استان یزد

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

یزد


مرکز	یزد
مساحت	۷۶٬۴۶۹^[۱] کیلومترمربع
جمعیت (۱۳۹۰)	۱٬۰۷۴٬۴۲۸^[۲]
تعداد شهرستان‌ها	۱۰
منطقه زمانی	IRST (گرینویچ+۳:۳۰)
-تابستان (دی‌اس‌تی)	IRDT (گرینویچ+۴:۳۰)
استاندار	سید محمد میرمحمدی

استان یَزد یکی از استان‌های ایران است. مرکز آن شهر یزد است. این استان در مرکز ایران قرار گرفته و از اطراف با استان‌های اصفهان، خراسان جنوبی، کرمان و فارس همسایه است. این استان در حدود 74493 کیلومتر مربع وسعت داشته و به تنهایی 4 و نیم درصد از کل وسعت ایران را در بر می‌گیرد. در فصول بهار و تاستان، آب و هوای بیش‌تر مناطق استان، گرم و خشک و در فصول زمستان و پاییز سرد و نسبتاً مرطوب است.^[۳]^[۴]

در برخی از منابع، بنای اولیهٔ برخی از شهرهای استان را به سلیمان پیامبر، ضحاک، اسکندر مقدونی و ابراهیم پیامبر نسبت داده‌اند. آثاری چون دست‌افزارهای به‌دست‌آمده از دره‌های شیرکوه، نگاره‌های کوه ارنان و سفال‌های منقوش قلعهٔ میبد نشان‌دهندهٔ تمرکز مدنیت یزد در گذشته در چهار منطقهٔ استان هستند: مهریز و فهرج، یزد، اشکذر و میبد و اردکان.^[۵]^[۶]

محتویات

نام

واژهٔ "یزد" به معنی پاک و مقدس است و شهر یزد نیز به مفهوم شهر خدا و سرزمین مقدس است.^[۳]

== کشاورزی ==به دلیل خشکی آب و هوا و اندک بودن میزان بارندگی بین استان‌های ایران کمترین منبع اب کشاورزی در یزد قرار دارد. عمده محصولات کشاورزی این استان در شهرستان خاتم تولید می‌شود، این شهرستان قطب کشاورزی استان یزد می‌باشد و دارای منابع آبی فراوانی می‌باشد و محصولاتی همچون گندم، ذرت، زرد آلو، انار، بادام، پسته، انگور و غیره دراین شهرستان تولید می‌شود و اغلب با شهرستانهای شمال فارس مبادلات کشاورزی خود را انجام می‌دهند.. از دیگر محصولات کشاورزی استان یزد می‌توان به خرما اشاره کرد که در شهرستان بافق تولید می‌شود. به علت کم‌آبی این استان بیشتر جنبه صنعتی دارد.

صنایع و منابع تأمین انرژی

صنعت بافندگی یزد از شهرت زیادی برخوردار است. صنعت شیرینی‌سازی در استان یزد از قدمتی دیرینه برخوردار است و محصولات آن صاحب شهرتی شده‌اند که از مرزهای ایران فراتر رفته‌است. مهم‌ترین شیرینی‌جات یزدی با نام‌های قطاب، پشمک و باقلوا شهرت دارند.

بیشترین تولیدات واحدهای صنعتی شهر را منسوجات، کاشی و سرامیک و فرش ماشینی تشکیل می‌دهد. واحدهای صنعتی استان یزد عمدتاً در شهرک‌های صنعتی یزد و میبد و اردکان متمرکز شده‌اند. همچنین یزد دارای معادن زیادی است که مهم‌ترین آنها معدن سنگ آهن چادرملو اردکان و چغارت و معدن سرب و روی کوشک هستند. معادن غنی اورانیوم نیز در اواخر دهه ۸۰ در منطقه ساغند اردکان کشف شده‌است.^{[نیازمند منبع]} جمعیت استان یزد در سال 1393 به طور تخمین بیش از یک میلیون و یکصد هزار تن محاسبه شده‌است.

نقشه طبیعی استان یزد

برق استان یزد توسط شرکت برق منطقه‌ای یزد که از سال ۱۳۶۸ تأسیس گردیده‌است تأمین می‌شود. این شرکت با فروش بیش از ۵۲ درصد از فروش کل خود در سال به مشترکین صنعتی (بالغ بر ۳ میلیارد کیلووات ساعت انرژی در سال ۸۵) سهم مهمی از صنعت استان را تشکیل می‌دهد.

پیک برق استان در سال ۹۱ حدود ۹۳۰ مگاوات بوده که حدود ۵۵ درصد از این میزان مربوط به صنایع فولاد است. در اواخر بهار ۱۳۹۲، توان نامی نیروگاه‌های نصب‌شده در این استان ۱۴۲۰ مگاوات اعلام شده است. از جمله منابع تأمین انرژی در این استان می‌توان به نیروگاه سیکل ترکیبی شیرکوه، نیروگاه سیکل ترکیبی چادرملو، نیروگاه زنبق یزد و نیروگاه خورشیدی یزد اشاره نمود.^[۷]

تاریخ و فرهنگ

استان یزد از سرزمین‌های تاریخی است که در میان ایالتهای قدیمی و بزرگ پارس، اصفهان، کرمان و خراسان قرار داشته‌است. آبادی نشینی در این منطقه از قدمت طولانی برخوردار است. این سرزمین از گذرگاههای مهم در ادوار تاریخی محسوب می‌شده‌است. این ناحیه در دوره هخامنشیان از راههای معتبر موسسه‌های راهداری، مراکز پستی و چاپاری برخوردار بوده‌است. راهداری در یزد قدیم چنان اهمیتی داشت که خاندان آل مظفر از منصب راهداری ناحیه میبد به پادشاهی رسیدند. با این‌همه این استان از درگیری‌ها و جنگ‌های تاریخ کشور ایران تا حدودی ایمنی داشته‌است. سخت‌گذر بودن راه‌ها به همراه محدودیت منابع آبی مانع عمده تسخیر این منطقه توسط بعضی از حکومتهای بزرگ و کوچک حاشیه و پیرامون این منطقه در طول تاریخ بوده‌است. وجود آثاری از مهر و آناهیتا، ایساتیس و هخامنشی و زندان اسکندر و برج و بارو و کهن درهای بزرگ و عظیم و پناهگاههای متعدد و موبدان و سران ساسانی و ابنیه و یادگارهای بعد از اسلام نظیر مساجد و امامزاده‌ها و مزارها نشانگر فرهنگ و تمدن قبل و بعد از دوره اسلامی بوده‌است.

مردم

در نظرسنجی که شرکت پژوهشگران خبره پارس به سفارش شورای فرهنگ عمومی در سال ۸۹ انجام داد و براساس یک بررسی میدانی و یک جامعه آماری از میان ساکنان ۲۸۸ شهر و حدود ۱۴۰۰ روستای سراسر کشور، درصد اقوامی که در این نظر سنجی نمونه گیری شد در استان یزد به قرار زیر بود: ۹۸٫۶ فارس (۱۰۰٪ مرد، ۹۷٫۱٪ زن)، ۰٫۵ عرب (۱٪ زن)، ۰٫۹ بدون‌جواب بودند.^[۸]

اماکن دیدنی استان یزد

این بخش از مقاله فاقد منبع و مأخذ است. شما می‌توانید با افزودن منابع برطبق اصول تأییدپذیری و شیوه‌نامهٔ ارجاع به منابع، به ویکی‌پدیا کمک کنید. مطالب بی‌منبع احتمالاً در آینده حذف خواهند‌ شد.

آسیاب آبی اشکذر
مسجد ملا احمد مجومرداشکذر
(- گنبد عالی (ابرکوه)
آتشکده زرتشتیان یزد
منارجنبان خرانق
امامزاده سید هاشم شریف‌آباد اردکان
نارین قلعه میبد
برج کبوتر خانه میببد
کاروانسرای شاه عباسی میبد
یخچال میبد
آسیاب دوسنگی میبد
امامزاده خدیجه خاتون میبد
مسجد جامع ندوشن (میبد)
مقبره سیدرکن الدین
مقبره سید شمس الدین
آب انبار شش بادگیر
میدان امیر چخماق
پیر سبز چک چک
خانهٔ لاری‌ها
رباط ساغند
زندان اسکندر
سرو کهن ابرکوه
قنات زارچ
غار چهار طاقی
قلعهٔ مروست.
مسجد جامع کبیر یزد
مسجد ریگ مجومرداشکذر (قرن هشتم این مسجد تا سال ۱۳۶۹ شمسی در زیر شن مدفون بود و در آنسال کشف شد)
مجموعه باغ وزیر حجت آباداشکذر

مسجد شاه ولی

میدان و حمام خان
باغ دولت‌آباد
مسجد فهرج.
امام زاده عبدالله بافق
بقعه قاضی میر جعفر بافق
تپه‌های شن روان صادق آباد بافق
خانه وحشی بافقی
مسجد جامع بافق
ارگ عبدالرضا خان بافقی
قلعه باقرآباد و صادق آباد بافق

همچنین از مناطق خوش آب وهوای استان مهریز، تفت، ده بالا، طزرجان و غربال‌بیز هستند.

شهرستان‌ها

یزد
بافق
میبد
اشکذر
بهاباد (جدا شده از شهرستان بافق)
تفت
ابرکوه (جدا شده از استان فارس - شهرستان آباده)
مهریز
خاتم (جدا شده از استان‌های کرمان - شهرستان شهربابک واستان فارس- شهرستان‌های نیریز و آباده)
اردکان

منابع

استانداری یزد - سیمای استان

شماره کتابشناسی ملی:۲۸۹۰۶۱۹/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان یزد/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۳–۶۶–۶۶۲۷–۶۰۰–۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۱ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)