسیدن به یک صنعت خودروی مقاوم، باید مؤلفه‏ های آن راشناخت تا در شرایط بحرانی، زنده ماند و آسیب ها را به فرصت تبدیل کرد.

مؤلفه‏ های مقاوم ‏سازی صنعت خودروسازی 

در این راستا با جمع ‏بندی نظرات کارشناسان و متخصصان این عرصه، می‏ توان موارد زیر را برشمرد؛
1)رهبری فعالانه وزارت صنعت ، معدن وتجارت 
2) هوشیاری مدیران ارشد و میانی صنعت خودرو نسبت به تحولات تکنولوژیکی
3) خلاقیت و نوآوری
4) مشارکت پویا و فعال کارکنان 
5) حضور در همایش‏ها و نمایشگاه‏های بین المللی با هدف استفاده از دانش روز جهانی
6) حضور در بازارهای جهانی « صادرات » ( هر سهمی که از بازار بین المللی بگیریم با توجه به تنوع‏ سازی در بازار مصرف در واقع توانستیم در راستای اقتصاد مقاومتی حرکت کنیم)
7) مشارکت ، توسعه و تقویت قطعه سازارن ( سامان دهی 120 روزه در مدت پرداخت های قطعه سازان )
8 ) دانش بنیان کردن مرکز تحقیقات خودرو با همکاری دانشگاه ها 
9 ) برنامه چند محوری برای افزایش تولید
10) همکاری با شرکت‏های خارجی ( همکاری با هدف‏ گذاری زمینه ارتقاء جایگاه خودرو سازان داخلی و بهرمند شدن از دانش فنی روز تا خودروسازان را مبدل به بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان خودرو در منطقه و جهان نماید)

بنابراین، تقویت تولید داخل در صنعت خودرو به معنای تولید خودروهای روز جهان در داخل کشور است. نتیجه ی چنین تولیدی ایجاد ارزش افزوده، افزایش درآمدهای مالیاتی کشور و از همه مهم‏تر تأمین رضایت مصرفکنندگان ایرانی خواهد بود.

اقدامات پیشنهادی

همان‏گونه که در بالا هم اشاره گردید آن طور که کارشناسان میگویند، معنای ساده اقتصاد مقاومتی، تکیه بر توان داخلی به منظور داشتن اقتصادی پایدار با حداقل ضربه پذیری است. بدین ترتیب با توجه به مطالب گفته شده باید جهت تولیدی پایدار عزمی جزم کرد. بر این اساس، در واقع حالا که پای خارجیها دوباره به «جاده مخصوص» باز شده، انعقاد قراردادهای محکم و مطابق بر منافع ملی، با اهمیت‏ تر از گذشته است. بدون شک اگر قرار باشد روش های قبلی در مشارکت با خارجی ها تکرار شود (تکیه صرف بر واردات قطعه و بی توجهی به سرمایه گذاری)، نه تنها اقتصاد مقاومتی در دومین صنعت بزرگ ایران اجرا نخواهد شد؛ بلکه هیچ بعید نیست اتفاقات تلخ گذشته (افت ناگهانی تولید و کاهش کیفیت و...) باز هم تکرار شود. بر این اساس می‏توان اظهار داشت، گرچه آینده خودروسازی ایران به نوعی به روابط جدید با خارجی ها و سرمایه گذاری آنها در «جاده مخصوص» بستگی دارد، در عین حال، این سرمایه گذاری ها و روابط جدید، باید در خدمت رشد و توسعه توان داخلی خودروسازان و قطعه سازان کشور باشد، تا این صنعت در برابر حوادث احتمالی آینده، مصون‏ سازی شوند. خلاصه اینکه خودروسازان ایرانی بهتر است در کنار شراکت های خارجی خود، برند داخلی را نیز پیش ببرند و این دو کار (مشارکت و سرمایه گذاری با شرکتهای خارجی و توسعه برند) به موازات یکدیگر انجام شوند. به نحوی که به واسطه آن، خودروسازان و قطعه سازان کشور توانایی «به روزسازی» خود و در نتیجه تقویت برندهای قبلی و ایجاد برندهای جدید و قابل حضور در بازارهای جهانی را خواهند داشت. طبعا خودروسازی ایران اگر نتواند محصولاتی با سطح کیفی مناسب و قابل عرضه در بازارهای جهانی تولید کند، همچنان متزلزل و در برابر بحرانها آسیب پذیر خواهد بود و این امر به نوبه خود با «اقتصاد مقاومتی» در تقابل کامل است. براین اساس، موارد زیر به عنوان مهم‏ترین اقدامات عملی برای رسیدن به اهداف اقتصاد مقاومتی از جمله «توسعه برند»در صنعت خودروسازی داخلی پیشنهاد می‏گردد؛

1. استفاده از روش‏های نوین و جدید برای فروش بیشتر و افزایش صادرات
2. کاهش قیمت تمام شده محصولات داخلی
3. ارتقاء رضایت مشتریان با بهبود کیفیت
4. ارائه خدمات پس از فروش متناسب با تولیدات داخلی خودرو، در راستای حمایت و تشویق قطعه سازان داخلی

منابع :
روز نامه دنیای اقتصاد
سایت خبری اقتصاد نیوز
پایگاه خبری عصر خودرو
شرکت سرمایه گذاری هدف حافظ
سایت وزارت صنعت،معدن و تجارت
نشریه خودرو گستر سایپا
http://www.zoomit.ir/2016/3/29/128653/