دکتر خسروشاهی در این سمینار به معرفی طرح رصدخانه‌ی ملی ایران پرداخت. طرحی که نزدیک به ۱۷ سال از تصویب آن می‌گذرد و تا امروز چند بار به علت مشکلات مالی به مرز ناکام ماندن رسیده است. 

وی درباره اهمیت رصدخانه‌ی ملی و نجوم رصدی گفت: فراموش نکنیم که نجوم به ‌عنوان علم مادر، در ایران پیشینه‌ای بسیار کهن دارد. چه آن‌ زمانی که از نجوم برای پیش‌بینی جنگ‌ها و گرفتن تصمیمات مهم کشوری استفاده می‌شد، چه دورانی که دانشمندان ایرانی برای درک بهتر جهان با رصدهای مداوم داده‌های نجومی را جمع‌ می‌کردند و با ریاضیات و هندسه به تحلیل این داده‌ها و پاسخ دادن به پرسش‌های علمی می‌پرداختند. 

وی افزود: علاوه‌بر این همواره نظریه‌های گوناگونی درباره‌ی شکل‌گیری عالم وجود داشته و با رصد آسمان است که آن‌ها تأیید یا رد می‌شوند. در طول تاریخ دانشمندان همواره تلاش کرده‌اند که با ساختن انواع تلسکوپ‌ها و رصدخانه‌های مناسب‌تر به اطلاعات دقیق‌تر و بیشتری دست بیابند.

مدیر علمی رصدخانه ملی ایران اظهار داشت: با طرح رصدخانه‌ ملی در چند سال آینده، ایران صاحب تلسکوپ ۴/۳ متری خواهد شد که در قله‌ی گَرگِش کاشان نصب می‌شود. اگرچه چنین تلسکوپی از لحاظ اندازه در میان تلسکوپ‌های متوسط جهان قرار دارد، به گفته‌ی دکتر خسروشاهی، از هند تا (تقریباً) شمال آفریقا هیچ رصدخانه‌‌ای با تلسکوپ سه متری وجود ندارد.

وی در سخنرانی خود اشاره کرد در دنیا فقط چند منطقه‌ (مانند شیلی، هاوایی، جزایر قناری و ... ) هست که شرایط ایده‌آلی برای رصد آسمان دارد و به تلسکوپ‌های بزرگی مجهز‌ است. جالب است بدانید که از نظر آب‌وهوایی ایران یکی از همین مناطق است که فاقد تلسکوپی بزرگ است و متأسفانه پس از گذشت ۱۵ سال از آغاز مکان‌یابی رصدخانه، این طرح هنوز به پایان نرسیده است.

دکتر خسروشاهی خاطر نشان کرد: اگر به پهنه وسیع کشورمان بنگریم، می‌بینیم که بخشِ وسیعی از آن آب‌ و هوایی خشک دارد که برای رصد آسمان بسیار مناسب است. استان یزد هم در همین بخش قرار دارد و طبق گفته‌ مدیر علمی رصدخانه‌ی ملی هیچ‌نوع فعالیت جدی و حرفه‌ای در زمینه نجوم در آن به ‌چشم نمی‌خورد.

وی افزود: جای تعجب است که شهری با چنین آسمان شفاف و پرستاره‌ای در نزدیکی کویر از موهبت رصد آسمان و جمع‌آوری داده‌های علمی بی‌نصیب مانده است. 

دکتر خسروشاهی به پتانسیل بالای استان یزد برای تبدیل شدن به یکی از مراکز مهم و اصلی نجومی در کشور اشاره کرد و گفت: امری که با همت دانشگاه و علاقه‌مندان به علم ممکن و شدنی است. 

در این سمینار که با استقبال اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشکده‌ فیزیک روبه‌رو شد، یکی از پرسش‌های جالب‌ توجه دانشجویان از دکتر خسروشاهی این بود که چرا با وجود اهمیت نجوم رصدی و از همه مهم‌تر ویژگی خاص آب ‌و هوایی ایران برای رصد آسمان هیچ نوع سرمایه‌گذاری داخلی یا خارجی، هم‌بستگی و حمایت دانشگاه‌ها و مراکز علمی کشور از طرح رصدخانه‌ی ملی وجود ندارد؟ 

رییس پژوهشکده‌ی نجوم IPM، در پاسخ به این پرسش به نکات تأمل‌برانگیزی اشاره کرد و گفت: ما به عنوان دانشمند وظیفه داریم که اهمیت طرح‌های علمی را به گوش دولت و سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی برسانیم و آن‌ها را متقاعد کنیم که چرا اجرا شدن این طرح‌ها ارزشمندند و چه تأثیری خواهند گذاشت. اما واقعیت این است که من نمی‌دانم چرا هم‌بستگی میان دانشگاه‌ها و مراکز علمی کشور وجود ندارد. 

وی ابراز شگفتی کرد: چرا چنین موضوعی را نمی‌توانیم حل کنیم. شاید علت این است که ما هنوز نمی‌توانیم با هم به‌طور منطقی و واقع‌بینانه درباره‌ی موضوعی صحبت کنیم و به‌ نتیجه برسیم. موضوعی که متأسفانه در همه‌ی بخش‌های کشور به‌ چشم‌ می‌خورد. 

وی ادامه داد: در کشورهای دیگر دولت برای فن‌آوری به‌روز هزینه می‌کند و از محل این هزینه صنعت و فن‌آوری رشد کرده و در کنار آن بخش خصوصی هم نقش خود را ایفا می‌کند. مثلاً رصدخانه‌ای افتتاح می‌شود و علاوه‌بر به‌کارگیری فن‌آوری به‌روز و استفاده از منجمان،‌ فیزیک‌دانان، مهندسان و ... بخش خصوصی بر نجوم گردشگری سرمایه‌گذاری می‌کند. 

به گفته وی اگر هرکس و هر بخش وظیفه‌ی خود و کار مخصوص به خودش را انجام دهد، چنین فعالیت‌هایی نتیجه خواهند داد.    

سمینارهای هفتگی فیزیک با حضور استادان و محققان از سراسر کشور با همکاری انجمن فیزیک برگزار می‌شود.

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا