فرصت گردش در کوچه های تاریخی و بازدید از بناهای دیدنی را از دست ندهید
صحبت رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد با مسافران نوروزی
ضمن عرض سلام و خوش آمد گویی به تک تک میهمانان محترم نوروزی و آرزوی سفر خوش
به اطلاع می رساند که استان یزد در مرکز ایران و به طور کامل در مناطق خشک و بیابانی جهان واقع شده که به همین دلیل ، محدودیت های شدیدی در زمینه منابع آب دارد، اما دستان پر تلاش و زحمتکش مردم این دیار هیچ گاه نگذاشته که نامیدی به دل آنان راه یابد.
این مردم سختکوش با حفر قنات های عمیق آب را از دل زمین بیرون می آ ورند و به سرزمین خشک کویر زندگی و زیبایی می بخشد آنها در سرزمین خود طولانی ترین قنات ایران را دارند که یادگار دوره ساسانیان است.
یزد اولین شهر خشت خان و دومین شهر تاریخی جهان است که ساختار اصلی آن خشت و گل تشکیل می دهد و هنوز هم پس از گذشت سال ها، دارای کوچه ها و محله ها و خانه هایی است که به سبک سنتی ساخته شده اند و دیدن آنها زندگی سنتی مردم را به یاد هر بیننده ای می آورد . تنها در یزد خانه هایی با قدمت 700 سال یعنی مربوط به دوران ایلخانی پا برجا و محل سکونت هستند . از جمله محلات قدیمی شهر یزد می توان به مجموعه امیر چقماق ، مدرسه ضیائیه( زندان اسکندر)، مسجد جامع کبیر، باغ دولت آباد، مسجد ملا اسماعیل و آب انبارهای مختلف از جمله آب انبار شش بادگیری یزد و هفت بادگیری عصرآباد اشاره کرد که این دو آب انبار در ایران منحصر به فرد هستند.
این شهر در زمینه صنعت و بازرگانی نیز فعال است که از جمله صنایع دستی معروف و منحصر به فرد آن می توان به قالی، زیلو، دارایی(ایکات) ، سفال و سرامیک و ترمه اشاره کرد.
قالی های یزد در اندازه های مختلف و با نقشه های اصیل بافته می شوند. مرغوب ترین زیلو ها و سفال و سرامیک موجود در این استان متعلق به میبد است. همچنین ترمه های بافت یزد با استقبال و علاقه گردشگران داخلی و خا رجی مواجه میشود.
و اما ذکر چند نمونه از جاذبه های طبیعی و ااکوتوریستی
آبشار فصلی دره گاهان در ضلع جنوب غربی شهر تفت و در قسمت ورودی از سمت استان فارس واقع شده است. ارتفاعی بیش از 20 متر دارد که در فصل بهار تا اوایل تابستان از سرچشمه های شیرکوه آب از ییلاقات ده بالا و طزرجان به این سمت جاری است و در ارتفاع بالای 20 متر به صورت آبشار در می آید . در این منطقه طرح اکوتوریستی و تفرجگاهی اجرا شده است.
چسمه غربالبیز مهریز:
چشمه غربال بیز از مناظر کوهستانی جذاب مهریز است که در دامنه کوهی به همین نام قرار گرفته است. اطراف چشمه دارای پوشش گیاهی درمنه است.
آب غربال بیز به صورت سرریز از مظهر چشمه ظهور می کند که حفره های چشمه در وسعت 40 متر مربع پراکنده شده است. همچنین مساحت تقریبی آبریز چشمه 10 کیلومتر مربع است. آب چشمه غربال بیز از حفره های متعدد در دامنه کوه بیرون می آید. محل خروج آب به صورت حفره های عمود بر سطح لایه است که از درز و شکاف های آهکی ناشی می شود.
بیشترین میزان آبدهی چشمه غربال بیز 1270 لیتر در ثانیه است که در زمان بارندگی و عمدتا در فصل بهار صورت می گیرد . از جمله ویژگی های آب چشمه غربالبیز این است که آب آن تغییر رنگ نمی دهد و کیفیت آن نیز تغییر نمی کند.
وجه تسمیه غربال بیز
در یکی از گوشه های آبگیر غربال بیز نقطه ای وجود دارد که در آنجا به حالت گرداب در آمده و به زیر زمین فرو می رود حالت چرخشی که گرداب به خود می گیرد. یادآور غربال بیز است که آب در آن بیخته می شود. بر همین اساس از دیر باز چشمه و آبگیر به نام غربال بیز مشهور بوده است.
چک چک ( پیر سبز) :
اين زيارتگاه يكي از جاذبه هاي گردشگري و مراكز مهم مذهبي زرتشتيان ايران و جهان محسوب مي شود و هر ساله توريست و گردشگران زیادی از ان دیدن می کنند.
چك چك اردكان در فاصله 63 كيلومتري شمال شرقي شهر يزد و در منطقه كوهستاني واقع شده است و به علت ريزش قطره قطره آب از سينه كوه به نام ؛ چك چكو؛ معروف شده است.
تعدادي اتاق و چند صفه در اين منطقه وجود دارد كه به؛ خيله ؛ معروف است و بر سر هر بنا شعار پندار نيك، گفتار نيك و كردار نيك توجه هر بيننده اي را به خود جلب مي كند.
: افزون بر اجراي مناسك و مراسم ديني زرتشتيان در اين زيارتگاه، آنچه به ميعاد گاه دسته جمعي پير چك چكو رنگ اجتماعي مي دهد برخوردها، ديد و بازديدها، مهماني ها و آشنايي خانوادگي زرتشتيان است.
شمع روشن كردن، دعا خواندن، نذر كردن ، سدره پوشي( زير پيراهن سفيد كه به دست موبد داده مي شود) و كستي رستن ( رشته اي كه از 72نخ پشمي تابيده شده وسه بار دور كمر زرتشتيان توسط موبد بسته مي شود) را از جمله مناسك اجرايي زرتشتيان در اين زيارتگاه است.
در این محل ساختمانها و آب انبارهایی ساخته شده که قدیمی ترین
انها مربوط به دوره ناصر الدین شاه قاجار می باشد.
باغ گلشن طبس :
باغ گلشن طبس يكي از زيباترين باغي كه هر ساله تعداد زيادي از زائران و مسافران علي بن موسي الرضا (ع) از آن ديدن مي كنند و به وسیله میر حسن خان ، سومین حاکم طبس از سلسله خوانین نادر شاه شناخته شده است. باغ سبز گلشن مشتمل بر 2000 نخل خرما، 2500 اصله مرکبات و 500 اصله انار و ارقام مختلف می باشد.
همچنین 70 نوع گونه درخت ميوه و گل هاي تزئيني است و گياهان دارويي مانند ياس زرد، گل مريم، مريم روز و پيچ اناري بر زیبایی این باغ افزوده است.

معرفی چند مورد از جاذبه های تاریخی و فرهنگی
مسجد جامع یزد:
قدمت این مسجد تاریخی و با عظمت به قرن ششم ه. ق باز می گردد و بانی اصلی مسجد« سید رکن الدین» است . صفه های مسجد جامع در زمان « میرزا شاهرخ تیموری» کاشی کاری گردیده و سوره « فتح» به خط بهاء الدین هزار اسب در داخل این مسجد کتیبه نوشته شده است.
در زیر صحن مسجد ، پایابی با آجر و کاشی مزین شده، وجود دارد و از امتیازات معماری و هنری مسجد ، ساختمان و کاشی کاری لاجوردی معرق آن می باشد، تزئینات کاشی معرق و گره کاری داخل و خارج گنبد محراب سنگی ، مقرنس کاری داخل محراب با پیچ های تزئینی بر روی نما، شبستان قدیمی و اشکال ستاره ای شش ضلعی نامنظم از دیگر ویژگی های این مسجد ارزشمند است.
مدرسه ضیائیه ( زندان اسکندر ) :
این بنای قدیمی که در قرن ششم ه . ق بنا گردیده و بانی آن ضیاء الدین حسین پدر شرف الدین علی یزدی بوده است که دارای گنبد بلند و خشتی با تزئینات و آرایش گچبری و نقاشی با آبرنگ طلایی و لاجوردی است. شبستان مدرسه دارای محراب بوده و در اطراف صحن مدرسه رواق هایی ساخته شده که ضلع غربی آن دارای رواق بزرگتر و محرابی گچی است.
بقعه دوازده امام:
در کنار مدرسه ضیائیه بقعه دوازده امام قرار دارد که از کهن ترین بنای کتیبه دار کشور است و قدمت آن به دوران دیلمیان باز می گردد.
کتیبه کوفی تزئینی از رنگ ، همراه با نقوش گل و بوته، سنگ قبر فخر الدین اسفنجردی، کاشی های معرق در بدنه دیوار محراب با خط ثلث و نسخ کوفی از رنگ مزین به سوره های مبارکه بقره و غافر از جمله تزئینات بقعه دوازده امام است.
خانه لاریها:
قدمت این خانه تاریخی به دوران قاجار بر می گردد و مساحت آن حدود 1700 مترمربع با زیربنای 1200 مترمربع است. این خانه دارای دو قسمت اندرونی( به عنوان ماوا و مسکن محارم) و قسمت بیرونی( اسکان و پذیرایی مهمانان ) تشکیل شده است.
اطاق آئینه این خانه فضایی هنری و زیبا است که با گچبریهای خاصی ساخته شده است. از دیگر ویژگی های این خانه می توان به سرداب، مطبخ، زیرزمین، تالار، بادگیر، کلاه فرنگی و ... اشاره کرد.
مجموعه امیر چقماق :
این مجموعه شامل مسجد ، تکیه، بازار، آب انبار و نخل است . میدان امیر چقماق از آثار خیر امیر چقماق شامی است. وی در دوره تیموریان از طرف شاهرخ به حکومت یزد منصوب گردیده بود.
ورودی های مسجد امیر چقماق از دو قسمت شرقی و شمالی است که منتهی به ایوان بلند می شود. در قسمت شرقی ، کتیبه ای است به خط محمد حکیم که از نظر هنر خطاطی ارزنده است. مسجد امیر چقماق دارای گنبدی عظیم و صفه ای عالی و دو شبستان زمستانی و تابستانی است.
محراب مسجد دارای سنگ مرمرین زیبایی است که اطراف آن با کاشی های معرق تزئین شده و آیاتی از کلام ا... مجید بر روی آن نقش گردیده است.
آب انبار شش بادگیری یزد
آب انبارهاي استان يزد نشانه نبوغ و توانمندي فكر و دست معماران يزدي است. هنرمنداني كه شدت گرما را توام با كمبود شديد آب در آراستن خشت ها و بر پاداشتن ستونها و سقف ها چنان در هم آميخته اند كه نظر هر بيننده و گردشگري را به خود جلب مي كند.
وقتي آهسته از پله هاي آب انبارها پايين مي رويد ، بوي رطوبت و عطر خاك به مشام مي رسد و سايه دلپذير آن انسان را از غم و غصه هاي دنيا رها می سازد.
يك هنرمند و معمار يزدي دل زمين را مي كاود و با عشق و علاقه پايه آبادي را بنا مي كند. او با خشكي آشناست و با خلاقيت و نوآوري خود اين كمبود را با ساختن آب انبارهاي ارزشمند جبران كرده است.
برای شهرهای کویری همچون یزد ارزش آب بیش از هر جای دیگر احساس می شود. در این استان بیش از 140 آب انبار شناسایی شده است که 85 مورد آن در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
از ویژگی های مهم آب انبار شش بادگیری یزد ، دو دهانه بودن این آب انبار است که دارای تزئینات مقرنس کاری می باشد و دارای 55 پله ورودی در قسمت جنوبی است که بین پله 25 و 26 از بالا یک هشتی با سنگ فرش آجری قرار دارد.
معرفی صنایع دستی و سوغات استان یزد:
* قالی بافی یکی از مهمترین صنایع دستی استان یزد است که تعداد زیادی از کارگاههای آن در منازل می باشد . از مشخصات اصلی قالیچه های یزد حاشیه قهوه ای رنگ و زمینه قرمز سیر است.
* زیلو بافی: یکی از قدیمی ترین صنایع دستی استان که معمولا مردان به آن اشتغال دارند زیلو بافی است . زیلوی میبد در سراسر ایران دارای شهرت خاصی است.
* زری بافی: از بافته های قدیمی است که قدمت آن به دوره ساسانی می رسد. در زری بافی از ابریشم طبیعی و نخ زری استفاده می شود.
ترمه بافی: ترمه از نخ ابریشم، پشم و کرک الوان، در انواع شال کشمیری، شال یزدی و ... بافته می شود.
ایکات( دارایی) ایکات به معنای گره زدن یا پیچاندن است و روشی کهن در بافت پارچه ای منقش با رنگ پذیر کردن نخهایش از بافتن آنهاست که به موازاتی که کار بافتن پیش می رود، نقوش راه راه پیکان یا شعله نمودار می گردد.
• حصیر بافی : در استان یزد این هنر دستی در شهر بافق و بخشهای بهاباد و مبارکه رایج و از برگها و رشته های موئی ساقه درخت خرما در اندازه های مختلف تهیه می گردد. محصولات آن شامل بادبزن، سبد، کلاه حصیری و ... می باشد
.معرفی غذاهای محلی
کماچ، کماچ ساربانی، سورک، لتیر ، نان تابه ای، نان تیری، نان کرنو،آش شولی، آش گندم، آش ماش، آش پرک، آش کدو،
انواع خورشهای محلی یزدی
منتجیه ، گردو سیب زمینی ، کله جوش
شیرینی جات محلی
حلوا توت، جوز قندی، حلوا تق تقک، سکنجبین، شربت نارنج
لباس های محلی:
جلیقه، آرخلق، قبا، شال، نمد، چوقه، آبدست، شلیته( دامن چین چین)

یزدفردا

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا