- مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد گفت: موضوع دست اندازی افراد ناشناس به سنگ نگاره های مزرعه مفیدی اردکان در دست بررسی است .
بهرام رضایی روز سه شنبه در گفت و گو با ایرنا افزود: اخیرا عده ای با استفاده از بیل مکانیکی به این سنگ نگاره های تاریخی منقوش به نقوش چوپانی دست اندازی کرده اند.

وی با بیان اینکه این منطقه طی سال های گذشته به عنوان معدن مطرح بوده است، اظهار داشت: هنوز معلوم نیست که این عده به قصد معدن اقدام به دست اندازی به این آثار کرده اند یا این که هدف آنها همین آثار بوده است.

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد ،این آثار را 9 قطعه شامل نقوش حیوانات مختلف اعلام کرد و با بیان اینکه این امر عملی غیر قانونی بوده است، اظهار داشت: موضوع از طریق مراجع قضایی در دست بررسی است.

به گفته رضایی، بررسی اینکه آیا این 9 قطعه توسط این افراد برده شده یا فقط از شکل اولیه خارج شده اما در همان نقطه جمع شده توسط کارشناسان میراث فرهنگی در دست بررسی است.

این اثر در سال 1388 به ثبت آثار ملی رسیده است

هفته‌ی پیش، فردی با هدف پیدا کردن اشیای عتیقه، با لودر کل محوطه‌ی «مفیدی» در شهرستان اردکان را که سنگ‌نگاره‌هایی با حدود پنج تا ده‌هزار سال قدمت داشت، زیر و رو و آثار را تخریب کرد.

 این اتفاق در حالی رخ داد که به گفته‌ی دبیر انجمن دوست‌داران میراث فرهنگی «چارسوق کویر» - رضا ملاحسینی - اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان یزد و دوست‌داران میراث فرهنگی از مجرم شکایت کردند و او تحت تعقیب قانونی قرار گرفت و مسئولان اداره‌ی این استان هنوز در حال بررسی وضعیت منطقه هستند.

تلاش‌های خبرنگار ایسنا برای اطلاع‌رسانی در زمینه‌ی اقدامات انجام‌شده یا در حال انجام توسط مسئولان اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان یزد تا این ساعت بی‌نتیجه مانده است.

در این راستا، دو نفر از باستان‌شناسان فعال در استان یزد به خبرنگار ایسنا گفتند، در صورت موافقت کتبی مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان یزد می‌توانند در این‌باره گفت‌وگو کنند. همین شرایط درباره‌ی مدیر اداره‌ی میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان اردکان نیز وجود داشت. این در حالی است که پیگیری تخریب این سنگ‌نگاره‌ها از طریق دفتر مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان یزد و مدیر دفتر محوطه‌ها و تپه‌های تاریخی کشور به نتیجه نرسیده است.

 گروهی از سوی نمایندگی میراث فرهنگی و گردشگری اردکان به منطقه مزرعه مفیدی اعزام شد تا در جهت  پیدا نمودن با قیمانده احتمالی سنگ نگاره های ارزشمند اردکان تلاش نماید. این گروه را آقایان دکتر محسن میرجانی ارجنان( باستان شناس) و نادر پیری اردکانی - دبیر انجمن حامیان میراث کهن اردکان همراهی می کنئد.

نقش یوز پلنگ بر سنگ نگاره های تاریخی اردکان

به گزارش خبرنگار آیینه کویر، دبیر انجمن حامیان میراث کهن اردکان در گفتگوی اختصاصی با این نشریه، خبر از تخریب سنگ نگاره های تاریخی و کهن مزرعه مفیدی اردکان که در تاریخ 27 امردادماه 87 توسط این انجمن به ثبت آثار ملی رسیده بود، داد.

وی خاطر نشان کرد: در بازدیدی که در تاریخ 19 آبانماه سالجاری توسط اعضاء انجمن از محل این سنگ نگاره های ارزشمند به عمل آمد، مشاهده شد که محوطه تاریخی مذکور، توسط ماشینهای مکانیکی سنگین تخریب شده و سنگ نگاره های تاریخی موجود که قدمت آنها توسط کارشناسان و اهل فن بین 8 تا 12 هزار سال پیش بینی شده بود، تخریب یا محو شده است.

نادر پیری اردکانی، ضمن ابراز تاسف شدید از این رویداد تلخ، آنرا فاجعه ای فرهنگی برای میراث ملی و تاریخ کهن ایران زمین دانست و از مسئولین امر خواست تا در اسرع وقت، نسبت به بررسی موضوع و برخورد قاطع و قانونی با تخریب کنندگان و آمرین احتمالی آنها و همچنین انتقال فوری باقیمانده احتمالی سنگ نگاره ها به موزه فرهنگ اردکان اقدام نمایند.

وی سپس با اشاره به سابقه درخواستهای کتبی و شفاهی این انجمن به عنوان کاشف این سنگ نگاره ها خطاب به مسئولین استان و شهرستان جهت انتقال این نگاره های ارزشمند تاریخی به مکانی امن و قابل حفاظت در اردکان افزود: متاسفانه علیرغم همه هشدارها و درخواستهای صورت گرفته توسط این انجمن خطاب به مسئولین، اقدامی در این خصوص صورت نگرفت و حتی آخرین مکاتبه این انجمن در تاریخ 30 مهرماه سالجاری یعنی قریب به دو هفته قبل از این تخریب، خطاب به فرماندار شهرستان اردکان جهت برگزاری جلسه ای به منظور انتقال این سنگ نگاره ها، بی جواب مانده است.

                                   دو بزکوهی در حال نبرد بر سنگ نگاره های تاریخی اردکان

وی در پایان این گفتگو، از همه دوستداران و انجمنهای فعال سراسر استان و کشور در زمینه میراث فرهنگی و آثار باستانی خواست تا نسبت به این اتفاق تلخ بی تفاوت نباشند و از طرق قانونی پیگیری خود را اعمال دارند.

پیری اردکانی همچنین ابراز امیدواری نمود تا بتوان با بهره گیری از توان  متخصصین میراث فرهنگی کشور و باستان شناسان و همکاری سازمان میراث فرهنگی و مسئولین شهرستان و استان، بقایای احتمالی موجود این سنگ نگاره های تاریخی، مورد مرمت قرار گرفته و به مکانی امن در اردکان منتقل شود و آمر و عامل این جنایت فرهنگی به اشد مجازات قانونی برسند.

رییس هیات مدیره انجمن حامیان میراث کهن اردکان نیز در گفتگو با خبرنگار نشریه آیینه کویر ضمن محکوم نمودن این اقدام سخیف و زشت ، خواستار واکنش فوری و قاطع مسئولین امر در خصوص برخورد با عامل و آمر این رویداد تلخ شد.

سید حسین پایدار اردکانی افزود: سنگ نگاره های مزرعه مفیدی اردکان که به ثبت میراث ملی ایران زمین رسیده بود، نقش بسیار ارزشمند و تعیین کننده ای در بازخوانی تاریخ این منطقه و راهنمایی ارزشمند برای کاوشگران و باستان شناسان در واکاوی پیشینه ارزشمند اردکان داشت و از منظر توریستی نیز، چون نگینی درخشان در دل کویر مرکزی ایران می درخشید.

وی در پایان  از مسئولین امر خواست تا از طرق قانونی ، شکوائیه این انجمن پیرامون این موضوع را پیگیری و نتیجه امر را جهت استحضار همه علاقه مندان و دلسوزان میراث فرهنگی و تاریخی ایران زمین اعلام دارند.

سنگ نگاره هاي اردكان يزد

سنگ نگاره ها نمايه هايي از هويت ملي هرجامعه است كه در آنها اسرار نامكشوف فراواني نهفته است. انسان هاي ادوار كهن با تصاوير و نمادهايي ساده مضامين و پيام هايي عميق و گوناگون را انتقال داده اند.    
سنگ نگاره ها در هر اقليم جغرافيايي نشانه هايي از ريشه و هويت هاي اجتماعي خاص ملي و جهاني است. تصاوير مكشوفه در غارها، دره ها و كوه ها در تمام نقاط مختلف دنيا از سه سبك كلي پيروي مي كنند كه به تناسب قدمت عبارتند از:  طبيعت گرايي ( ناتوراليسم ) Naturalism، رئاليسم Realism و  ايدئوگرام ideogram كه در عرصه هاي جديد تر هم نقش هاي ناتوراليسم و رئاليسم را نيز مي بينيم ولي بيشترين تكرار و فراواني نقوش متعلق به نقش هاي ايدئوگرام و خطي است كه در ايران و كشورهاي همسايه ايران نقش بزكوهي Ibex است.

                                                    عكس از سايت دوستداران محيط زيست اردكان        

چرايي فراواني نقوش بزكوهي ريشه در وراي قلمرو اسطوره هاي كهن ايران باستان دارد كه علاقه مندان مي توانند براي كسب اطلاعات بيشتر و پاسخ چرايي آن به كتاب: سنگ نگاره های ایران، نمادهای اندیشه نگار IRAN PETROGLYPS, IDEOGRAM SYMBOLS  اثر نگارنده رجوع نمايند. 
يكي از استان هايي كه سنگ نگاره هاي متعددي در نقاط مختلف آن كشف شده استان يزد است ( بهاباد، ندوشن، ارنان، طبس و مزرعه مفيدي اردكان).  در اينجا قصد داريم به شرح مختصري از سنگ نگاره هاي مكشوفه در كوه هاي اردكان بپردازيم.

  سنگ نگاره هايي كه در كوه هاي اطراف اردكان كشف شده همچون ديگر نقاط ايران بيشترين نقوش تكراري آنها بزكوهي است. خيلي از پژوهشگران داخلي و خارجي كه بر روي طرح هاي سفالينه ها و نقوش سنگ نگاره هاي ايران مطالعاتي داشته اند، نقوش بزكوهي روي سفالينه ها و سنگ نگاره هاي ايران را در قالب سبك هاي ناتوراليسم و رئاليسم تفسير و تحليل كرده اند. اگرچه بعضي از نقوش شايد سوگيري هاي ناتوراليسم و رئاليسم هم داشته باشند (صحنه هاي شكار بزكوهي و...) ولي بيش از 90 در صد مضامين نقوش بر اساس ايدئوگرام و خطي (Pictogram ) است.                                       
نقش بزكوهي يك نماد ملي بس كهن ايران باستان و بويژه ايلام است با مضموني مشخص و قدسي كه براي همه ي ايرانيان باستان از ارزش و احترام والايي برخوردار بوده و مضمونش در ديگر نقاط دنيا نيز شناخته شده و كاربست داشته، تا جايي كه براي سرخپوستان بومي در امريكا هم كاربستي قدسي و همگون ايران داشته است.
     
                                                       
   محل: سنگ نگاره هاي مزرعه مفيدي اردكان                    عكس و كشف : . محسن ميرجاني ارجنان

                                             
  BIG HORN SHEEP— rain, counting        
  Ancient rock art - Ibex and holy symbols: the footprint of God     

 بيشترين نقوش تكراري در ميان سنگ نگاره هاي اردكان يزد هم بزكوهي است ( آبخواهي، زايندگي، فراواني نعمت و محافظت) و با توجه به ارزش و اهميت آب در نقاط كويري اين شعار قدسي و آبخواهي بيشتر بر ديواره ي كوه ها و دره هاي استان يزد ديدني است و اسناد موجود،             سنگ نگاره هاي مكشوفه در نقاط مختلف آن استان است كه نقوش تكراري بزكوهي در ميان سنگ نگاره هاي مكشوفه بيش از 95 در صد است ؟!

سنگ نگاره هاي مكشوفه در مزرعه مفيدي اردكان نيز از اين روند كلي ملي و بويژه استان يزد كه شرح آن رفت، بدر نيست. بيشترين نقوش تكراري بزكوهي است كه طي دوره هاي مختلف بر ديواره هاي سنگي دره ها (محل گذر آب ) يا كوه ها حك شده اند. در ميان نقوش مكشوفه ديگر نقوش نيز قابل مشاهده اند: انسان در حالت هاي مختلف، نمادها ، نقوش نامشخص و گربه سانان (يوز ايراني)

  

    نقوش سنگ نگاره ها (17000 ق.م - تيمره)  دست مايه هنرمندان سفالگر ( 8000 ق.م - گنج دره هرسين)گرديده است.

 قطعاً نقش هاي متعدد ديگري هم در كوه ها، دره ها و غارهاي اردكان وجود دارد كه براي كشف و رمز گشايي آنها نياز به مطالعات سيستمي و دقيق تري است.       
شگفتي نقوش سنگ نگاره هاي اردكان يزد اين است كه اغلب در قالب نوعي خط تصويري خلق شده اند كه مضامين آنها براي همه ي كساني كه در جاي جاي ايران سكونت داشته اند قابل فهم و احترام بوده است تا جايي كه اين نقوش دست مايه هنرمندان سفالگر، پيكره سازان برنز و بافندگان فرش شده است. اصلي كه به جز ايران در ديگر نقاط دنيا بديلي براي آن متصّور نيست!


           محل: سنگ نگاره هاي مزرعه مفيدي اردكان                    عكس و كشف : . محسن ميرجاني ارجنان             

سنگ نگاره هاي مكشوفه در اردكان يزد از سبك هاي هنري يك نواخت ملي برخور دارند ( سمبليك و بعضا استيليزه) كه هر هنرمند براساس توان و استعداد فردي اش نمودهاي ويژه اي را انعكاس داده است. آثار مكشوفه در اين ديار با كوبش سنگ برسنگ، استخوان درشت ني حيوانات برسنگ و فلز برسنگ خلق شده اند. آثار مكشوفه مرتب و منظم خلق شده اند و اين نشان از آموزش هنر نگارگري به فرزندان خود داشته كه چنين هنرمندانه و ماهرانه بدون اينكه بوم ها را خراب كنند آثاري زيبا و منتقل كننده ي پيام و حالت خلق كرده اند. 
  

 يك بوم با نقش هاي متعدد كه بعلت قدمت زياد رنگ آنها همگون بستر شده است.                                                                          محل: سنگ نگاره هاي مزرعه مفيدي اردكان                    عكس و كشف : . محسن ميرجاني ارجنان

سنگ نگاره هاي مكشوفه در اردكان يزد آينه هايي تمام نما از هنر، تاريخ و فرهنگ مردمان آن ديار هستند كه از منظر آنها مي توانيم تمام زاواياي زيستي انسان هاي هزاره هاي قبل آن ديار را رصد كنيم. اگر چه امروز اين كتاب هاي سنگي مهجور و غريب اند، ولي به قطع فردا فرزندان ما به اين بي حسي و كاهلي ما با ديده و زبان مناسبي ياد نخواهند كرد. اين آثار در دنيا مباني تاريخ و فرهنگ هر جامعه محسوب مي شوند و ساليانه ميلياردها دلار از قبل آنها در آمد زايي مي شود (اكو موزه هنرهاي صخره اي). در صورتي كه اين موزه هاي بي بديل و اين نگارخانه هاي كهن در نقاط مختلف ايران دست خوش نابودي و مهجوريت اند.         

            نقش يوز ايراني در ميان سنگ نگاره هاي اردكان                 

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا