مریم احمدی

 

مریم احمدی "کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری و معاون آموزشی موسسه آموزش عالی دارالعلم:مبلمان شهری به مجموعه وسیعی از وسایل، اشیاء، المانها، تاسیسات، نمادها، فضای سبز، خرده بناها و عناصری گفته میشود که جهت ایجاد آسایش- حفاظت- زیبایی- راحتی- راهنمایی- و ... به کار گرفته میشود که کلا شامل سه دسته ی عمده است:

1-      تجهیزات کاربردی

2-     تجهیزات ایمنی و آسایش

3-    تجهیزات زیبا سازی فضای شهری

 تجهیزات کاربردی شهری دارای زیر مجموعه هایی  میباشند که عبارتند از :

1-      تعیین جهت و ارائه اطلاعات (مانند : تابلوهای راهنما- نامگذاریها و ...)

2-     ارائه مقررات ( مانند : تابلوهای راهنمایی و رانندگی – تابلوهای اخطار و ... )

3-    ارائه کالا و محصولات ( مانند : کیوسکهای روزنامه- صندوق پست و ... )

4-    مبلمان ثبتی ( مانند : پارکومترها – تقویم ها  و ... )

 تجهیزات ایمنی، خدماتی و آسایش شهری دارای زیر مجموعه هایی میباشند که عبارتند از    :

1-      استراحتگاه و پناهگاه ( مانند : نیمکتها - آلاچیقها و ... )

2-     حفاظتی ( مانند : نرده ها – حصارها  - جداکننده ها و ... )

3-    تفریحی ( مانند : وسایل بازی کودکان- وسایل ورزشی و ... )

4-    روشنایی

5- کیوسکهای مخابرات و شیرهای آتش نشانی

تجهیزات زیبا سازی فضای شهری:

1-      وسایل فرهنگی ( مانند : مجسمه ها  -  المانها و ... )

2-     فضای سبز ( مانند : باغچه ها - گلدانها - پارکها - درختها - درختچه ها و ... )

 تجهیزات شهری به عنوان مجموعه ای از وسایل متحرک  و نیمه متحرک  و کاربردی یا تزئینی که با اجازه یا اطلاع مقامات دولتی یا مردمی به طور دائم یا فصلی در فضای عمومی شهر در اختیار  ساکنان قرار گرفته اند جزء لاینفک محیط زیست یک شهر جهت نمایش و شناخت  کامل هویت فرهنگی یک شهر می باشد. در واقع میتوان با نگاه به مبلمان شهری به عمق توجه مردم و مسئولین و برنامه ریزان شهری و همچنین خصوصیات فرهنگی و رفتاری شهروندان یک شهر پی برد.

 لزوم توجه به مبلمان شهری در بودجه بندی شهرداریها

بستر کلان شهرهای امروز پاسخگوی نیاز ساکنان خود نمی باشد و شدت فعالیت های شهری )به خصوص در شهر های جهان سوم ) شرایط بسیار سخت و مخربی برای شهروندان به وجود آورده است. اجزای کالبد شهر های امروزی با سرعت حرکت انسان ها و فشار سنگین زندگی شهرنشینی ؛ سازگاری ندارد و فضاها و کاربری های عمومی آن از ظرفیت و قابلیت لازم جهت پاسخگویی به نیازهای زندگی پر شتاب شهری برخوردار نیست در این میان کیفیت فیزیکی شهرها ؛ زیبایی شهر و رضایت شهروندان بدون برنامه ریزی صحیح ؛ مکان یابی مناسب ؛ لحاظ شرایط بومی و فرهنگی و ایجاد تناسب کارکردی  ابعادی در شهر ؛ سطوح ارتباطی و به ویژه مبلمان آن ایجاد نخواهد شد .

در حال حاضر اکثر سازمان ها و مراکز دست اندر کار کشور ؛ برنامه ریزی و مکان یابی صحیح مبلمان شهری را به عنوان یک راهبرد قطعی برای ایجاد محیطی پایدار ؛ مناسب و منطبق بر شرایط بومی تلقی نمی کنند و با عدم برنامه ریزی یا برنامه ریزی ناقص و غیر استاندارد در این زمینه ؛ به هرج و مرج بصری و عدم کارایی این عناصر در محیط های شهری دامن می زند و از طرف دیگر مبلمان موجود نیز به دلیل مشکلات فرهنگی ( تخریب گرایی ) و عدم رسیدگی دایمی و مدیریت نامناسب ؛ کاربران را با مشکلات عدیده ای روبرو ساخته اند. تداخل فرهنگ اصیل ایرانی و فرهنگ وارد شده از سایر کشورها  به دلیل گسترش ارتباطات و ترکیب فرهنگی نواحی مختلف کشور به دلیل گسترش مقوله شهر نشینی و مهاجرت واصطکاک میان فرهنگها در شهر ها بیانگر این امر است که با توجه به هرج و مرج موجود هرچه بیشتر جای خالی  یکپارچه سازی و نظم دهی فضاهای شهری احساس میشود.

مبحث مبلمان شهری در کنار رفع نیازهای مادی گروههای مختلف استفاده کننده از فضاهای شهری؛ به جنبه زیبا شناسانه آن نیز باید بپردازد و این زیبایی بیش از هر چیز حاصل هماهنگی؛ وحدت و تنوع؛ تکرار شوندگی و انعطاف پذیری عناصر شهری است. درغیر این صورت نا به سامانی و بی هدفی که امروز به دلیل پراکنده کاری و خود محوری به بهانه هایی مانند : صرفه ی اقتصادی و نبود و یا کمبود الگو و طراح و ضوابط مناسب و استاندارد برای این عناصر؛ بروز کرده و چهره شهر را مخدوش نموده همچنان حل نشده باقی می ماند.

اهداف  طراحی مبلمان شهری

هدف اصلی برنامه ریزان شهری و طراحان از طراحی ساخت و ارائه مبلمان شهری  در چند دسته کلی تقسیم بندی میشود که در ذیل اشاره ای به اختصار به این مسئله میشود.در کل اجزاي مبلمان شهري، دو ويژگي اساسي دارند: كاربردي بودن و زيبايي، كه در صورت داشتن هر دو ويژگي، می‌توانند نياز عملكردي و بصري شهروندان را همزمان برآورده سازند. البته اين امر، مستلزم در نظر گرفتن مقوله‌هاي متعددي در طراحي اجزاي مبلمان شهري است كه نه تنها رنگ، هماهنگي با محيط پيرامون، دوام، ايمني و اقتصادي بودن و همخوان با فرهنگ مذهبی و سنتی آنها مورد نظر است، بلكه بايد از نظر عملكردي، جانمايي مناسبي در سطح شهر داشته باشند تا بتوانند پاسخگوي نياز شهروندان باشند. در طراحي فضاهاي شهري عناصر متعددي در شهر جاي گرفته‌اند كه جزئي از مكان هستند و چنانچه با يكديگر هماهنگي و انسجام داشته باشند، مضامين و مفاهيم مشتركي را بيان مي‌كنند. در کل میتوان اهداف کلی زیر را از طراحی و ارائه  مبلمان شهری  به شهروندان انتظار داشت.

1-        ارتقاء کیفیت خدمات عمومی شهری و ایجاد سر زندگی در شهروندان :با نوسازی و به سازی مبلمان شهری و طراحی اصولی آن به گونه ای که همگام با نیازهای مادی و روانی شهروندان باشد  میتوان  به نحو چشمگیری شاهد پیشرفت و تکاپو در فعالیت های اجتماعی بود.در صورت ارائه درست خدمات شهری از جانب ارگانها میتوان روند استفاده از این خدمات را سرعت بخشید و به تبع آن شاهد سرعت گرفتن فعالیت های جانبی از طرف شهروندان و تلاش مضاعف ایشان در جهت زندگی شهروندی بود.

2-       ایجاد میل و انگیزه در شهروندان در جهت مشارکت در بهسازی محیط شهری : با زیبا سازی سطح شهر که وابستگی بسیار زیادی  بر طراحی مبلمان شهری دارد میتواند روحیه حفظ و نگهداری از محیط شهری را در شهروندان افزایش داده و اهمیت فضای شهری را در نگاه مخاطبانش بالا ببرد که این مسئله به کوششی غیر مستقیم در نگهداری و زیبا سازی شهری در اذهان عمومی جامعه دامن میزند. 

3-      هویت بخشی به فضاهای مختلف شهری : در صورت رعایت این اصل شهروندان میتوانند با مشاهده یک مکان خاص از آن به عنوان مکانی متمایز  از سایر مکانها یاد کنند در صورتی که مبلمان شهری ارائه شده در هر محله و شهر گویا ی  هویت تاریخی و فرهنگی آن محله یا شهر باشد  میتوان به نوعی شخصیت دهی فرهنگی در سطح کلان دامن بزند. از دیدگاه طراحان، انتخاب و طراحی مناسب مبلمان شهری، حفظ هویت مکان و نمود بیشتر آن را ممکن می سازد. این برخورد در احیای مناطق تاریخی و سنتی بسیار موثر است. اگر دخالت در شهر به تزیینات سطحی محدود نشود، باید میان بافت اجتماعی و فضای شهر توازنی ایجاد کرد. آن گاه که بافت اجتماعی مکانی تثبیت شده و در میان ساکنانش مفهوم شهر نشینی، ریشه ای عمیق دواند،می توان به ساختارهایی مکمل در سیما و منظر آن پرداخت و شرایط را برای حفظ محیط و رفاه اهالی مهیا کرد.

4-     رعایت اصل پیاده گستری :به معنای گسترش فضای پیاده در سطح شهر ها به جهت ارتقاء سطح کیفی  زندگی شهری و ایجاد  میل به پیاده روی در شهروندان با گسترش این مقوله در سطح شهر ها میتوانیم شاهد برقراری رابطه ی دقیق و عمیقتری بین شهروندان و محیط شهری باشیم چون اکثرا از وسایل نقلیه استفاده می کنند و نگاهها زودگذر است.

5-      ایجاد یکپارچگی در سطح شهر در عین تنوع فرم: با طراحی و نصب مبلمانهای شهری یک پارچه با چندین کارکرد  مختلف  میتوان ضمن ایجاد  یکپارچگی در اجزای شهر موجبات کاهش مصرف مواد و کاهش هزینه های ساخت و کاهش ابعاد  را فراهم آورد. از طرفی با یکپارچه سازی مبلمان شهری میتوان از تکثیر جزئیات اضافی بسیاری در خیابانها کاست. نکته ظریف در این میان وجه تمایز سیستم های یکپارچه با سیستم های چند منظوره است؛در یک سیستم چند منظوره،محصول از ابتدا به این قصد طراحی می شود و احتمال دگرگونی در سیما و پیکره آن زیاد است، اما در مبلمان یکپارچه لزوماً چنین هدفی دنبال نمی شود.بلکه اجزاء و عناصر مورد نظر در صورت تطابق و حفظ پیوستگی ظاهری با عنصر ثابتی یکپارچه می شوند.

اولویتهای ارائه شده بر حول محور موضوع طراحی می باشد اما تلاش بر آن شده تا با سایر اولویتهای طراحی مبلمان شهری تناقضی نداشته باشد. این اولویت ها را میتوان به چند دسته کلی تقسیم بندی کرد:

1-      وسعت بخشیدن به فضای پیاده رو.

2-     در نظر گرفتن فضاهای مخصوص عابر پیاده در مکان های مناسب بر اساس تجزیه و تحلیل الگوهای رفتاری استفاده کنندگان

3-    قرار دادن وسایل شهری در جاهای تعیین شده که حداقل برخورد را با عابر پیاده داشته باشد.

4-    در نظر گرفتن محل مناسب برای نشستن به طوری که با فعالیت های کاربری های اطراف تعارض پیدا نکرده و خللی نیز برای عبور سایر پیاده ها ایجاد ننماید.

5-    در نظر گرفتن فضای مخصوص انتظار پیاده ها در جهت مسیر وسایل نقلیه.

6-    پرهیز از تراکم زیاد یا کم در جانمایی انواع مبلمان.

7-    مکان یابی انواع مبلمان در نقاط با دسترسی آسان.

8-    رعایت فواصل مناسب در استقرار انواع مبلمان با توجه به شرایط محیط و میزان استفاده ی کاربران.

 

مطلب این صفحه را به زبان دلخواه خود ترجمه کنید

 
  • نویسنده : یزد فردا
  • منبع خبر : خبرگزاری فردا