سرما و برف، کشور را نیمه تعطیل کرده و فعالیتهای عادی در برخی استانها از جمله مازندران و گیلان به کلی متوقف شده است. عامل این برف، هوای یخ زده سیبری بود که به ایران رسید یا باروری ابرها؟

امید سلیمی بنی: امروز اعلام شد در بعضی مناطق استان‌های مازندران و گیلان، تا 170 سانتیمتر برف آمده است، آیا این غیرطبیعی است؟ مسن ترها خاطرات زیادی، از برفهای چند متری دارند، برفهایی که مردم مجبور بودند توی کوچه ها تونل بزنند تا برای آب برداشتن به سر چشمه بروند، کارشناسان هم می گویند این سرما و این برف، خیلی هم غیر طبیعی نیست.

احد وظیفه، مدیر کل پیش بینی سازمان هواشناسی به خبرآنلاین گفته رکوردهای سرمای بیشتری در سالهای اخیر در ایران به ثبت رسیده و عبدالرضا امیدوار شهری، کارشناس این سازمان هم می گوید: "بارشها آن قدر زیاد نشده که بگوییم شرایط، غیر طبیعی است."

او به آمار بارندگی در بندر انزلی اشاره می کند و می گوید: "در این شهر، میزان بازندگی در سال، به طور متوسط از 2 هزار میلی متر بیشتر است، پس جای تعجب ندارد، در یک هفته، 100 میلی متر بارندگی شود."

البته متر و معیاری که این کارشناسان می گویند، علمی است. ولی مردمی که اسیر بحران برف در استانهای شمالی شده اند، خیلی به دلایل کاری ندارند. آنها نگران خدمات شهری از جمله آب، برق و به خصوص گاز هستند. مردم اسیر برف، نگران سقف خانه های خود هستند که برخی جاها، زیر فشار و سنگینی برف، کمر خم کرده و آوار شده است.

ولی عامل این همه برف و سرما در ایران، به خصوص در مناطق شمالی کشور چیست؟

بادهای قطبی در گیلان می وزند

در همین چند روز گذشته شایعات البته نه چندان قوی درباره بارور شدن ابرها شنیده شده است. اما دلیل اصلی بارندگی های کم سابقه اخیر در کشور، نه بارور کردن ابرها توسط مهندسان است و نه فعالیت های انسانی، دلیل اصلی آن سامانه پرفشاری است که از مناطق شمالی کره زمین، به سمت ایران آمده است.

احد وظیفه، مدیرکل پیش بینی سازمان محیط زیست در این باره به خبرآنلاین گفت: "سامانه بندال (blocking) در عرض های بسیار شمالی و نزدیک قطب تشکیل شده است که موضوع عادی به شمار می رود. این سامانه توسط بادهای شدید (jet stream) که در لایه های میانی و فوقانی جو، به وجود می آید، از مدارهای شمالی به سمت جنوب می آید. سامانه پرفشاری که علت بارندگی چند روز اخیر در استانهای شمالی ایران است، از مناطق شمال روسیه و سیبری آمده و به دلیل نیروی حاصل از گردش دورانی زمین (نیروی کریولی) به سمت غرب، منحرف می شود. این سامانه، هنگام عبور از روی دریای خزر، رطوبت این دریا را جذب و در مناطق جنوب و غرب این دریا، تبدیل به بارشهایی به صورت برف کرده است."

یه بیان ساده تر، هوای قطبی، از طبقات بالای جو به آسمان دریای خزر رسیده و رطوبت خزر را به صورت برف و باران، مهمان خانه های گیلانیها و مازنی ها کرده است.

امیدوار شهری، کارشناس این سازمان هم در تایید این سخنان می گوید: "این بارشها هیچ ربطی به بارور کردن ابرها ندارد. این سامانه را در سالهای قبل هم می دیدیم، ولی شدت آن به این اندازه نبوده. در هواشناسی به این جریان، سامانه پرفشار عرضهای شمالی می گوییم (high siberian). عموما این سامانه رطوبت را در لایه های بالای جو از دریای خزر می گیرد و سامانه موج کوتاه و کم ارتفاع از لایه های میانی و فوقانی جو عبور می کند و در سطح زمین، باعث این بارشها می شود."

او دلیل این بارش و سرما را اینطور عنوان می کند: "سامانه پرفشاری که هم اکنون در سطح استانهای شمالی فعال است، در قسمت ریزش دارای نیروی واچرخندی شدید بود، طوری بود که به نظر می رسد از عرضهای شمالی، قطبی و یا خیلی شمالی، رو به پایین کشیده شد، در نتیجه هوای بسیار سردی را به سطح زمین آورد. ریزش هوای سرد از طرازهای فوقانی جو به اضافه سامانه پرفشاری که از عرض های شمالی، آمده و ناوه‌ای که روی این دریا مستقر شد، دست به دست هم دادند، تا بندال (ثابت ماندن وضعیت آب و هوا) به وجود آید."

باروری ابرها کجای کار است؟

در اصل، باروری ابرها، روندی برای تشکیل ابر است، یعنی رطوبت هوا، به دلیل پراکنده کردن ذرات جاذب الرطوبه، به وسیله انسان، دور همدیگر جمع شده و ابر تشکیل می شود.

امیدوار شهری درباره تاثیر باروری ابرها توسط انسان در بارشهای فعلی می گوید: "در باروری ابرها، گستردگی بارش به این شدت نیست. جاهایی که بارش می شود، بسیار محدود و کوچک و در حد یک نقطه روی نقشه است، ولی در بارش های فعلی می بینیم از اول هفته، نیمه شمالی کشور درگیر شده و هم اکنون کانون سامانه پرفشار در بخشهای جنوبی و مرکزی کشور است."

احد وظیفه، مدیرکل پیش بینی سازمان هواشناسی هم معتقد است: "این بارشها را نمی توان به عامل انسانی مرتبط دانست. چیزی که عامل انسانی تغییر می دهد، یعنی تاثیر فعالیتهای صنعتی انسان، تولید گازهای گل خانه ای و تغییر اقلیم است که این موضوع را نیز نمی توان با یک بارش، اثبات یا رد کرد."

درواقع اینطور که پیداست، مردم ایران، در این روزها، برف سرمای قطب و رطوبت خزر را می خورند.