رییس "صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور" گفت: حمايت از پژوهشگران در بخش هایی نظیر تجاري سازي نتايج کارهاي پژوهشي، کرسي هاي پژوهشي و ثبت اختراعات به روند توسعه علمي و استقلال و خودکفايي کشور کمک کرده و در فراسوی آن زمينه مساعدي را براي جلوگيري از فرار مغزها و بازگشت نخبگان کشور به ميهن اسلامي فراهم می کند.
دکتر نصرالله ضرغام در نشستی که روز گذشته در دانشگاه یزد با حضور رییس دانشگاه و جمعی از دانشگاهیان استان برگزار شد در خصوص ایجاد این صندوق گفت: کشورهای مختلف بنیادهای متفاوتی برای حمایت از علم و توسعه علمی دارند تاریخچه ایجاد این بنیادها به احساس ضرورت و نیازی که در آن کشور وجود دارد و در این امر بعضی از کشور ها پیشرو بوده اند و بعضی دیگر از تجارب این کشورها بهره گرفته اند.
وی افزود: کشور آمریکا از سال 1944 اساس پایه بنیاد علمی این کشور را پایه گذاری کرد و سنگ بنای توسعه علمی امریکا گذاشته شد.40 دصد افرادی که در دانشگاه های کشور خود تحصیل نمی کنند در دانشگاه های امریکا مشغول به تحصیل می شوند.70 تا 80 درصد این افراد در امریکا ماندگار می شوند.
دکتر ضرغام اظهار داشت: 10 دانشگاه معتبر امریکا 50 تا 60درصد دانشجویان تحصیلات تکمیلی از کشور های دیگر هستند. با توان دانش علمی این افراد است که کشور امریکا این قدرت را به دست آورده است و قدرت علمی کشور امریکاست که این کشور را قدرتمند کرده است. در این کشور مراکز علمی علاوه بر بودجه خود از حمایت های این بنیادها نیز بهره مند می شوند.
وی افزود: در کشور ایران با اجرای اصل 44 قانون اساسی و تقویت بخش خصوصی، دانش آموختگان کیفی کشور به صورت توانمند حضور دارند و ایجاد شرکت های دانش بنیان این قدرت مالی ایجاد می شود که به مراکز علمی محل دانش آموختگان به آنها کمک شود.
دکتر ضرغام با اشاره به تاکید مقام معظم رهبری بر تقویت و توسعه علمی کشور و پرورش استعدادهای درخشان گفت: در همین راستا در حوزه معاونت علمی و فنآوری رییس جمهور ابتدا اساسنامه بنیاد نخبگان تدوین شد برای اینکه استعدادهای درخشان در هر سنی و هر نقطه از کشور و در هر شغلی که هستند شناسایی شده و پرورش یابند و از استعدادهای برجسته کشور به نخبگان کشور تبدیل شوند و کشور با فراهم کردن شرایط لازم برای آنها بتواند از علم آنها استفاده کند.
وی افزود: ایجاد بنیاد ملی علم ایران از دیگر اقداماتی بود که در این راستا انجام شد.با بررسی 20 بنیاد در کشورهای مختلف و استفاده از تجربیات آنها اساسنامه بنیاد ملی علم ایران تدوین شد و با نام صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور تعیین شد.
وی در خصوص ارکان این اساسنامه گفت: این صندوق یک واحد فرابخشی است. معاون علمي و فناوري رئيس‌جمهوري به عنوان رییس هیات امنا و دومین رکن رییس صندوق و رکن سوم کمیته تخصصی است.
دکتر ضرغام رسالت و هدف و ماموریت این صندوق را حمایت از پژوهش و پژوهشگران و توسعه علمی بیان کرد و افزود: از سال 82 این صندوق پا به عرصه گذاشت و منطبق با اهداف و وظایف این صندوق برنامه ها تدوین شد. در تدوین برنامه ها هم شرایط کشور و هم تجارب دیگر کشورها در نظر گرفته شد و کرسی پژوهشی با الگو گرفتن از کرسی پژوهشی کشور کانادا ایجاد شد.
وی درباره این کرسی گفت: اساتید برجسته ای که به لحاظ علمی در رشته خود سرآمد هستند در داخل و خارج کشور شناخته شده هستند و فعالیت های پژوهشی پیوسته ای انجام داده اند شناسایی می شوند و در مسائلی که برای کشور حائز اهمیت است کار تحقیقاتی انجام می دهند. به طور مثال ما در ایمپلنت، داروهای نوترکیب، رمپ و سلولهای بنیادی یک کرسی پژوهشی اختصاص داده ایم و در این خصوص 18 کرسی به اساتید و د اننشمندان کشور اختصاص داده ایم.
دکتر ضرغام در ادامه گفت: در علوم انسانی برای علمی کردن زبان فارسی کرسی اختصاص یافته است. در این کرسی دوتا 5 سال به صاحبان کرسی منابعی را اختصاص می دهیم. مبلغ 500 میلیون تومان برای انجام کار تحقیقاتی در اختیار پژوهشگر قرار می گیرد. تا به امروز در تولید علم، تربیت دانشجوی دکتری ، افزایش دانش فنی و در برگزاری همایش و تجهیز آزمایشگاه خروجی های بسیار خوبی این کرسی ها داشته اند.
وی با بیان اینکه دانشمندان ایرانی زیادی در خارج از کشور درحال فعالیت هستند وبا اشاره به اینکه 11درصد دانشمندان خارجی ناسا ایرانی هستند افزود: در حال حاضر سیاست این صندوق این که است که به ایرانیان دانشمند خارج از کشور نیز این کرسی ها اختصاص داده شود به این دلیل که آنها را به کشور بازگردانیم و از علم آنها برای توسعه علمی کشوردر حد ممکن بتوانیم استفاده کنیم.
دکتر ضرغام با تاکید بر حمایت از پژوهشهای اساتید گفت: سال 75 برای اولین بار اولویت های تحقیقاتی در کشور توسط شورای پژوهش های علمی کشور تعیین شد. با استفاده از تجارب و مستندات موجود زمینه ها و عرصه های اولویت های تحقیقاتی را برای صندوق تعیین کردیم و بر اساس آن پروژه ها بررسی می شد و پروژهای تایید شده بودجه انجام و اجرای پروژه در اختیار پژوهشگر قرار می گرفت. یک درصد تولید علم کشور با حمایت صندوق صورت گرفته است واین درحالی است که تنها 15هزارم درصد از منابع تحقیقاتی کشور به صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور تخصیص یافته است.
وی افزود: برای این امر کارگروه های تخصصی در پزشکی، مهندسی، کشاورزی، علوم زیستی، علوم پایه، میان گروهی، کارگروه علوم انسانی، کارگروه معارف و علوم انسانی،کارگروه هنر و معماری، کارگروه پتنت، کارگروه تجاری سازی، کرگروه تغییر اقلیم وگرمایش جهانی، کارگروه آلودگی های هوا،صدا و پرتوها،کارگروه مطالعات علم و فناوری، کارگروه علوم دامی، دامپزشکی و شیلات ایجاد کردیم که اعضای این کارگروه ها اساتید دانشگاه ها هستند.
وی اظهار داشت تا کنون 29هزار هیات علمی از 60 هزار هیات علمی به صورت داور، ناظر و عضو کارگروه ها با ما همکاری دارند که بخشی از آنها اعضای هیات علمی ایرانیان خارج از کشور هستند.
وی تاکید کرد: ما در نظر داریم از ظرفیت های کل کشور به لحاظ منابع علمی،انسانی و مالی و منابع انسانی خارج از کشور استفاده کنیم. مدت عضویت اعضای کارگروه ها به مدت دو سال است و اگر از دانشگاه های معتبر شهرستان ها افرادی در رشته های مختلف معرفی شوند قطعا تحت حمایت قرار خواهند گرفت.
دکتر ضرغام درباره نحوه پذیرش پروژه های تحقیقاتی صندوق حمایت از پژوهشگران گفت: بر اساس عرصه ها و زمینه های اولویت در همه رشته ها پژوهشگران می توانند پروژه های تحقیقاتی را بر اساس فرمتی که در سامانه صندوق وجود دارد ارائه دهند. این پروژه ها اگر از لحاظ ساختار و چارچوب مساله ای وجود نداشته باشد در کارگروه مطرح و در صورت تایید به چند داور ارسال می شود و بعد از تایید داوران کل بودجه پروژه در اختیار پژوهشگر قرار می گیرد و در این پروژه تنها نامی از صندوق به عنوان حمایت کننده برده خواهد شد.
وی افزود: شیوه مکملی که در کنار این شیوه در نظر گرفته شده است به این صورت که در سال سه بار موضوعاتی از جانب صندوق اعلام خواهد شد که این موضوعات مسائل اساسی کشور است که در آنها اساتید و پژوهشگران کشور پروپوزال می دهند و از بین آنها انتخاب و گرنت در اختیار پژوهشگر قرار می گیرد. وی گفت: این صندوق هم پروژه تحقیقاتی می پذیرد و هم پروژه تحقیقاتی سفارش می گیرد.
دکتر ضرغام تصریح کرد: این صندوق علاوه بر پژوهشگران دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی استان تهران از پژوهشگران کل کشور به ویژه دانشگاه های معتبر حمایت می کند.
وی با بیان اینکه کمک مردم یک کشور به توسعه پژوهش و علم نشانه رشد اجتماعی جامعه است افزود: در این صندوق هم از کمک دولتی استفاده می شود و هم کمک مردمی. یکی از راهبردهای 15گانه ما در برنامه راهبردی مدیریت افکارعمومی برای سرمایه گذاری در جهت توسعه علمی کشور است.
وی تاکید کرد این صندوق با تمام وزارت خانه ها قرارداد بسته است و یکی ازبندهای قرارداد این است که اطلاعات پورتال همدیگر قابل مبادله باشد.
رییس صندوق حمایت از پژوهشگران گفت: این صندوق به افرادی که از دانشگاه های معتبر داخل و خارج کشور در مقطع دکترا دانش آموخته شده اند و قصد دارند در دانشگاه یا مراکز پژوهشی آغاز به کار کنند تا پروسه استخدام، به آنها پسا دکترا تعلق خواهد گرفت و به مدت یک تا دو سال 80 درصد حقوق یک استادیار پرداخت می شود که زیر نظریکی از اساتید برجسته و به طورتمام وقت کار پژوهشی انجام می دهند.
وی افزود: رییس دانشگاه می تواند پژوهشگر را معرفی کند و اساتید پروژه ارائه دهند وبه این شروط که نظارت انجام شود که تمام وقت کار پژوهشی انجام شود و دوم اینکه اجازه دهند از امکانات دانشگاه نیز استفاده شود و به سرپرست پژوهشی نیز حق الزحمه تعلق می گیرد.
وی فعالیت دیگر صندوق اختصاص دادن گرنت به اساتید عنوان کرد و افزود: افرادی که برای کرسی پژوهشی شناسایی می شوند ولی در حد ظرفیت صاحبان کرسی که برای ما شناخته شده است نباشد گرنت تعلق می گیرد.این گرنت یک ساله است و مبلغ 50میلیون در اختیار پژوهشگر قرار می گیرد.
دکتر ضرغام گفت: این صندوق در راستای حمایت مادی و معنوی از مخترعان و کمک به ثبت بین المللی اختراعات، اقدام به ایجاد کارگروه ثبت بین المللی اختراعات متشکل از اساتید مطلع و صاحب نظر در حوزه های مختلف علوم و حقوق ثبت کرده است و کل هزینه های آن را پرداخت خواهیم کرد.ما ظرفیت های بسیار بالایی در کشور داریم.اساتید و پژوهشگران می توانند قبل از چاپ مقاله های خود یافته های علمی خود را ثبت کنند.
وی افزود مرکز توسعه نوآوری با الگوبرداری از مرکز نوآوری NSF امریکا قصد داریم راه اندازی کنیم که این مرکز 4لایه خواهد داشت.لایه اول آن پژوهشگر یا صاحب ایده خلاقانه است.یک شرکت صنعتی و یک نفر که دانشگاهی است و با کارآفرینی آشنایی دارد واز بازار محصول شناخت دارد. شرکت صنعتی با بودجه خود روی یافته علمی سرمایه گذاری می کند و این یافته را به محصول تبدیل کند.
وی درباره لایه های دیگر گفت: لایه دوم پشتیبان ها و لایه سوم سایت ها و مراکز علمی و لایه چهارم شرکت های بی سی هستند در صورتی که شرکت صنعتی بودجه کافی را نداشته باشد این شرکت بودجه لازم را برای تولید محصول تامین کند .
دکتر ضرغام گفت: برای تبدیل یافته های علمی به محصولات جدید و تبدیل علم به ثروت و برای استعدادهای برجسته در قالب شرکت های دانش بنیان تولید کار کنیم و 12سال این مراکز نوآوری را که در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی ایجاد خواهیم کرد حمایت می کنیم.
وی فعالیت های دیگراین صندوق را توزیع منابع و نظارت و حمایت از طرح های کلان که مورد توجه سازمان معاونت و فناوری است و همچنین شرکتهای دانش بنیان و بنیاد نخبگان عنوان کرد.
وی در پایان گفت: امیدواریم بتوانیم در توسعه علمی کمک کنیم برای اینکه اهداف اسناد بالادستی محقق شود.تمام کارهای ما با توجه به اسناد بالادستی است و برنامه راهبردی که تدوین شده است برنامه های اجرایی آن نیز برای بلند مدت در حال تدوین است تا بتواند چشم انداز ایران 1400 و احکامی که در جامعه علمی کشور است و سیاست های ابلاغی علم و فناوری مقام معظم رهبری را بتوانیم پوشش دهیم.
رییس دانشگاه یزد در این نشست ضمن تشکر از دکتر ضرغام، این صندوق را یک فرصت تازه ای برای تحرک جدید در حوزه پژوهش دانست و افزود: این نهادها باید تقویت شود و دانشگاه نیز این وظیفه را دارد که با یک انرژی جدید و تلاش بیشتر وارد این حوزه شوند و از این ظرفیت ها حداکثر استفاده را ببرند.وی همچنین گفت: پژوهشگران و اساتید دانشگاه های شهرستان این دغدغه را دارند که کمتر به پروژه های آنها بها داده می شود و امیدواریم این مساله حل شود.
دکتر عباس بهجت عضو هیات علمی دانشکده فیزیک دانشگاه یزد در این نشست گفت: امیدواریم دانشگاه های کوچک دیده شوند و افزود: دوره پسادکترا فرصت بسیار خوبی برای اساتید است .
دکتر محمد مظلوم عضو هیات علمی دانشکده شیمی دانشگاه یزدنیز در این نشست پیشنهاد کرد: اعضای هیات علمی از دانشگاه های شهرستان ها به عنوان عضو کارگروه وارد شوند. دانشگاه های شهرستان ها نفوذ بسیار کمی دارند و نمی توانند با دانشگاه های تهران به دلیل امکانات زیادی که دارند رقابت کنند.کار کردن در شهرستان ها سختی های خاص خود را دارد و درخواست داریم یک امتیازی برای دانشگاه های شهرستانی داده شود.
دکتر ناصر صدرا ابرقویی رییس دانشگاه جامع علمی کاربردی یزد گفت: ما در کشور خود تعداد زیادی نخبه داریم و تعداد زیادی مقاله علمی نوشته می شود ولی در خروجی های ما مشکلات زیادی وجود دارد و اشکال از اینجا ناشی می شود که جامعه علمی ما با جامعه اقتصادی باهم لینک نیست.باید از این پتانسیل های علمی کشور در راستای حل مشکلات حرکت کنیم و مشکلات ریشه یابی شود.
دکتر رویا دستجردی عضو هیات علمی گروه نساجی دانشگاه نیز در این نشست گفت: امکانات آزمایشگاه های دانشگاه های شهرستان ها بسیار از امکانات دانشگاه های بزرگ مثل تهران محدودتر و در سطح پایین قرار دارد و رقابت با آنها امکان پذیر نیست و باید شرایطی به وجود آید و امتیازی برای دانشگاه های شهرستان در نظر گرفته شود.
خبرنگار: الهام میرفخرائی
تصاویر: فاطمه تیو
- نویسنده : یزد فردا
- منبع خبر : خبرگزاری فردا
جمعه 07,فوریه,2025