درسهايي درباره  خبرنويسي ( قسمت هفتم ) مسعود طوفان

بيشتر مطالب اين نوشته ها بر اساس منابع آموزش خبرنويسي و نيز يادداشت هاي تدريس در كلاسهاي خبرنويسي تنظيم شده است و ترتيب خاصي ندارد . تذكر : مثال ها و آمارها فرضي است.

31. مديران به كدام رسانه نگاه مي كنند ؟

شواهد زيادي وجود دارد تا ثابت كند ديگر اطلاع رساني و شكل گيري افكار عمومي محدود به رسانه هاي رسمي محدود نيست ،هرچند رسانه هاي رسمي هم امروز مجبوند بخاطر جذب مخاطب ودر رقابت با ساير رسانه ها بتدرج رويكرد خود را تغيير دهند  ، در حال حاضر روند سريع و روبه رشد رسانه ها علي الخصوص در فضاي مجازي به يكي از عوامل مهم شكل گيري افكار عمومي مبدل شده  است ، به دو بحراني كه اخيرا در استان ما اتفاق افتاد نگاه كنيد : توقف آب معدن چادرملو و نيز انفجار در معدن يال شمالي طبس در دورترين نقاط به مركز استان يزد صورت گرفت اما خبرنگاران محلي  و سايت هاي خبري فعال ،  لحظه به لحظه و در قالب متن ، عكس و فيلم مبادرت به پوشش اين اخبار نمودند ؛ در شرايط امروز كوچكترين اتفاق در دورترين نقاط در معرض مشاهده دنيا قرار دارد با وجود شبكه هاي گسترده اطلاع رساني ديگر چيزي به نام اخبار پنهان و يا محرمانه مفهوم خود را از دست داده است ،.رسانه ها در دنياي امروز اخبار رويداد ها را از بولتن هاي خصوصي بيرون كشيده  و آنرا در برابر ديدگان كنجكاو و پرسش گر همه مردم قرار داده اند . در مقابل آنچه بيش از پيش اهميت يافته اطلاع رساني صحيح ،  به موقع و توام با اخلاق حرفه اي است . دسترسي به اينترنت ،كاربرد گسترده دوربين هاي ديجيتالي ، ارتقاي سطح دانش  عمومي ، راه اندازي سايت ها و وبلاگ ها و نيز شبكه هاي اجتماعي از عوامل مهم اين دگرگوني محسوب مي شود .

32. چند نكته درباره ليد نويسي

ليد اولين پارگزاف خبر است كه به بيان مهمترين قسمت خبر مي پردازد ، نكته اول در ليد نويسي وضعيت معرفي منابع است ، به طور كلي منبع خبر بايد در خبر به طور كامل معرفي شود اما در ليد نويسي از آوردن نام و نام خانوادگي اشخاص خودداري مي كنيم مگر اينكه به قدر كافي از ارزش خبري شهرت برخوردار باشد  .

مثال :

عباس دهقان  برگسترش ورزش در ميان دانش آموزان تاكيد كرد .

در اينجا نمي دانيم آقاي دهقان كيست و با چه مسئوليتي اين مطالب را بيان نموده است

مديركل ورزش و جوانان يزد بر گسترش ورزش در ميان دانش آموزان تاكيد كرد .

در اين ليد ابتدا سمت حقوقي منبع خبر معرفي مي شود و ما از هويت منبع خبر مطلع مي شويم

مثال :

علي دايي سرمربي تيم نفت تهران شد / احمدي نژاد به منظور ديدار با همتاي پاكستاني خود عصر امروز وارد اسلام آباد شد / اكبر عبدي شايعه انصراف از بازي در فيلم جديد ابراهيم حاتمي كيا را تكذيب كرد / كتاب  "قصه هاي خوب براي بچه هاي خوب " اثر مهدي آذر يزدي به چاپ سي و پنجم رسيد / برج آزادي ترك برداشت / كار مرمت گنبد مسجد جامع يزد به پايان رسيد 

اشخاص حقيقي و حقوقي در مثال هاي فوق به اندازه كافي از عنصر شهرت برخوردارند ، بنابراين آوردن نام آنها در ليد در فهم خبر براي خواننده اشكالي ايجاد نمي كند .

نكته دوم اينكه در سبك هرم وارونه ليد و تيتر با هم هماهنگ هستند و به عبارت ديگر تيتر از درون ليد بيرون آورده مي شود ، زماني كه خواننده تيتر را مي خواند در ليد بدنبال اطلاعات تازه است از اين رو هماهنگي و انسجام تيتر و ليد به خواننده كمك مي كند تا درك بهتري از خبر داشته باشد .

مثال : خبرگزاري ايرنا 15/10/91

اعتصابها به اسپانیا بازگشت

مردم اسپانیا از امروز جمعه دور جدید اعتصابهای طولانی و عمومی را در این کشور بحران زده اروپایی به نظاره نشسته اند.

مثال : خبرگزاري ايرنا  15/10/91

جلیلی بر استفاده کامل ایران از حقوق هسته ای تاکید کرد

دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران گفت: ایران به عنوان یک عضو فعال آژانس بین المللی انرژی اتمی و پیمان ان. پی. تی. همزمان بر انجام تکالیف و استفاده کامل از تمام حقوق هسته ای خود تاکید دارد.

مثال : خبرگزاري فارس 15/10/91

تظاهرات عراقی‌ها علیه فتنه‌انگیزی طایفه‌ای و طرح تجزیه عراق

هزاران عراقی در شهر ناصریه در مخالفت با ایجاد فتنه طایفه‌ای و علیه تلاش‌های توطئه‌آمیز برای تجزیه این کشور تظاهرات کردند.

مثال هاي بالا هماهنگي ميان تيتر و ليد را نشان مي دهد .

نكته سوم در ليد نويسي استفاده از كلمات آقا و يا خانم و نيز القاب و عناوين اشخاص است كه به طور كلي در ليد از نوشتن آنها خودداري مي شود . در مورد عناوين تنها در صورتي مبادرت به نوشتن عناوين مي شود كه جزيي از معرفي و شخصيت آنها باشد . در همين زمينه استفاده از فعل جمع به منظور احترام به منبع خبري نيز كاربردي ندارد .

مثال : خبرگزاري مهر 15/10/91

احتمال افزایش 20 درصدی حداقل مزد 92

نایب رئیس کانون عالی انجمن های صنفی کارگران ایران از برگزاری جلسات ویژه مزد با حضور نمایندگان کارگری، کارفرمایی و دولت خبر داد و گفت: در یکسال گذشته متوسط هزینه سبد معیشت خانوار 62 درصد افزایش یافته است

ابوالفضل فتح الهی در گفتگو با مهر از جدیدترین اقدامات و مذاکرات صورت گرفته در زمینه تعیین حداقل دستمزد سال آینده کارگران و مشمولان قانون کار خبر داد .

33. انتخاب شكل تيتر در مطبوعات

انتخاب اشكال مختلف تيتر در صفحه آرايي مطبوعات به جلب بيشتر خواننده كمك مي كند در همين زمينه برخي از اشكل تيتر به شرح زير است :

تيتر يك سطري كه مانند يك خط مستقيم ادامه مي يابد :

مثال : بالاي 80 هزار نفر از افاغنه در يزد شاغل هستند

تيتر دوسطري مساوي كه در دوخط و به صورت مساوي نوشته مي شود

مثال :                                      

بالاي 80 هزار نفر از افاغنه

در استان يزد شاغل هستند

تيتر جند سطري مساوي كه مي تواند تا 4 سطر نوشته شود :

مثال :

يادداشت تفاهم همكاري علمي

آموزشي و فناوري ميان ايران

                                                  و  تركيه  امروز به امضا  رسيد

تيتر هرم وارونه كه از 2تا 3 سطر تشكيل شده و اندازه آن از بالا به پايين كم مي شود :

مثال :

يادداشت همكاري علمي  آموزشي و فناوري

 ميان ايران و تركيه امروز

به امضا رسيد

تيتر مثلثي كه از نظر شكل نقطه مخالف تيتر هرم وارونه است و شكل مثلث دارد

سند همكاري

 علمي  آموزشي و فناوري

 ميان ايران و تركيه امروز به امضا رسيد

34. شرح عكس

      عكس هاي خبري بخش مهمي از جذابيت كلي صفحات جرايد محسوب مي شود ، همراه بودن عكس با خبر و يا گزارس به يكي از مطالبات خواننده  امروزي خبر مبدل شده و از طرف ديگر وجود دوربين هاي ديجيتالي و انتقال سريع آن بيش از هر زمان ديگر عكس هاي خبري را جذاب و تاثير گزار نموده است تحرك و هيجان در عكس هاي خبري و ثبت احساسات و عواطف و يا انتقال اطلاعات از ويژگي هاي عكس خوب محسوب مي شود در اين ميان شرح عكس به خواننده كمك مي كند تا درك بهتري از عكس و واقعيت موجود در آن داشته باشد شرح عكس به سبك مستقيم و با نثر ساده نوشته مي شود شرح عكس نبايد مفصل  و طولاني باشد در عين حال بازگوكننده همه زواياي عكس باشد ، شرح عكس همچنين بايد با خبري كه عكي بدان مرتبط است هماهنگ باشد ، در اين ميان عكس هاي فردي معمولا نياز به تفصيل و شرح زياد ندارد و به ذكر نام و عنوان شخص اكتفا مي شود .

مثال :

شرح : احساس خوشحالي كه لحظاتي بعد ببه چشيدن طعم تلخ مرگ منجر مي شود ، جمعه گذشته پيست اسكي

سخويد در يزد دوباره قرباني گرفت /عكس : خبرگزاري مهر

مثال :

شرح عكس : دوچرخه سواران پیشگامان کویر یزد به حضور در مسابقات جایزه بزرگ مسکو چشم دوخته اند

35. نويسندگي خلاق

خبرنويسي بخشي از نويسندگي خلاق به شمار مي آيد ، متاسفانه بايد اذعان كرد شيبوه مرسوم رسانه هاي كشور در خبرنويسي قدرت خلاقيت را از خبرنگاران گرفته است . تاكيد بيش از اندازه به تك صدايي در خبر و يا همان خبر خطي آفت مهمي در خبرنويسي است ، در اين شكل از خبرنويسي انگار خبر فقط يك قهرمان دارد و آنهم منبع خبر است در اينجا بهتر است به جاي كلمه خبر از واژه داستان براي بيان منظور استفاده نماييم . خبرنويسي نخست يك شيوه روايت گري و داستانگويي است . پيش از اين اشاره شد كه خبر هماهنند ساير محصولات موجود در ابزار يك كالاست كه بايستي توسط مشتري كه همان افكار عمومي است خريداري شود از اين رو بايد به شكل جذاب و هنرمندانه نوشته شود . خبرنگار از همان ابتدا بايد بداند با خبر خود مي خواهيد يك بسته جذاب به خواننده اش بدهد كه در آن اطلاعات واقعي همراه با مشاهدات ، پيشينه خبر ، توصيف حال و هوا و نقل قول ها قرار دارد ، از اين رو قدرت نويسندگي و واژه گزيني به او كمك زيادي مي كند . داستان طرح و ساختار دارد از نقطه شروع مي شود و به انتها مي رسد . خبرهاي شخصيت محور كليشه اي و خسته كننده اند و اين قبيل خبرنگاران انگار عاشق مسئولان هستند تا گفته ها و كارهاي آنها را اطلاع رساني نمايند .درحاليكه تمام مطالب گفته شده توسط مسئولان ارزش خبري ندارد خبرنگار بايد مطالب زايد و بي ارزش را با بي رحمي به دور بريزد و فقط آنهايي را استفاده نمايد كه واقعا براي خواننده مهم است و ارزش دانستن دارد .به طور كلي مي توان گفت نويسندگي خلاق كمك زيادي به  خبرنويسي مي كند . خلاقيت به خبرنگار كمك مي كند تا سبك خودش را در نوشتن بيابد ، كليشه هاي مرسوم را به كناري بگذارد و از تمام توان و استعداد خويش براي بيان حقايق اجتماعي و توصيف رويدادها استفاده كند .

ادامه دارد ...  

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا