عصر فرهنگ، متن پیش رو گزارشی است از وضعیت شهرستان تفت که به قلم  کاظم دهقانیان نصرآبادی؛ محقق، پژوهشگر،کارشناسی علوم اجتماعی و نویسنده و شاعر به رشته تحریر در آمده است.
 

چهارده روایت از شهرستان تفت

استان یزد که پایتخت جغرافیایی ایران به شمار می‌رود، از شهرستان‌های: ابرکوه، اردکان، بافق، بهاباد، تفت، خاتم، صدوق، میبد، مهریز، یزد تشکیل شده و جمعیتی حدود یک میلیون نفر را در خود جای داده است.

یزد سرزمین مردمان فکور و شکور است که با تدبیر و تلاش، بین نور و نار، پیوند برقرار نموده‌اند تا با خاک و خشت، دنیایی از خاطره را رقم بزنند. پیشینة سکنی گزینی در این سرزمین به آغاز عصر کشاورزی بر می‌گردد و تمدن یزدی‌ها، آمیزه‌ای از عقل و عشق، ایمان و اراده و کار و کوشش است که آن را سرزمین خاک و خاطره و گاهی دیار قنات و قنوت و قناعت گفته‌اند.

اغلب مناطق استان یزد، دارای آب و هوای گرم و خشک و بیابانی است و نوسان دما در تابستان و زمستان و حتی در شب و روز، زیاد است. اما تفت تنها شهرستان ییلاقی و خوش آب و هوای استان یزد می‌باشد که در دامنه‌های شیرکوه واقع شده است.

شهرستان تفت در جنوب غربی استان در مسیر یزد - شیراز واقع شده و به دلیل قرار گرفتن در دامنه‌های شیرکوه، از آب و هوایی خنک برخوردار است و بیشترین جمعیت آن، در روستا زندگی می‌کنند.

این شهرستان ییلاقی، از دو بخش «مركزي» و بخش «نير»، تشکیل شده كه باغشهر تفت در محدودة بخش مركزي و در 14 كيلومتري شهر يزد قرار دارد. از مجموع 1444 آبادی شهرستان تفت دو شهر «تفت TAFT» و «نیر NIR» و 367 منقطه روستایی دارای سکنه است که نصرآباد پیشکوه پر جمعیت‌ترین روستا می‌باشد.

تفت، تنها شهرستان استان یزد است که 5/5966 کیلومتر مربع از ایران اسلامی را به خود اختصاص داده و جمعیتی بالغ بر 47000 نفر در آن سکونت دارند. 

نزدیک به300 اثر تاریخی مربوط به پیش از میلاد تا دوره قاجاریه، 150 جاذبه طبیعی و گردشگری کم نظیر، گوشه‌ای از زیبایی‌های مادی و معنوی این شهرستان است.

شهرستان تفت كه به گواهي مورخين، پيشينه‌ای اگر نه بيشتر، دست كم به قدمت شهر يزد دارد، بالغ بر 98 درصد اهالی آن، شیعه دوازده امامی هستند و در کنار اقلیت زرتشتی زندگی مسالمت آمیزی دارند. فرهنگ مردم از تنوع قابل توجهی برخوردار است. به گونه‌ای که شهرستان تفت را سبد رنگارنگی از فرهنگ‌های مختلف و به تعبیر دیگر «هند کوچک» نامیده‌اند.

هند کوچک خوانده‌اند این خاک را         این همایون سرزمین پاک را

تفت یکی از 10 شهرستان استان یزد است که علاوه بر از ویژگی‌های خاص خود، رابطه ای تاریخی و فرهنگی با عدد چهارده و عوامل چهارده‌گانه ذیل دارد که در این مقاله به آن اشاره می‌شود.

1. معانی و القاب چهارده گانه تفت:
در لغت نامه‌های فارسی برای واژه تفت، معانی متعدد و گاه متضادی ذکر شده است. ذیل این واژه معانی چهارده گانه‌ای از قبیل: گداخته، گرم، داغ، تبدار، شتابان، تند، تیز، خشم، سوزش، گیاهی شبیه شوکران، به آرامی سخن گفتن، خرامان راه رفتن، سبد گل و سبد میوه آمده است که دو مفهوم سبد گل و سبد میوه تناسب بیشتری با موقعیت و شرایط گذشته و حال این شهرستان دارد.

گذشته از این در متون تاریخی، سفرنامه‌ها و منابع کتبی و شفهی معاصر، القاب متنوعی برای این شهرستان بکار رفته است که : قلعه مجوس، قلعه القلعه، قریه اِرَم بنیاد، بهشت برین، باغ انگور، باغ همیشه بهار، باغشهر، هند کوچک، چهار فرسخی، درازشهر، زیبا شهر، شهر انار، شهر پهلوان پنبه، ریه استان یزد، از این جمله است.

2. امتیازات و افتخارات چهارده‌گانه شهرستان تفت:
تفت به ‌عنوان مرکز شهرستان، در فاصله 14 کیلومتری مرکز استان یزد قرار دارد. گذشته از این وسعت شهر تفت نیز، 14 کیلومتر مربع می‌باشد و 14 هزار نفر را در خود جای داده است.

آبشار دره گاهان به‌ عنوان تنها آبشار کویر مرکزی، در این شهرستان قرار دارد. و با مجموع 1837رشته قنات فعال، بیشترین تعداد قنات را به خود اختصاص داده است. شهرستان تفت گذرگاه هشتمين امام شيعيان حضرت امام رضا (ع) است كه در جریان هجرت تاریخی خود از مدینه به مرو، در روز 22 آبان ‌ماه سال 195ش. برابر با 13 لغايت 15 ربيع‌الثاني سال 201ق. وارد دهشیر شدند و در روز 24 آبان همین سال، با عبور از فراشاه و تفت، فضاي اين شهرستان را معطّر نموده‌اند. قدمگاه‌های مبارك حضرت در دهشير، توران‌پشت، فراشاه و تفت، روشني ‌بخش چشم و دل عاشقان ولايت است.

به گواهی تاریخ و تائید اشعار دیوان حافظ، او یک بار به دیدار حاکم یزد آمده، بنا بر این قطعا از تفت عبور کرده است. چرا که شهرستان تفت، تنها راه ارتباطی فارس به یزد بوده و بنا بر این شهرستان تفت، دست كم يك بار معبر عبور شاعر شیرین سخن، لسان الغيب حافظ شيرازي بوده است.

شاه هرموزم ندید و بی سخن صد لطف کرد             شاه یزدم دید و مدحش گفتم و هیچم نداد

شهر‌ تفت، اقامتگاه صوفي شيعه مذهب، سید نعمت‌اللّه ولي كرماني معروف به شاه ولی و جمع كثيري از نوادگان و مريدان اوست.

سرلشکر محمد فراشاهی نخستین افسر شهید در ارتش ایران است که 13 ماه قبل از آغاز جنگ تحمیلی، به شهادت رسید و به دستور مستقیم امام خمینی پیکرش در جوار حرم حضرت معصومه (س) به خاک سپرده شد.

نصرآباد پیشکوه زادگاه بانو سکینه قناد نصرآبادی و آرامگاه بانو خدیجه قناد، جده مادری حضرت آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ایی مقام معظم رهبری است که در جنب بقعه شیخ عزالدین داوود نصرآباد قرار دارد و معظم له در دی ماه 1386ش. در جریان سفر خود به استان یزد، به نصرآباد نیز مشرف شدند.
شهرستان تفت هم اینک با هشت مركز آموزش عالي شامل: دانشگاه پيام نور، دانشگاه آزاد اسلامي، دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي، دانشكده فني شهيد مطهري، مرکز آموزش علمی - کاربردی امام خمینی، مدرسه علميه امام جعفرصادق(ع) و مدرسه علمیه امّ‌ ابیها، بیش از 7000 طلبه و دانشجو در خود جاي داده است.

3. جاذبه‌های طبیعی شاخص:
جاذبه‌هاي طبيعي و خدادای فراوانی در سطح شهرستان تفت وجود دارد که برخی در نوع خود بی نظیر است ولی شاخص‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- قلّة شيركوه، از قلل معروف فلات مركزي ‌ايران، با ارتفاع 4075 متر، و  ‌برفخانة طزرجان به بلندي 3990 متر از سطح دريا.
- كوه‌های شگفت انگیز: عقابكوه، تخت رستم، اشتر کوه.
- آبشارهای فصلی: دره گاهان تفت، دیدار ده بالا، حمام فرجِ نیر.
- چنار‌های: فراشاه، نير، نصرآباد‌، طزرجان، و سروهای: مباركه، چم، حسيني، زين‌آباد، و گردوي سوخته نير، و  توت ‌شاه محمّدي‌ سنگ دراز.
- چشمه‌های: آهكي جوشان توران‌پشت، تامهر فراشاه، چشمه سفيد نصرآباد.
- غارهای: زمرد تفت، غار فراشاه، بادامستان فراشاه، نباتي نصرآباد، اسكندر بنادکوک، ديو کردآباد...
- مناطق ییلاقی: ده بالا، طزرجان، سانیچ، نصرآباد، بیداخوید، ...

4. آثار باستانی و تاریخی شاخص:
آثار تاریخی موجود در شهرستان تفت نیز از تنوع موضوعی، قدمت تاریخی و پراکندگی جغرافیایی فراوانی برخوردار است، که شاخص‌ترین آن‌ها در زمینه‌های مختلف عبارتند از:
- سنگ نگاره‌های کوه ارنان، رمه کوه، دره گنج تفت، هسبخته، دره گازه.
- تنها پرستشگاه باقی مانده از دوران مهرپرستی، بر فراز کوهی در نزدیکی شهر تفت معروف به قلعه پهلوان بادی .
- قلعه‌های تاریخی: شواز، توران‌پشت، گرمسيرتفت، فخرآباد، حسين‌آباد شفيع‌پور، ملک، رشکوئیه، باقرآباد، نصرآباد کهدوئیه، نور آباد سخوید، ...
- مساجد ‌جامع: شاه ‌ولي تفت، توران‌پشت، نصرآباد پيشكوه، طزرجان، بيداخويد، ... حسینه شاه ولی تفت، قدمگاه‌های امام رضا(ع): در روستای دهشیر، توران‌پشت، فراشاه.
- بقاع متبرکه: امامزاده شاه خلیل‌الله ثانی (تفت)، امامزاده سيّدابراهيم (علی‌آباد)، امامزاده سيّداسماعيل (سعیدآباد)، امامزاده سيّدابوالقاسم (نصرآباد)، امامزاده سيّدشمس‌الدّين (سخوید)، امامزاده سيّدمحمّد (نیر)، امامزاده سیدجلال الدین (نیر)، امامزاده سیدمحمدکاظم (نیر)، امامزاده سيّدنظام‌الدّين (بخ)، امامزاده سیدمحمد (رشکوئیه)، قدمگاه فراشاه، بقعه شیخ عزالدین داوود (نصرآباد)، بقعه شیخ علی بنیمان (بیداخوید)، بقعه عبدالله ابن جعفر طيّار (بنادکوک)بقعه سید شرف الدین (تفت)، بقعه پیر خاموش (سانیج)، ...
- آتشکده‌های: تفت، مبارکه، دخمه مبارکه و  قبرستان تاریخی شواز.
- کاروانسرای ایلخانی تفت و کاروانسرای دهشیر.
- آسیاب آبی گرمسیر تفت، فخرآباد، نیر، و آسیاب بادی حسین آباد شورابه.
- باغ‌های: علينقي‌خان‌ تفت، صدری [نمیر] تفت، حافظی طزرجان، حجت آباد صدري و محمّدآباد صدري.
جهت آشنایی بیشتر، به مقاله «فهرست جاذبه های گردشگری شهرستان تفت» در همین کتاب مراجعه کنید.

5. عارفان و عالمان دینی شاخص:
عارفان متعددی در این منطقه رُسته و رَسته‌اند که برکات حضور فیزیکی و معنوی آنان همیشه کارگشای اهل نظر بوده و خواهد بود. ولی برای نشان دادن شاخص‌ترین، می‌توان به. شيخ جنيد توران‌پشتي، شيخ علي بنيمان بيداخويدي، شيخ عزّالدّين داوود هفتادري، عبدالله ابن‌جعفر طيّار بنادکوکی، ملاحسن مهیج یزدی [نصرآبادی]، ملامحمد بزرگ تفتی، اشاره کرد.
گذشته از این، شهرستان تفت خاستگاه بزرگان دینی فراوانی هم بوده است که برای نمونه می‌توان به : آیت‌الله شیخ جلال‌الدّین آیت‌اللهی نصرآبادی، مجتهد و طبیب سنتی با دو جلد تألیف، آیت‌الله محمدحسین احمدی طزرجانی، امام جمعه بندرعباس و نماینده مجلس خبرگان. آیت‌الله محمدحسن احمدی طزرجانی، مجتهد و مولف بیش از 10 جلد کتاب، آیت‌الله حسین مفیدی نصرآبادی، آیت‌الله محمدهادی نصرآبادی مجتهد و مولف، آیت‌الله شیخ عبّاس نوربالا تفتی، نخستین امام جمعه تفت با چهار جلد تألیف، ... رستم شهزادی زین آبادی موبد زرتشتیان، حسن دهقانی تفتی اسقف کلیساهای لوقای اصفهان و وینچستر لندن، اشاره کرد.
جهت آشنایی بیشتر با برخی از عالمان و عارفان این دیار به کتاب «شمع جمع» از تألیفات نگارنده مراجعه شود.

6. شهدای شاخص:
1- سرادر شهید حجت‌الاسلام مهدی ابوطالبی نصرآبادی، نماینده امام خمینی در بنیاد مستضعفان و مسئول عقیدتی - سیاسی لشکر 21 حمزه تهران. 2- سردار شهید سرلشكر خلبان حميد برزگري نصرآبادی. 3- سردار پاسدار شهيد جلال بورقي فرمانده اطلاعات عملیات. 4- سردار پاسدار شهيد حميد دانشجو تفتي، بنیانگذار ثبت وقایع در تیپ الغدیر یزد. 5- سردار و جانباز شهید محمود زارع بنادكوكي، فرمانده عملیات. 6- سردار پاسدار شهید ضياء زارع گاريزي، مداح اهل بیت و فرمانده عملیات. 7- سردار پاسدار شهید حسن زارع بنادكوكي (اسدالله)، فرمانده گردان توپخانه تیپ‌الغدیر. 8- سردار پاسدار شهید غلامرضا زينل مالكي هدش. 9- سردار شهید حجت‌الاسلام محمودرضا ساعتیان، فرمانده گردان امام علی‌(ع). 10- سردار پاسدار شهید محمّد شريعتي تفتي، فرمانده گردان نجف اشرف. 11- سردار پاسدار شهید احمد طايفي نصرآبادي. 12- سردار شهید سرلشکر محمد فراشاهی نخستین افسر شهید در جمهوری اسلامی که 13 ماه قبل از جنگ تحمیلی به شهادت رسید. 13- سردار حاج احمد متوسّليان سانیچی فرمانده لشکر 27 محمد رسول الله‌(ص) و دیپلمات اسیر شده بدست فالانژیست‌های لبنان. 14- سردار شهید حجت‌الاسلام هد آیت‌الله ملکی بنادکوکی، مدرس حوزه و امام جمعه موقت کرج.

7. چهره‌های علمی جهانی:
1- پروفسور سیدحسین احمدی حکیم آبادی فوق تخصص پیوند قلب و ریه. که موفق به نخستین پیوند ریه در ایران شد و رئیس تیم پزشکی نخستین پیوند همزمان قلب و کلیه در ایران بود.2- پروفسور‌هاشم اخوان تفتی، شیمیدان مقیم آمریکا، با بیش از 100 اختراع زنجیره‌ای در زمینه تولید نور سرد و نامزد جایزه نوبل شیمی. 3- دکتر افسانه اخوان تفتی، برنده جایزه بین‌المللی دندانپزشکی کانادا در سال 2006 میلادی. 4- پروفسور مهدی تفتی، فوق تخصص و جراح مغز و کاشف ژن اختلالات خواب در سال 2008 میلادی. 5- پروفسور سیدکمال‌الدین دهشیری، نخستین فارغ‌التحصیل دانشگاه تهران و عضو انجمن سرطان‌شناسی آمریکا. 6- پروفسور علی شیرخدا سخویدی، متخصص برتر جهانی در زمینه M.R.I. 7- دکتر سعید پاک‌ طینت مهدی آبادی [طزرجانی]، پژوهشگر ذرات بنیادین در آزمایشگاه بین‌المللی سِرنِ سوئیس. 8- پروفسور محمدجلال عباسی شوازی، فوق دکترای جمعیت‌شناسی و برنده جایزه جهانی جمعیت‌شناسی در سال 2011 میلادی. 9- پروفسور محمدرضا محمدی نصرآبادی، فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان، مولف و مترجم 25 جلد کتاب، رئیس سازمان بهزیستی ایران، رئیس مرکز ملی تحقیقات روان پزشکی، برنده جایزه جهانی روانپزشکی در سال 2113م. 10- پروفسور بهزاد مفیدی نصرآبادی، دکترای باستان‌شناسی و فوق دکترای زبان‌شناسی و استاد دانشگاه ماینز آلمان با چهار جلد تألیف. 11- پروفسور فتح‌الله میرزاباقری تفتی، اقتصاددان مقیم آمریکا و استاد ممتاز دانشگاه داکوتای شمالی. 12- دکتر تقی ناصری نصرآبادی، پژوهشگر بیوتکنولوژی مقیم آلمان که دو نمونه از تحقیقاتش با آپولوی 11و 13 به فضا رفته است. 13- دکتر احمدعلی نوربالا تفتی، رئیس دانشگاه شاهد، رئیس سازمان هلال احمر جمهوری اسلامی ایران و برنده جایزه ‌هانری دیویدسون در سال 2006 میلادی و کسب نشان درجه یک لیاقت در سال 1384 شمسی، 14- دکتر محمد شاهدی باغ خندان، رئیس دانشگاه صنعتی اصفهان، عضو فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی و چهره ماندگار.

8. چهره‌های سیاسی ، اجتماعی شاخص:
1- حجت‌الاسلام محمدهادي بهشتي پور مزرعه ملا، نماينده مقام معظم رهبري در نيروي انتظامي. 2- پهلوان ابراهیم حلاج تفتی معروف به پهلوان یزدی بزرگ، پهلوان باشی دوره ناصرالدین شاه قاجار. 3- تیمسار دکتر رضا سیف‌اللهی نصرآبادی، فرمانده نیروی انتظامی کشور و مشاور نظامی رهبر انقلاب. 4- دکتر علیرضا فرزاد تفتی، متخصص رادیولوژی و نماینده مردم تفت در مجلس شورای اسلامی. 5- دکتر سعید مرتضوی تفتی، دادستان کل تهران، رئیس سازمان مبارزه با قاچاق ارز و کالا، مدیر عامل سازمان تامین اجتماعی کشور.6- دکتر محمدرضا كارگر مزرعه ملا، رئيس موزه ملي و مدیر کل موزه‌های ایران. 7- حاج سیدمحمد گرامی ده‌بالایی، نیکوکار و سرمایه‌دار كارآفرين ...

9. نویسندگان شاخص (بیش از 14 تألیف):
1- دكتر ‌سيدضياءالدّين دهشيري (استاد دانشگاه، شاعر و نویسنده با 40 جلد تألیف و ‌ترجمه) 2- کاظم دهقانیان نصرآبادی (شاعر و نویسنده با 35 جلد تألیف)
3- حجت‌الاسلام دکتر محمود یزدی مطلق[علی آبادی] (استاد حوزه و دانشگاه با 33 جلد تألیف و ‌ترجمه) 4- پروفسور محمدرضا محمدی نصرآبادی (استاد دانشگاه و فوق تخصص روانپزشکی دارای 27 جلد تألیف و ‌ترجمه) 5- حسن دهقانی تفتی (شاعر و نویسنده با 27 جلد تألیف) 6- مجید درخشانی دهشیری (داستان نویس با 27 جلد تألیف) 7- مهندس عبدالحسین سیف‌اللهی نصرآبادی (فعال اجتماعی و صاحب 26 جلد تألیف) 8- عبدالحسین آیتی تفتی (شاعر، مورخ و نویسنده با 23 جلد تألیف) 9- اسدالله بقائی نیری (شاعر و نویسنده با 23 جلد تألیف) 10- دکتر سیدعلی اصغر خبره ‌زاده طزرجانی (استاد دانشگاه و نویسنده با 20 جلد تألیف و ‌ترجمه) 11- دکتر محمد گلشن تفتی (مدرس زبان انگلیسی و صاحب 20 جلد تألیف) 12- آیت‌الله ملامحمد بزرگ تفتی (شاعر و عارف و صاحب 19 جلد تألیف) 13- ابوالفضل زروئی نصرآبادی (شاعر و نویسنده طنزپرداز با 16 تألیف) 14- محمدرضا ابرقوئی نصرآبادی (استاد دانشگاه و صاحب 15 جلد تألیف).

10. هنرمندان شاخص: (خط، موسیقی، سینما، ورزش)
1- سیما امیربیکی تفتی، فوق لیسانس فیزیک با مدرک درجه یک هنری در خوشنویسی. 2- محمد احمدی علی آبادی، عکاس، فیلمساز و تهیه کننده فیلم‌های سینمایی با چند جایزه بین‌المللی. 3- محمود بقائیان گرمسیری، عضو انجمن بین‌المللی و استاد آکادمی سفال در کانادا. 4- محمدعلی بندانی، کارگردان و هنر پیشه سینمای هند. 5- مهندس امیرمحمد تفتی، خواننده موسیقی ایرانی. 6- کامران تفتی هنرپیشه سینما و تلویزیون و نوازنده. 7- مجید جلالی پندری، سرمربی چند تیم دسته یک و رئیس انجمن داوران فوتبال ایران. 8- عمار دهقانی تفتی، هنر پیشه سینما و تلویزیون. 9- علی دهقانی سانیچ، داور بین‌المللی فوتبال. 10- سیدعباس عرب فراشاه مشهور به «رُپِش کُمار» هنرپیشه سینمای هند. 11- روح‌الله مفیدی نصرآبادی، نقاش، مجسمه ساز، شاعر و هنرپیشه سینما و تلویزیون. 12- محمدمطیع نصرآبادی، هنرپیشه سینما و تلویزیون. 13- مهندس سعید مظفری‌زاده سخویدی، مهندس عمران و داور بین‌المللی فوتبال، ...

11. شعرای شاخص: (متقدم و معاصر)
1- فرخ‌لقا تفتی متخلص به «لقا» و از شعرای اواخر دوره صفویه.2- محمدطاهر پاکنژاد نصرآبادی متخلص به «طاهر» و شاعر اوایل دوره زندیه. 3- ملا فوق‌الدین احمد تفتی متخلص به «فوقی» شاعر طنزپ رداز سده یازدهم، متوفا در هند. 4- غلامحسین شارق ده‌بالایی متخلص به «شارق». 5- میرزا محمدعلی‌خان طلعت تفتی متخلص به «طلعت». مقیم و متوفا در بمبئی. 6- عبدالحسین آیتی تفتی متخلص به «آواره، ضیایی، آیتی». 7- دکتر سید ضیاءالدین دهشیری متخلص به «سُها» استاد دانشگاه و نویسنده و مترجم. 8- محمدکاظم حلبی کار ده‌بالایی متخلص به «ساقی». 9- باقر دهقان‌نیری متخلص به «دهقان». 10- حسین دانشجو تفتی متخلص به «محزون». 11- ابوالفضل زرویی نصرآبادی شاعر و نویسنده طنز پرداز 12- دکتر احمد فلاح تفتی شاعر و متخصص قلب مقیم آمریکا متخلص به «پرتو». 13- دکتر سیداسدالله کلانتری شریف آبادی پزشک و شاعر، متخلص به «ساعی». 14- حسین کاوه تفتی متخلص به «کاوه». 15- رویا تفتی از شعرای نو پرداز معاصر صاحب سه دفتر شعر. 16- سودابه مهیجی نصرآبادی صاحب دو دفتر شعر 17- حمیدرضا علی حمزه عبداللهی، ...

12. چهارده کتاب ویژه شهرستان تفت:
1- قنات‌های تفت تألیف پروفسور محمدحسین پاپلی یزدی. 2- سیمای علی‌آباد تألیف علی احمدیان ‌هاشم‌آبادی. 3- کتابچه تفت، تألیف مجیدرضا دهقانی تفتی. 4- دادگاه چم (‌گوشه‌‌ای از معماری آرامگاهی و شیوه‌های تدفین پیروان اشو زرتشت)؛ تألیف نسیم علیپور. 5- تفت و توابع آن در شعر فارسی همراه با گاه‌شمار و کتاب‌شناسی)، کاظم دهقانیان نصرآبادی. 6- تفت و توابع آن در متون تاریخی و جغرافیایی، کاظم دهقانیان نصرآبادی. 7- سیمای نصرآباد، کاظم دهقانیان نصرآبادی. 8- بزرگان جاوید، کاظم دهقانیان نصرآبادی. 9- نسخه‌های خطی تعزیه در شهرستان تفت، دفتر اول و دوم، کاظم دهقانیان نصرآبادی. 10- گزیده اسناد موقوفات شهرستان تفت، کاظم دهقانیان نصرآبادی. 11- یک سبد گل (زندگی و گزیده اشعار 18 شاعر معاصر تفت)، کاظم دهقانیان نصرآبادی. 12- یاران سفر کرده (شناختنامه 630 شهید شهرستان تفت)، کاظم دهقانیان نصرآبادی. 13-‌ تراوش، جلد اول (مجموعه مقالات مرتبط با شهرستان تفت)، کاظم دهقانیان نصرآبادی. 14- گزیده اسناد اجتماعی شهرستان تفت، کاظم دهقانیان نصرآبادی.

13. موانع چهارده‌گانه توسعه شهرستان تفت:
موانع متعدد و متنوعی جریان توسعه پایدار و همه جانبه شهرستان تفت را تحت تأثیر قرار می‌دهد ولی مهم‌ترین موانع جغرافیایی، سیاسی و اجتماعی به قرار ذیل است.
1- ضخامت كم آبرفت‌ها و شيب تند حوزه آبريز شيركوه. 2- پراكندگي جغرافيايي آبادي‌هاي شهرستان. 3- ناپايداري مدت تصدي مسئولان نهادهاي تاثیرگذار و شاخص. 4- تجزيه‌پذير بودن مناطق مرزي شهرستان. 5- تغيير مكرر حوزه انتخابيه. 6- پائین بودن روحيه تَشَّكُر و فرهنگ تَشَّكُل. 7- ضعف ميزان تعلق و تعهد به زادگاه در بین تفتی‌ها. 8- دفع نيروهاي متخصص بومي. 9- حاكم بودن روحيه محله‌گرايي بر افكار و تصمیمات مسئولين بومي. 10- حضور كمرنگ مدیران تفتي در نهادهای تصميم‌ ساز استانی و کشوری. 11- نداشتن اتاق فكر غیرجناحی جهت پشتتيباني مسئولان. 12- در نظر نگرفتن مناطق تابعه شهرستان در تصمیمات و انتخاب مسئولین اجرایی. 13- كاهش شديد جمعيت در سه دهه اخير. 14- نداشتن رقیب اجتماعی و ناامیدی کاذب مردم و مسئولین.

14. راهکارهای چهارده‌گانه توسعه شهرستان تفت: 
محورهای توسعه پایدار شهرستان تفت باید بر اساس ویژگی‌های جغرافیایی، فرهنگی و اجتماعی این شهرستان باشد. نگارنده با شناخت نسبی خود از این منطقه پیشنهاد می‌کند برای برون رفت از رکود و رسیدن به توسعه همه جانبه شهرستان تفت باید در چهارده محور ذیل برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری شود.

همه موارد پیشنهادی دارای پسوند «گاه» است که بیانگر قید زمان و مکان می‌باشد. امید است مردم و مدیران، بدون از دست دادن زمان و با در نظر گرفتن بهترین مکان، نسبت به احداث و ایجاد موارد چهارده‌گانه که زمینه‌های علمی، هنری، ورزشی، گردشگری، اقتصادی، را در بر می‌گیرد، اقدام نمایند.

1- آموزشگاه (علمی، هنری، فرهنگی) 2- آزمایشگاه (علوم پایه، پزشکی، تحقیقاتی) 3- دانشگاه 4- اردوگاه 5- اقامتگاه (مجتمع مسکونی، هتل، مسافرخانه) 6- ورزشگاه
7- گردشگاه 8- تفرجگاه 9- توقفگاه 10- نمایشگاه (دائم و موقت برای عرضه کالاهای صنعتی و صنایع دستی) 11- خوابگاه (سوئیت، دانشجویی، سربازخانه) 12- کارگاه (کوچک و بزرگ به‌ویژه صنایع پاک) 13- فروشگاه (زنجیره‌ای، تخصصی) 14- پایگاه (طراحی و پشیبانی اطلاعاتی پایگاه‌های متعدد و متنوع جهت معرفی توانمندی‌های شهرستان به مردم ایران و جهان در فضای مجازی).