میز گردی با عنوان اخلاق پژوهشی،در چارچوب برنامه های چهل و ششمین کنفرانس ریاضی ایران، عصر سه‌شنبه سوم شهریورماه در تالار دکتر جلیل شاهی دانشگاه یزد برگزار شد.
در این میزگرد که جمعی از اعضای هیات علمی دانشگاه‌های کشور حضور داشتند ابتدا دکتر طاهر قاسمی هنری که مدیریت میزگرد را برعهده داشت گفت: کمیته های زیادی در انجمن تشکیل شده که یکی از آن‌ها کمیته ی اخلاق علمی است که برحسب نیازهایی که پیش آمد تشکیل شده است. این عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی افزود: در محیط‌های آموزشی، این معنویات است که نقش تعیین‌کننده‌ای را ایفا می‌کند و نقش اخلاق بسیار مهم و تاثیرگذار است. از این نکته نباید غافل شد که خود ما باید در این زمینه الگو باشیم و از خداوند توفیق نیل به این هدف را خواستاریم. وی سپس با تشریح موضوع این میزگرد یادآور شد: در زمینه ارزشیابی‌ها متاسفانه تنها تعداد مقالات مورد توجه قرار می گیرد که شیوه‌ای نامناسب است و ما باید در تغییر روش‌های نادرست در هر زمینه‌ای کوشا باشیم و البته باید بدانیم که ایجاد این گونه تغییرات نیاز به زمان طولانی و تلاش فراوان دارد و نباید زیر بار مسوولیت آن شانه خالی کرد. وی در خصوص برخورد با تخلفات گفت: بداخلاقی تنها در حوزه پژوهش و دزدیدن مقاله و پایان‌نامه نیست بلکه در حوزه آموزشی نیز مشکلات عدیده‌ای داریم مانند پدیده نمره دهی که همچون یک بازی برد-برد است که دهنده و گیرنده برنده‌اند و این گونه مشکلات باید بررسی و حل شود و با تخلفات برخورد شود. او درباره دخالت وزارت علوم در برخی مسایل گفت: برخی اوقات ممکن است دانشگاه از قدرت خود سواستفاده کند که وزارت وارد عمل می‌شود. اما باید بررسی کرد که این دخالت منجر به حل مشکل یا بدتر شدن آن می‌شود. دکتر محمدعلی دهقان رییس انجمن ریاضی ایران نیز در ادامه به تشریح نقش انجمن در بحث رسیدگی به تخلفات پرداخت و تصریح کرد: ما بیشتر می‌توانیم در زمینه‌ی پیشگیری از خطرات و گوشزد کردن خطاها موثر باشیم . دکتر دهقان تصریح کرد:کمیته ی تخلفات اعضای هیات علمی و دادگاه تنها نهاد های رسیدگی به این موضوعات هستند. انجمن نمی‌تواند از نظر حقوقی به این موضوعات رسیدگی کند و تنها می‌تواند نقش ریش‌سفیدی در حل تعارضات و پیشگیری از خطرات را داشته باشد. وی تصریح کرد: با توانی که از نظر نیروی اجرایی در انجمن داریم می‌توان به بسیاری از مشکلات خاتمه داد و باید در همه‌ی زمینه‌ها تلاش بیشتری صورت گیرد. امید است روزی برسد که همه به درستی به وظایفشان عمل کنند. دکتر محمدرضا کوشش دانشیار داشکده علوم ریاضی دانشگاه صنعتی اصفهان ریشه بداخلاقی‌ها که برای ارزشیابی ها مورد استفاده قرار می گیرد را معیار های نامناسبی دانست. وی عنوان کرد: معیار های کنونی به هیچ وجه مناسب نیست و برای ارزشیابی با این ملاک‌ها با مشکلات بسیاری رو به رو خواهیم شد. وی سپس به نمایش رتبه‌بندی‌های ریاضیات کشورها و دانشگاه‌های جهان از دید مجلات معتبر در این زمینه پرداخت و اضافه کرد: کاری که برای ارتقای درجه افراد در دانشگاه‌های معتبر انجام می‌شود توجه به شهرت فرد در کشور و یا جهان است و نگرش‌ها برای ارتقای افراد بیشتر از این که کمی باشد کیفی است. دکتر محمدعلی ایرانمنش عضو هیات علمی دانشگاه یزد گفت: اگر اعتقادات ما درست نباشد فضا برای تخلف و خطا بسیار باز می‌شود. ما باید الگوی دانشجویان باشیم چون از ما الگو برداری می‌شود. برای نمونه اگر ما به عنوان عضو هیات علمی برای رسیدگی به امور دانشجویان بد عمل کرده و یا به دانشجو کم توجهی کنیم، او نیز اگر در آینده به این مقام برسد قطعا این‌گونه عمل می کند. وی خاطرنشان کرد: کسی که می‌گوید مسلمانم و مقاله ای را سرقت می کند فقط شعار می‌دهد و ما در رسیدگی به این مسایل و باور های اعتقادی نسبت به گذشته کم‌کاری می‌کنیم. وی افزود: به عقیده من ریشه این مشکلات عدم باور صحیح مفاهیم دینی است و تا ریشه‌ای کار نشود وضع به همین منوال ادامه می‌یابد و امکان دارد که حتی در صورت عدم برخورد قبح این اعمال نیز شکسته شود. البته برای حل تخلفات راهکار های قانونی داریم که راه را هموار تر می کند. دکتر رحیم زارع نهندی عضو هیات علمی دانشگاه تهران درخصوص شتاب فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی اضافه کرد: این‌ها با چنان شتابی جلو می‌روند که در آینده نزدیک هیچ محققی نمی‌تواند اخلاق‌مدارانه رفتار کند و امیدواریم جوانان ما در مسیری حرکت کنند که حتما رعایت‌کننده اخلاق باشند. ولی متاسفانه نظام دانشگاهی ما فضایی را فراهم کرده که با مقررات نامناسب آن افراد به مشکل برمی‌خورند و گاه با مسایلی رو به رو می‌شویم که ریشه در قوانین نادرست دارد. وی اظهار کرد: مخاطب اصلی رعایت اخلاق حرفه ای باید مسوولین دانشگاه و وزارت علوم باشند. متاسفانه مسوولان ما با توجه بیش از اندازه به مسایل آماری مانند تعداد مقالات در ارتقای اعضای هیات علمی آنان را با مشکل مواجه می‌کنند. در مقابل کسانی هم هستند که در زمینه‌های زودبازده فعالیت می‌کنند و گاه دیده می‌شود که سالی پنجاه مقاله ارایه می کنند، یعنی هفته ای یک مقاله. آیا مسوولان نباید درباره‌ی اثرگذاری یا بی‌اثر بودن این مقالات در پیشبرد دانش ریاضی تحقیق کنند؟ وی با بیان اینکه اگر نسل ما امنیت شغلی داشته باشد و از امکانات معقول برخوردار باشد و مقررات سنجیده‌ای در آموزش عالی برقرار شود گفت: انتظار رسیدن به اخلاق حرفه‌ای بسیار به جا خواهد بود. دکتر زارع نهندی با طرح این سوال که آیا اگر مریم میرزاخانی در ایران می ماند امکان رسیدن به شرایط کنونی برایش میسر بود؟ افزود: ما بسترهای مناسبی برای پیشرفت‌های علمی نسل جوان فراهم نکردیم وگرنه در این مرز و بوم جوانان بسیاری با پتانسیل مریم میرزاخانی وجود دارند ولی زمینه رشد ندارند. به گفته وی سازمان سنجش بدون هیچ معیار صحیحی به دانشکده‌های ریاضی بدون اساس و پایه دانشجو معرفی می‌کند که نه از لحاظ سواد و معلومات متناسب دوره دکترا هستند و نه از لحاظ تعداد، آن وقت ما انتظار داریم دانش‌آموختگان دوره دکترای ما اسوه‌ی اخلاق علمی باشند. وی با عذرخواهی از جمع یادآور شد: درباره مقالات باید بدانیم که ایرانیان در زمینه‌هایی کار می‌کنند که در سطح جهانی تمرکز خاصی روی آن مسایل وجود ندارد. پس اگر در سطح جهانی کار نکنیم کسی مقاله را نمی‌خواند و پیشرفتی نخواهیم داشت و متاسفانه ریاضی‌دانان ایرانی اکنون در مجلات معتبر طراز اول مقاله ندارند. پس از صحبت‌های اعضای این میزگرد پروفسور مهدی بهزاد گفت: متاسفانه مقررات به گونه‌ای است که دانشجو مجبور به تخلف است و کارهای ما نیز عامل مهمی در این امر است. در دانشگاه های خارج از کشور مقررات استخدامی آزاد است و مانند کشور ما دست و پاگیر نیست. ما گرفتاری‌های اساسی داریم و عمده‌ی آن ها مربوط به وزارت علوم است که هرچه بخواهند به عنوان قانون برمی‌گزینند. بهزاد افزود: ما باید به نسل جوان آگاهی‌رسانی کنیم که با عواقب و مشکلات بداخلاقی آشنا باشد و البته خودمان نیز باید بدانیم جوانان فوق‌العاده با استعدادی داریم ولی مسیری برایشان فراهم می‌کنیم که به مشکل برمی‌خورند. دکتر بیژن دواز عضو برجسته هیات علمی داشکده ریاضی دانشگاه یزد و دبیر کمیته علمی این کنفرانس درباره مساله توجه به کمیت‌ها اظهار کرد: باید کمیت‌ها به کلی کنار گذاشته شود چون به طور اساسی دست و پا گیر است و باید به جای آن توجه اساسی به کیفیت مقالات و پژوهش‌ها و فعالیت‌ها صورت گیرد. دکتر عبدالرسول پورعباس عضو هیات علمی دانشگاه امیرکبیر به مبحث مرجعیت رسیدگی به تخلفات اشاره کرد و گفت: قوه قضاییه هرگز در مسایل علمی وارد نمی‌شود و آن را به دانشگاه و وزارت علوم ارجاع می‌دهد. وی افزود: اگر هم خود ما کمیته‌ای در این زمینه تشکیل دهیم رسیدگی‌ها به درستی انجام نمی‌شود. انجمن ریاضی به عنوان مسوول می‌تواند تخلفات را بررسی کند. چیزی که در بسیاری از کشور ها اتفاق می‌افتد و مشکل قانونی در این زمینه وجود ندارد. ما باید بتوانیم در زمان تشخیص تخلفات رتبه فرد را تنزل داده و حتی در صورت لزوم وی را اخراج نماییم. وی در بخش دیگری از سخنانش عنوان کرد: هنگامی که به فکر تحول در حوزه دانشجویان هستیم باید حرکت کرده و فعال باشیم و زمانی که حرکت و پیشگیری و اقدام نباشد با مشکلات رو برو می‌شویم. ما باید بدانیم که رسیدن به مرجعیت علمی کار سخت و طولانی ولی شدنی است. همان‌گونه که در برخی رشته‌ها به این مهم دست یافته‌ایم، اگر در مسیر اعتدال گام برداریم راه هموارتر خواهد شد. دکتر مگردیچ تومانیان با مطرح کردن مشکل استخدام اعضای جوان خواستار حل مشکلات در این زمینه شد. عضو هیات علمی دانشگاه تبریز بیان داشت: اگر برای افزایش رتبه و پایه نیاز به مقاله مطرح نباشد بسیاری مشکلات حل خواهد. وی در خصوص تخلفات دانشجویی عنوان کرد: اگر دانشجویی تخلف کرد باید ریشه آن را در استاد راهنما جستجو نمود چرا که در بسیاری موارد عواملی رخ می‌دهد که دانشجو راهی جز تخلف نمی یابد. دکتر عبدالعزیز عبداللهی عضو هیات علمی دانشگاه شیراز درخصوص ارایه مقالات به مجلات گفت: وقتی فردی به مجله خاصی مقاله ارایه می‌دهد اگر ژورنال مورد نظر اهمیت بالایی ندارد آن فرد نباید مورد سرزنش قرار گیرد بلکه باید حمایت شود تا بتواند مقالات خود را به ژورنال‌های معتبر هم برساند. دکتر فرید مالک قایینی عضو هیات علمی دانشگاه یزد گفت: می‌توانیم در هر کنفرانس یا برنامه‌های دیگر یک لیست سیاه داشته باشیم و اگر به مقاله کپی شده یا دزدی برخوردیم، فرد خاطی را محروم نماییم. اگر مقالات در مکان‌های گوناگون به فروش می‌رسد انجمن مقصر نیست و به حوزه عمومی مربوط می‌شود. وی افزود: باید در حوزه نظارت فعالیت بیشتری انجام شود چون گاهی دیده می شود فردی در چاپ جدید کتابش عنوان "با ویرایش جدید و بازنگری" را ذکر می‌کند درصورتی که هیچ کار خاصی انجام نداده است و این گونه اعمال به نظر من باید به نقد کشیده شود. وی در خصوص جذب در دوره ارشد و دکترا گفت: دوره‌های تحصیلات تکمیلی ما نیز مانند دیگر مقاطع در حال تحویل افراد بیکار به جامعه است که باید در این‌باره به ویژه جذب دانشجویان دکترا بازنگری صورت گیرد. در ادامه این میزگرد دکتر علی‌محمد نظری عضو هیات علمی دانشگاه اراک نیز به بحث راجع به مسایل جذب دانشجویان در دانشگاه‌ها پرداخت. به گفته وی متاسفانه وضعیت رتبه‌های قبولی در این رشته روز به روز نامناسب‌تر می‌شود. وی افزود: در حال حاضر دانشگاه‌هایی داریم که اعضای هیات علمی کاملی دارد ولی دانشجویان آن در اندازه‌ای نیستند که هیات علمی به کار گرفته شود و با پرداخت حقوق به استادانی که دانشجویی برای تدریس ندارند دانشگاه مورد نظر به سوی ورشکستگی می‌رود و این گونه مسایل است که با مشکلات دیگر دست به دست هم داده و موجب بروز برخی فسادها می‌شود. دکتر علی رجالی از اعضای کمیته علمی این کنفرانس اشاره کرد: نظام‌هایی مانند نظام مهندسی به صورت قانونی حق رسیدگی به شکایات و تخلفات را دارند ولی قانون انجمن‌ها این‌گونه نیست. این عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان افزود: در هرجایی امکان فساد وجود دارد ولی ما باید از خودمان شروع کنیم تا بتوانیم مشکلات را به طور کلی حل کنیم. امید است نظارت وزارت علوم بر دانشگاه‌ها کمتر شود و دانشگاه‌ها مستقل عمل کنند و وزارت علوم نقش ستادی خود را حفظ کند. وی خاطرنشان کرد: رسالت انجمن ریاضی توصیه و راهنمایی است و دانستن این نکته ضروری است که غیر از ما کس دیگری نمی‌تواند به حل مشکلات اقدام کند. دکتر عباس فخاری قوچانی عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی گفت: در خصوص تخلفات می‌توانیم آن‌ها را به صورت یک گزارش در خبرنامه انجمن ذکر کنیم به دلیل اینکه حالت بازدارندگی دارد و می‌تواند موثر واقع شود. وی در بخش دوم سخنانش گفت: مشکلات مربوط به حق‌التدریس باید برطرف شود. اگر مسایل مربوط به حق‌التدریس مشکل قانونی نداشته باشد نباید مساله‌ای پیش بیاید چون استادان نیز نیاز به درآمد دارند و نباید به چشم تحقیر به آن نگریست. دکتر امیدعلی کرم‌زاده عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز اظهار کرد: ریاضی‌دانان نباید به دلیل نداشتن مقاله در ژورنال‌های معتبر تحقیر شوند بلکه به حمایت نیاز دارند و خوب است بدانیم در آن مراکز نیز برخی مسایل در چاپ مقالات رابطه‌ای است ولی ما نباید اعضای هیات علمی را تحت فشار نوشتن مقاله قرار دهیم. وی اضافه کرد: بسیاری مشکلات و تخلفات پیش آمده ریشه در مسایل مربوط به حقوق و درآمد دارند و همچنین برخی تصمیمات نامناسب که از سوی وزارت گرفته می‌شود. همیشه این تصمیمات نامناسب را کسانی گرفته‌اند که یا سابقه اندکی در دانشگاه داشته‌اند یا حتی اصلا هیچ سابقه‌ای نداشته‌اند و باید به خود آمده و در پی حل این مشکلات برآییم.
- نویسنده : یزد فردا
- منبع خبر : خبرگزاری فردا
جمعه 22,نوامبر,2024