مجموعه تاریخی فهادان یزد (13 خانه تاریخی) که در سال‌های گذشته در قالب واگذاری‌های صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی برای تغییر کاربری به مجموعه هتل‌های مهر واگذار شده بود، قرار است پس از تسویه‌حساب با سرمایه‌گذار آن توسط صندوق احیا پس گرفته شود. دلیل این امر عمل نکردن و آسیب زدن سرمایه‌گذار به تعهدات خود در قالب بناهای تاریخی واگذار شده است.
به طرح پردیسان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور قبل از تشکیل صندوق احیا و بهره‌برداری اماکن تاریخی و بر اساس بند «ه» تبصره 36 قانون بودجه کل کشور، اعتباری به منظور توسعه و گسترش ایرانگردی و جهانگردی اختصاص یافت.
در این راستا طرح پردیسان برای خرید، اجاره یا مشارکت با افراد حقیقی و حقوقی و مرمت کاروانسراها، خانه‌های قدیمی و سایر اماکن و نیز تبدیل آنها به واحدهای پذیرایی از گردشگران، فعالیت خود را از سال 1378 آغاز کرد. پس از روی کار آمدن دولت نهم طرح پردیسان در قالب صندوق احیا و بهره‌برداری اماکن تاریخی اجرایی شد.
این صندوق قرار بود در ابتدا غیرانتفاعی باشد، اما بعدها بر اثر دیدگاه‌های غلط مسئولان سازمان میراث فرهنگی وقت در سال 1389 مشمول اصل 44 قانون اساسی برای واگذاری به بخش خصوصی شد و در نتیجه کمک‌های دولتی به این صندوق قطع شد. در این راستا صندوق احیا نیز نتوانست موفق عمل کند.
احسان ایروانی، مدیرفعلی صندوق احیا و بهره‌برداری اماکن تاریخی در مصاحبه با رسانه‌ها اعلام کرد که 20 قرارداد این صندوق فسخ و شش قرارداد نیز در مرحله حقوقی قرار گرفته است. حال ایراوانی اعلام کرده که صندوق احیا از فهرست اصل 44 خارج شده و کمک‌های دولتی به‌این صندوق تزریق خواهد شد.
در شهر یزد 12 خانه تاریخی ثبتی و حمام نو در قالب مجموعه تاریخی فهادان یزد از طریق واگذاری‌های صندوق احیا، جهت کاربری مرکز سیاحتی، اقامتی، پذیرایی و فرهنگی از سال 1386 به مالک هتل‌های زنجیره‌ای مهر جهت سرمایه‌گذاری، مرمت و بهره‌برداری در قبال واگذاری حق بهره‌برداری مجموعه فهادان به صورت 25 ساله، واگذار شد.
این طرح شاید در ابتدا موفق جلوه کرد اما حین اجرا مشکلاتی در روند تبدیل به هتل شدن این بناهای تاریخی پیش آمد. در نتیجه اختلاف سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور و صندوق احیا و بهره‌برداری اماکن تاریخی با سرمایه‌گذار بر سر مجموعه تاریخی فهادان به دعواهای حقوقی کشیده شد. کارشناسان معتقدند سرمایه‌گذار هتل‌های مهر یزد با کج‌سلیقگی‌ها، باعث تخریب این مجموعه شده و از ابتدا نیز توان اداره چنین مجموعه بزرگی را نداشته است. برآورد اولیه برای اجرای کامل این طرح 24 میلیارد ریال است.
پروژه‌ای که مسکوت ماند
هادی جهان‌آبادیان، معاون فنی و تعیین کاربری صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی کشور در این باره می‌گوید: «مجموعه خانه‌های تاریخی فهادان (تهرانی) یزد از طرف صندوق احیا به سرمایه‌گذاری واگذار شد که توانایی انجام این پروژه از لحاظ مالی و فني را نداشت. پروژه مجموعه خانه‌های تاریخی فهادان مسکوت ماند و تنها بخش‌های کمی از کار انجام و بر اثر این توقف، به بناهای تاریخی آسیب‌های زیادی وارد شد، به‌ویژه اینکه هنگام واگذاری مجموعه، شرایط پروژه به‌صورت کارگاه مرمت بوده که این موضوع به همراه توقف پروژه، مهم‌ترین دلیل آسیب دیدن بناهاست.»
او می‌افزاید: «بناهای تاریخی به گونه‌ای هستند که اگر زندگی از آنها گرفته شود، به تدريج رو به تخریب می‌روند و خانه‌های خشتی یزد نیز از این قاعده مستثنا نیستند. از سویی بخشی از آسیب‌ها نیز مستقيما توسط سرمایه‌گذار صورت گرفته چرا که با مرمت‌های نادرست و ناقص به اصالت آثار تاریخی آسیب زده‌اند.»
معاون فنی و تعیین کاربری صندوق احیا در پاسخ به این پرسش که آیا بخشی از این خانه‌ها به اصطبل اسب تبدیل شده است؟، اضافه می‌کند: «تا جايي كه من مطلع شده‌ام سرمایه‌گذار در زمان‌هاي مختلف یک اسب را در فضای یکی از بناهای تاریخی واگذار شده نگه داشته اما بنایی را به‌طور كامل تبدیل به اصطبل نکرده است.»
او درباره حفاری‌های صورت گرفته در بخشی از مجموعه خانه‌های تاریخی فهادان(تهرانی) نیز یزد می‌گوید: «برای هر بخشی از این مجموعه به منظور بهره‌برداري قطعا موتورخانه لازم است.
با توجه به‌اینکه سرمایه‌گذار قصد داشته این کار را انجام دهد، بخشی از کف حیاط یکی از خانه‌ها را گودبرداری کرده تا بخش تاسیسات را در فضاي زیر زمین تعبيه کند. اما این اقدام پس از مسکوت ماندن پروژه باعث ریزش بخشی از باغچه آنجا شده، ضمن اينكه تمامي اقدامات انجام شده توسط ايشان بدون طرح و نقشه و بدون اطلاع و اجازه صندوق احيا و سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري بوده است.»
جهان آبادیان خاطرنشان می‌کند: «اخیرا نیز مالک هتل‌های زنجیره‌ای مهر یزد برای از سرگیری پروژه فهادان(تهرانی) از نجفی، رئیس سابق سازمان میراث فرهنگی، صنايع دستي و گردشگري درخواست تسهیلات کرده بود که این موضوع به صندوق احیاء ارجاع شد.
صندوق احیا نیز در حال بررسی این پروژه و اقدامات و تاخیرات صورت گرفته در آن است تا هر چه سریع‌تر موضوع تعیین تکلیف شده و این بنا به صندوق احیا و سازمان برگردانده شود تا مناسبات واگذاری مجدد مجموعه به سرمایه‌گذار شایسته صورت بگیرد و خانه‌های تاریخی فهادان یزد از این وضعیت نجات یابند.»
دولت قبل به وعده‌هایش عمل نکرد
محمدحسین محتاج‌اله، مدیر مجموعه هتل‌های زنجیره‌ای مهر یزد نیز در این باره می‌گوید: « هزینه مرمتی کل مجموعه فهادان در ابتدای پروژه، 24 میلیارد ریال بود که 30درصد توسط سرمایه‌گذار و الباقی قرار بود توسط دولت اعطا شود اما دولت هیچ‌تسهیلاتی نداد. پس از مدتی ما به عنوان سرمایه‌گذار تصمیم گرفتیم هزینه کل پروژه را تامین و کار مرمت را تکمیل کنیم اما با تحولات جهانی و تحریم‌های ایران، ورود گردشگر به ایران کم شد و به دنبال آن، درآمد هتل‌ها به‌خصوص هتل‌های زنجیره‌ای مهر یزد نیز پایین آمد و در آستانه تعطیلی قرار گرفتیم و از سویی نتوانستیم پروژه مرمت‌ها را نیز به تنهایی تکمیل کنیم.»
مدیر مجموعه هتل‌های زنجیره‌ای مهر یزد اضافه می‌کند: «در سال 1388 ما حدود 700 میلیون برای این 13 مجموعه فهادان که در قالب بسته واگذار شده بود، هزینه کرده‌ایم. تیم مرمتی ما یکی از متخصص‌ترین تیم‌های استان یزد است و ما از نخبگان برای مرمت این خانه‌ها بهره گرفته‌ایم اما در بهره‌برداری و مرمت بناها اختلاف‌نظری بین ما به عنوان سرمایه‌گذار و سازمان میراث فرهنگی وجود دارد.
ما به عنوان بهره‌بردار باید تمام استانداردهای یک هتل را رعایت کنیم. مثلا اگر اتاقی سرویس بهداشتی ندارد باید آن را تعبیه کنیم اما سازمان با تغییر و اضافه کردن اماکن به بناهای تاریخی مخالف بود،
زیرا عقیده داشت که این کار به اصالت بنا ضربه می‌زند. آنها دیدگاه میراثی داشتند اما ما دیدگاه میراثی و اقتصادی نداشتیم و این موضوع باعث اختلاف ما با سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور در بحث‌های مرمتی شد.»
مطلب این صفحه را به زبان دلخواه خود ترجمه کنید
- نویسنده : یزد فردا
- منبع خبر : خبرگزاری فردا
شنبه 25,ژانویه,2025