اولین انتخابات بدون کاندیدای دولتی. دوره یازدهم ریاست جمهوری اسلامی ایران، شاید با این تعبیر، به انتخابات بی سابقه ای تبدیل شده است. انتخاباتی که هیچ کاندیدایی همسو ونزدیک به دولت حاکم، از سوی شورای نگهبان احراز صلاحیت نشده است.

به جز «ابوالحسن بنی صدر »که از سوی مجلس شورای اسلامی و با حکم امام خمینی(ره) از مقام ریاست جمهوری عزل شد و «محمدعلی رجایی» که یک ماه پس از ریاست جمهوری اش در انفجار دفتر نخست وزیری به شهادت رسید، سایر روسای جمهور ایران دو دوره کامل بر مسند ریاست جمهوری نشستند. حضرت آیت الله خامنه ای، آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی، حجت الاسلام سید محمد خاتمی و محمود احمدی نژاد، هریک 8 سال یعنی دو دوره متوالی به عنوان رئیس جمهور منتخب ملت ایران برگزیده شدند و پس از آن به دلیل محدودیت قانونی جای خود را به نفر بعدی دادند. 

اما پس از پایان دوره هر رئیس جمهور و هنگام رقابت انتخاباتی برای پیروزی در انتخابات جدید، معمولا چهره های نزدیک به دولت وقت به عنوان نماینده غیررسمی ان دولت و البته با سیاست هایی در راستای دولت وقت، پا به عرصه رقابت می گذاشتند. مروری بر دوره های مختلف ریاست جمهوری اسلامی ایران این بررسی را دقیق تر خواهد کرد:

دوره پنجم: هاشمی رفسنجانی

6 مرداد سال 68 و در شرایطی که کمتر از 50 روز از رحلت بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران می گذشت، انتخابات پنجمین دوره ریاست جمهوری در ایران برگزار شد. این در شرایطی بود که مجلس خبرگان، حضرت آیت الله خامنه ای را به عنوان  رهبر جمهوری اسلامی ایران برگزید و اکبرهاشمی رفسنجانی که نزدیک ترین فرد به امام (ره) و رهبری بود، در یک رقابت دوجانبه با «دکتر عباس شیبانی» و البته با اختلافی فاحش با کسب 94 دردصد آرا به عنوان رئیس جمهور ایران برگزیده شد. شورای نگهبان در این دوره از میان 79 نامزد ثبت نام کرده در این انتخابات، تنها دو کاندیدای نهایی را تایید صلاحیت کرد تا پنجمین دوره انتخابات ریاست جمهوری این گونه به سرانجام برسد.

دوره هفتم: علی اکبر ناطق نوری

دوم خرداد سال 1376، انتخابات هفتمین دوره ریاست جمهوری برگزار شد. این در شرایطی بود که با پایان یافتن دوره 8 ساله ریاست جمهوری آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی، چهره های تازه نفس پا به عرصه رقابت گذاشتند. از میان 4 کاندیدای تایید صلاحیت شده  در این دوره، «علی اکبر ناطق نوری» مواضع و رویکردهای نزدیک تری به رئیس جمهور وقت داشت. ناطق نوری که از ریاست مجلس شورای اسلامی به رقابت انتخاباتی ریاست جمهوری رسیده بود، در بین 3 کاندیدای دیگر یعنی حجت الاسلام سید محمد خاتمی، حجت الاسلام محمد محمدی ری شهری و مرحوم دکتر رضا زواره ای، به رقابت پرداخت تا نماینده طیف نزدیک به دولت وقت در انتخابات دوره هفتم باشد. ناطق نوری در بخش از خاطراتش درباره رقابت انتخاباتی سال 76 گفته است:«مردم احساس می کردند چون بنده از آقای هاشمی رفسنجانی حمایت می کنم پس من هم همان راه را ادامه خواهم داد.دوستان ما به آقای هاشمی انتقاد زیادی می کردند و به ایشان هم می گفتند. البته من از آقای هاشمی و دولت ایشان در مجلس، چه برای لوایح و چه برای کابینه و همچنین از خود شخص آقای هاشمی هم -چون مورد حمله و هجمه بود- مفصل دفاع می کردم.»

دوره نهم: مصطفی معین

وقتی دوره قانونی ریاست جمهوری حجت الاسلام سید محمد خاتمی به پایان رسید، یکی از وزیران کابینه او پا به عرصه رقابت انتخاباتی گذاشت.»دکتر مصطفی معین» که وزیر علوم در کابینه خاتمی بود، با شعارهای نزدیک به طیف حاکم بر دولت به رقابت های انتخاباتی وارد شد. معین البته ابتدا از سوی شورای نگهبان، رد صلاحیت شده بود. اما به همراه محسن مهرعلیزاده و با حکم حکومتی رهبر انقلاب به رقابت انتخاباتی برگشت. معین که نماینده طیف اصلاح طلبان در رقابت های انتخاباتی ریاست جمهوری دوره دهم بود، در کنار کاندیداهایی همچون محمود احمدی نژاد، اکبر هاشمی رفسنجانی، علی لاریجانی، محمدباقر قالیباف، مهدی کروبی و محسن مهرعلیزاده به رقابت پرداخت و نزدیک ترین کاندیدا به دولت وقت بود.

دوره یازدهم : کاندیداهای رد صلاحیت شده دولتی

با شروع ثبت نام نامزدها در انتخابات یازدهمین دوره ریاست جمهوری، نامزدهای مختلف با سلیقه های سیاسی گوناگون وارد میدان رقابت برای کسب رای مردم شدند. از طیف نزدیکان به دولت نیز افرادی همچون علی اکبر جوانفکر(مشاور مطبوعاتی رئیس جمهور) ، محمدرضا رحیمی (معاون اول رئیس جمهور) و صادق خلیلیان(وزیر جهاد کشاورزی) ثبت نام کردند. ثبت نامی که البته در آخرین دقایق مهلت قانونی ثبت نام نامزدها با  ورود معروف چهره جنجالی دولت، کاملا به حاشیه رفت. رئیس جمهور در روزی که اصرار داشت از مقام حقوقی ریاست جمهوری، مرخصی یک روزه گرفته است ، در قامت یک فرد حقیقی دست در دست نزدیک ترین یار خود پا به ستاد انتخابات وزارت کشور گذاشت تا حمایت رسمی، علنی و البته جنجالی خود را از کاندیداتوری «اسفندیار رحیم مشایی» اعلام کند. بالابردن دست مشایی جلوی دوربین ها، در دست گرفتن شناسنامه او و نشان دادن به دوربین ها و  بیان جمله هایی همچون «احمدی نژاد همان مشایی است و مشایی همان احمدی نژاد» سبب شد تا همه کاندیداهای دیگر دولتی به نفع اسفندیار رحیم مشایی کناره گیری کنند.

با این حال، پس از بررسی شورای نگهبان مشخص شد که کاندیدای مورد حمایت دولت و شخص رئیس جمهور، فاقد  صلاحیت لازم برای تصدی پست ریاست جمهوری است و صلاحیت رحیم مشایی برای انتخابات ریاست جمهوری زد شد.

با این اتفاق، دولت احمدی نژاد تنها دولت تاریخ جمهوری اسلامی ایران است که صلاحیتش برای شرکت در رقابت انتخاباتی ریاست جمهوری احراز نشده و کاندیدای دولت فعلی، فاقد حداقل های لازم ازنظر شورای نگهبان برای ریاست جمهوری است.

آیا سرنوشت کاندیدای جنجالی مورد حمایت دولت دهم به گونه ای دیگر رقم خواهد خورد؟

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا