همه چيز درباره استان يزد   (معرفي؛جاذبه ها؛امكانات؛) راهنماي مهمانان نوروزي‬
‬

.

يزد از جمله سرزمين‌هاي باستاني اقوام ايراني و داراي ميراث درخشاني از فرهنگ، تمدن كهن و ادوار مختلف تاريخي با قدمت سه هزار ساله است.

برخي از مورخان بناي‌اوليه‌اين شهر را به زمان اسكندر مقدوني نسبت مي‌دهند و گفته‌اند كه وي آن را بر مبناي زنداني كه خود ساخته، نامگذاري كرده است.

به اعتقاد مورخان ديگري، شهري به نام "يزدان گرد" در دوره ساسانيان به فرمان يزدگرداول درهمين محل كنوني، بناشده كه نام يزد ازهمين عنوان گرفته شده است و به معناي مقدس، فرخنده و در خور آفرين مي‌باشد.

مورخين يوناني، اين شهر كهن وباستاني را "ايساتيس" خوانده‌اند كه احتمالا بعد از ويراني شهر كهن "كته" پديد آمده است.

پس از ظهور اسلام و گرايش مردم ايران به آن، يزد لقب "دارالعباده" گرفت.

اين ناحيه همواره در دوره هخامنشيان از راههاي معتبر، موسسه‌هاي راهداري مراكز پستي و چاپاري برخوردار بوده‌است و طي قرن‌هاي متمادي، آبادي‌هاي كوچك و بزرگ متعددي در اين سرزمين پديد آمده و از ميان رفته است.

هر چند قدمت آبادي نشيني و تمدن در اين سرزمين از هزاره جلگه‌هاي يزد، تكوين يافته ولي منابع مكتوب، پيدايش آن رابه‌عهد پيشداديان نسبت داده‌اند.

اين استان از سرزمين‌هاي قديمي و تاريخي است كه در ميان ايالت‌هاي بزرگ پارس، اصفهان، كرمان و خراسان قرار داشته و از معابر و گذرگاههاي مهم در ادوار تاريخي محسوب مي‌شده است.

وجود مظاهر فرهنگ مادي ومعنوي، ميراث تاريخ گذشتگان، برج و بارو، دژهاي محكم، پناهگاههاي متعدد، مساجد، امامزاده‌هاو مزارها، نشانگر فرهنگ و تمدن مردم اين خطه در قبل و بعد از دوره اسلامي بوده است.

مردم يزد به زبان فارسي رايج با پاره‌اي از ويژگي‌هاي گويشي، سخن مي‌گويند و بسياري از واژه‌ها و تركيبات زيباي فارسي را در گويش خود حفظ كرده‌اند و هنوز گويش‌هاي زيباي فارسي درميان مردم شهرستان‌هاي اين استان، متداول است.

اين استان، داراي زمستاني سرد و خشك و تابستاني گرم و طاقت فرسا مي‌باشد ضمن آنكه با آغاز فصل بهار، هوا لطافتي خاص به خود مي‌گيرد.

يزد در كمربند خشك و نيمه‌خشك نيمكره‌شمالي واقع شده و مساحت آن‪ ۱۳۰‬هزار كيلومتر مربع است.

جاده ترانزيتي و بين‌المللي بندرعباس به‌تهران در اين مسير قرارگرفته است و مسافران از طريق هوا، راه‌آهن و زمين به اين خطه، مسافرت مي‌كنند.

روزانه سه پرواز از مسير يزد به‌تهران وبالعكس از همين مسير انجام مي‌شود و هر هفته نيز يك پرواز به مشهدمقدس و يك پرواز بالعكس در همين مسير صورت مي گيرد.

قطار روزانه در مسير يزد به‌تهران در حركت است و از پايانه مسافربري يزد نيز روزانه دههادستگاه‌اتوبوس به‌مقصد تهران و ديگرنقاط كشور اعزام مي‌شود.

يزد با استان‌هاي خراسان جنوبي،اصفهان،كرمان و فارس، هم مرز است و فاصله آن با اين مناطق به ترتيب ‪ ۵۰۰،۳۶۰،۵۰۰و‪ ۴۰۰‬كيلومتروبا تهران600كيلومتر است

مسافراني كه به اين خطه سفر مي‌كنند شيريني‌ها و صنايع دستي را بعنوان سوغات با خود مي‌برند.

قطاب، باقلوا و لوز يزدي از جمله شيريني‌هاي معروف اين ديار است و زيلو، نمد، سفال، حصير، چادر شب، گليم، روفرشي، سراميك، نقره‌سازي و جاجيم از جمله صنايع دستي اين استان به شمار مي‌رود.

مسجد جامع كبير (ششم ه )، مجموعه امير چخماق (ششم ه )، مسجد ملا اسماعيل‪ ۱۲۲۲‬ه )، برج و باروي قديمي شهر (آل مطفر)، امامزاده جعفر، آب انبارها، خانه‌هاي خشتي، بقعه‌ها، آتشكده و دخمه زرتشتيان از جمله آثار ارزشمند تاريخي اين استان است.

افزون بر سه‌هزار رشته‌قنات در اين‌استان وجود دارد كه‪ ۳۰۰‬مورد آن متروكه است و در هر ثانيه‪ ۱۲‬هزار ليترآب ازآنهااستحصال مي‌شود كه يك سوم آب‌هاي زيرزميني اين استان را تشكيل مي‌دهد.

استان يزد با‪ ۱۳۰‬هزار كيلومتر مربع، چهارمين استان پهناور كشور از نظر وسعت، در قلب كوير مركزي ايران واقع شده و با حدود يك ميليون نفر جمعيت‪ ۴/۱‬درصد جمعيت كشور را به خود اختصاص داده است.

اين استان، داراي‪ ۱۰‬شهرستان‪ ۲۱‬شهر، به همين تعداد بخش‪ ۵۱‬دهستان و نزديك به پنج هزار روستا و آبادي است كه فقط يكهزارو‪ ۴۰۰‬روستاي آن داراي سكنه مي‌باشد.

حدود‪ ۴۵۰‬هزار نفر از جمعيت‌اين‌استان در شهرستان يزد، ساكن هستند و حدود‪ ۲۵۰‬هزار نفر آنان نيز درروستاها مستقر مي‌باشند.


*ابركوه
شهرستان ابركوه كه از جمله مناطق تاريخي اين استان محسوب مي‌شود، با پنج هزارو‪ ۶۴۱‬كيلومتر مربع وسعت در‪ ۱۲۰‬كيلومتري جنوب غربي شهر يزد واقع شده است و‪ ۴۱‬هزار نفر جمعيت دارد.

ابركوه كه در قديم به آن "ابرقوه" و "دركوه" هم گفته شده، از جمله شعب راه ابريشم در كشور بوده است و وجود درخت "سرو" پنج‌هزار ساله در آن، نشان از قدمت و ديرينگي اين منطقه دارد.

از اين درخت با‪ ۲۵‬متر ارتفاع‪ ۱۱/۵‬متر دور تنه و‪ ۱۸‬متر محيط، بعنوان بزرگترين درخت موجود در روي زمين نام برده مي‌شود.

گنبد عالي، مزار پيرحمزه، مسجد حاجي‌كامل، مسجدجامع، يخچال و مسجد بيرون از جمله آثار تاريخي اين شهرستان است.


*اردكان
شهرستان‌اردكان با‪ ۲۳‬هزاركيلومتر وسعت و‪ ۶۱‬هزارنفر جمعيت در‪ ۶۰‬كيلومتري شمال شهر يزد واقع شده است و در مسير جاده ترانزيتي تهران به بندر عباس قرار دارد.

اين شهر كه در قرن هفتم بنا شده است، داراي آب و هواي صحرايي مي‌باشد و از سه بخش مركزي، خرانق و عقدا تشكيل شده است.

مسجد جامع، مسجد زيرده، تكيه بازار نو، امامزاده ميرسيدمحمد و آب انبار دو راه از آثار ديدني آن است و تعدادي اماكن زرتشتي شامل چك چك، زيارتگاه پارس، پيرهريشت ، پير شاه‌مراد و پير شاه فريدون نيز در آن واقع شده است.


*بافق
شهرستان بافق با‪ ۱۵‬هزار كيلومتر مربع وسعت و‪ ۴۱‬هزار نفر جمعيت در‪۱۲۰كيلومتري جنوب شرقي شهر يزد قرار دارد و از دو بخش و شش دهستان تشكيل شده است.

به علت وجود سه هزاراصله درخت خرما در اين منطقه، صنايع دستي وابسته به نخل در اين شهرستان رونق دارد و به علت وجود منابع غني زيرزميني، شغل بسياري از مردمان آن معدن كاري مي‌باشد.

امامزاده‌عبدالله، مساجد جامع، سر استخر، فاطميه و چهارده معصوم، حسينيه امامزاده و خانه وحشي بافقي(شاعر ايراني) از جمله آثار تاريخي آن است.


*تفت
شهرستان تفت با شش هزار كيلومتر مربع وسعت و‪ ۳۰‬هزار نفر جمعيت در‪۲۰كيلومتري جنوب غربي يزد واقع شده‌است و ازاين نظر، نزديك‌ترين شهر به مركز اين استان محسوب مي‌شود.

اين شهرستان ازجمله مناطق خوش آب وهواي استان يزد است كه بيشترين تعداد روستا و مناطق ييلاقي اين خطه را در دل خود جاي داده است.

اين شهر در داميه شيركوه، بزرگترين قله‌استان يزد، واقع شده‌است و يكي از مناطق عمده‌توليد بعضي محصولات كشاورزي‌استان يزد و كشور بويژه انار و بادام مي‌باشد.

مجموعه تاريخي شاه ولي، قلعه گرمسير، آب انبارهاي سرده و برسه، خانقاه شاه خليل، حسينيه گرمسير و بقعه پيرمراد از جمله آثار ديدني آن است.


*خاتم
شهرستان خاتم كه در سال‪ ۱۳۷۸‬با به هم پيوستن شهرهاي مروست و هرات به شهرستان تبديل شد، با هشت هزار كيلومتر وسعت و‪ ۳۰‬هزار نفر جمعيت در۲۴۰ كيلومتري جنوب شهر يزد قرار دارد.

بخش عمده‌اي از اين شهرستان كه از جمله مناطق عمده كشاورزي و صنايع دستي استان يزد است، زيرپوشش جنگل قراردارد و گندم و جو ازجمله محصولات كشاورزي و قالي، گيوه، گليم و جوال از جمله صنايع دستي آن است.

قلعه مروست، بقعه شيخ عبدالله، مسجدشاه‌حسين و قلعه‌كريمخان در شمار آثار تاريخي آن مي‌باشد و همچنين زيستگاه اصلي "هوبره" بعنوان يك پرنده نادر و گرانقيمت، در اين شهرستان قرار دارد.


*صدوق
شهرستان صدوق با پنج هزار و‪ ۴۸۶‬كيلومتر وسعت و‪ ۳۰‬هزار نفر جمعيت در ‪۲۲‬ كيلومتري شمال غربي شهر يزد واقع شده است.

مجموعه حجت‌آباد شامل حمام، آب انبار، بازار و همچنين مسجد اميرالمومنين و مسجد ريگ از جمله آثار تاريخي آن مي‌باشد.


*ميبد
شهرستان ميبد با يكهزار و‪ ۲۷۱‬كيلومتر مربع وسعت و‪ ۶۲‬هزارنفر جمعيت در‪ ۵۰‬كيلومتري شمال شهر يزد قرار دارد و از نظر وسعت، كوچكترين شهرستان اين استان محسوب مي‌شود.

اين شهر در مسير جاده ترانزيتي تهران به بندرعباس، واقع شده‌است و يكي از نمونه‌هاي نادر شهرهاي باستاني و خشت و گلي ايران بشمار مي‌رود.

اين شهر در زمان كيومرث، بنيانگذاري‌شد و "نارين‌قلعه" بعنوان سند تاريخي استان يزد در آن خودنمايي مي‌كند.

مسجدجامع، مجموعه كارواني رباط، امامزاده‌خديجه، پيرچراغ و تعدادي اماكن زرتشتي از ديگر آثار تاريخي اين شهرستان است.


*طبس
شهرستان طبس كه نسبت به ساير شهرستانهاي‌استان يزد، دورترين فاصله را تا مركز اين استان داراست با‪ ۶۳‬هزار نفر جمعيت‪ ۵۵‬هزار كيلومتر مربع وسعت دارد و بزرگترين شهرستان كشور محسوب مي‌شود.

اين منطقه در شمال شرقي شهر يزد و در مسير مشهد مقدس، واقع شده و خرما، مهمترين محصول كشاورزي آن است.

باغ گلشن، مدرسه دومناره، بقعه‌امامزاده حسين بن موسي و مزار پير حاجات، مهمترين آثار ديدني آن است.


*مهريز
شهرستان مهريز با‪۴۵‬هزارنفر جمعيت و‪ ۱۴‬هزاركيلومتر وسعت در‪ ۳۰‬كيلومتري جنوب شهر يزد واقع شده است و بناي آن را به انوشيروان نسبت مي‌دهند.

چشمه غربالبيز، قلعه خرميز، كاروانسراي زين‌الدين، مسجد جامعه، قلعه باغ دهك، مسجد مهرپادين و باغ پهلوان‌پور از آثارديدني‌اين شهرستان‌محسوب مي‌شود.

در استان يزد، تاكنون شش هزار اثر تاريخي و فرهنگي شناسايي شده كه حدود‪ ۷۴۰‬مورد آن در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده است.

اين آثار كه در طول سال و بويژه‌ايام‌نوروز، مورد بازديد هزاران ايرانگرد و جهانگرد قرار مي‌گيرد، از حيث تنوع، مختلف است و نظر هر بيننده‌اي را به خود جلب مي‌كند.

مساجد قديمي، حسينيه‌ها، بادگيرها و خانه‌هاي تاريخي ساخته شده از خشت و گل، بيشترين آثار تاريخي وفرهنگي اين خطه را به‌خود اختصاص داده‌اند و اكثر آنها در شهر يزد واقع شده‌اند.

"مسجد جامع يزد" با مناره‌هاي بلند كاشيكاري‌شده و سر به‌فلك كشيده خود در ميان بافت قديم شهر يزد، هر انساني را به تماشاي خود وا مي‌دارد و نمونه‌اي از معماري اسلامي را جلوه‌گر مي‌سازد.

ساختمان اصلي اين مسجد در قرن ششم هجري قمري در زمان حكومت "آل كاكويه" ساخته شد و مسجد جامع كنوني مربوط به دوران "آل مظفر" در قرن هشتم و نهم هجري قمري است.

"مجموعه‌اميرچخماق" نيز از ديگر آثار كهن شهر يزد است كه "امير جلال‌الدين چخماق" از امراي شاهرخ تيموري حاكم يزد با همكاري همسر خود "فاطمه خاتون" آن راساخته است.

اين مجموعه شامل تكيه، ميدان، حمام، كاروانسرا، خانقاه، قناد خانه، چاه آب سرد و از همه مهمتر مسجد امير چخماق مي‌باشد.

"بقعه دوازده امام" يكي از بناهاي ارزشمند تاريخي و فرهنگي اين شهر است كه در محله فهادان و در دل مجموعه بافت قديم يزد قرار دارد و گنبد زيبا و بلند و سبك معماري اين بنا هر بيننده‌اي را محو تماشاي خود مي‌كند و چشم هر انسان ميراث دوستي را نوازش مي‌دهد.

باغ دولت آباد" از ديگر جاذبه‌هاي گردشگري و ديدني يزد، توسط "محمد تقي خان زند" در سال‪ ۱۱۶۰‬هجري قمري ساخته شد و در هسته مركزي شهر يزد قرار دارد.

بادگيري با‪ ۳۳‬متر ارتفاع دراين باغ وجوددارد كه از آن بعنوان بلندترين بادگير جهان ياد مي‌شود.

"باغ گلش" شهرستان طبس يكي از نادرترين باغ‌هاي تاريخي كشور محسوب مي‌شود كه به همت "ميرحسن خان" سومين حاكم طبس از سلسله خوانين نادري ساخته شد.

اين باغ با هشت هكتار وسعت بيش از‪ ۷۰‬نوع درختان مثمر، گياهان زينتي و گل‌هاي معطر را در خود جاي داده‌است و خرما،مركبات،پالم،آكاسيا، اكاليپتوس، سرو، كاج، پده، توت، چنار، به، ارغوان، زيتون، سنجد تلخ ، اقاقيا، عرعر، زردآلو، بادام،نارون، زبان گنجشك، كهور فرانسوي، پسته و عناب از گونه‌هاي گياهي آن است.

"آتشكده زرتشتيان" يزد، مشهور به آتشكده "ورهرام" يكي از مكان‌هاي ديدني و گردشگري استان يزد است و به روايتي، آتش موجود در اين آتشكده حدود ‪۱۵۱۵‬ سال پيش از آتشكده ناهيد پارس پس از نقل مكان به چندين جاي ديگر در استان يزد به اين مكان آورده شد و تاكنون روشن نگه داشته شد.

"دخمه" و "چك چك" از ديگر امكان مقدس زرتشتي و از جمله آثار ديدني و تاريخي استان يزد محسوب مي‌شود.

"مجموعه‌بازارهاي قديمي" يزد با گذشت سال‌ها از ساخت آن، هنوز داراي رونق خاصي است و هر مهمان، مسافر و گردشگري كه به يزد سفر مي‌كند پس از استراحت كوتاهي، سراغ بازار مي‌رود و ترمه، پارچه و شيريني يزدي خريداري مي‌كند.

بازار قيصريه يزد، حاجي قنبر، تبريزيان، دروازه مهريز، زرگري ، مسكري، علاقه‌بندي، محمد علي‌خان، چيت‌سازي ، مسجد ملااسماعيل، جعفر خان و نخود بريزي از بازارهاي معروف يزد است.

بازار زرگري از جمله بازارهايي است كه‌اغلب زرگرهاي اين‌استان در آن تجمع كرده‌اند و ازجمله‌اماكني است كه مورد بازديد گردشگران قرار مي‌گيرد و بويژه طلاجات و نقره‌جات آن مورد توجه بازديدكنندگان قرار مي‌گيرد.

شهر يزد را بعنوان بزرگترين شهر خشت وگل جهان مي‌شناسند و خانه‌هاي قديمي و ساخته شده از خشت و گل بخشي از اين بافت تاريخي است.

خانه‌هاي قديمي يزد باتوجه به‌نوع شغل وتمكن صاحبخانه از دو قسمت اندروني و بيروني تشكيل شده است و قسمت‌اندروني كه قسمت اصلي بناست، بعنوان ماوا و مسكن محارم و بيروني به اسكان و پذيرايي ميهمانان اختصاص داشت.

خانه‌هاي قديمي داراي حياط مركزي و قسمت اعياني‌نشين به صورت چهار فصل است كه در پيرامون حياط مركزي شكل مي‌گيرد واز قسمت شمالي به‌عنوان زمستانه و از قسمت جنوبي به عنوان تابستانه استفاده مي‌شود كه قسمت تابستانه شامل تالار و بادگير است.

خانه لاريها، رسوليان، محمودي، سيگاري، مرتاض، ميرزاده، علايي، كلاهدوزها، از جمله معروف‌ترين خانه‌هاي قديمي استان يزد است.

يكي از اين بناها، خانه لاري هامي باشد كه در محله فهادان يزد قرار دارد و از بناهاي دوره قاجاري است.

مساحت اين خانه حدود يكهزار و‪ ۷۰۰‬متر مربع و زير بناي آن حدود يكهزار و‪ ۲۰۰‬متر مربع است و قسمت عمده آن را زير زمين تشكيل مي‌دهد.

بادگيرها نيز از جمله آثار تاريخي و ميراث ارزشمند گذشتگان است كه حكم كولرهاي فعلي را داشته است و در پشت بام خانه‌هاي قديمي قرار دارد و مردم براي خنك كردن منزل از آن استفاده مي‌كردند.

در فصل تابستان، هواي خنك در حفره‌هاي موجود در دل بادگير جريان مي‌يابد و فضاي موجود منزل را خنك مي‌كند.

در اين استان تعداد زيادي امامزاده نيز قرار دارد كه مورد احترام اهالي مي باشد و امامزاده عبدالله بافق و امامزاده سيدجعفر و امامزاده جعفر يزد از جمله مشهورترين امامزاده‌هاي استان يزد است.

مساجد جامع، ابوالمعالي، شاه طهماسب، ريگ، فرط، حظيره، ملااسماعيل، بياق خان، چهار منار، اهرستان و مصلي نيز ازجمله مساجد تاريخي‌استان يزد هستند.

"نارين‌قلعه" ميبد بعنوان يكي از مهمترين بناهاي خشت خام كشور و مهمترين آثار تاريخي پيش از اسلام به شمار مي‌رود كه قدمت آن به هزاره پيش از ميلاد تخمين زده شده است.

بناي نارين قلعه بر بالاي مرتفع‌ترين پشته گلي شهر به ارتفاع‪ ۲۵‬متر و در زميني به مساحت چهار هكتار بنا شده است كه بر شهر اشراف كامل دارد و در اغلب دوره‌ها به عنوان ارگ حكومتي و گاه به عنوان پناهگاه از آن استفاده مي‌شده است.

قله‌شيركوه" كه با‪ ۴۰۷۵‬متر ارتفاع بلندترين قله استان يزد محسوب مي‌شود در جنوب غربي شهر تفت، واقع شده و روستاهاي خوش آب وهواي استان كويري يزد را در دامن خود جاي داده است.

گردشگران ومسافراني كه‌استان يزد را براي سفر نوروزي خود انتخاب كرده‌اند مي‌توانند براي اقامت و اسكان به‌هتل‌ها، مهمانسراها و مكان‌هاي اسكان نوروزي در سراسر اين استان مراجعه كنند.

ستاد تسهيلات نوروزي، مستقر در استانداري‌استان يزد، همچون سال‌هاي قبل به شماره تلفن ‪ ۰۳۵۱۶۲۴۲۷۰۰و يا‪،۰۳۵۱۶۱۱۱‬آماده پاسخگويي به نيازهاي احتمالي مسافران مي‌باشد.

علاوه بر مكانهاي يادشده، آموزش و پرورش استان يزد نيز اقدام به تجهيز و سازماندهي‪ ۲۰۰‬مدرسه براي رفاه حال مسافران در ايام نوروز نموده است.

خانواده‌هايي كه مي‌خواهند در اين مكان‌ها مستقر شوند، مي‌توانند با شماره تلفن‪ ۷۲۵۱۰۱۳‬ستاد تسهيلات نوروزي آموزش و پرورش اين استان تماس بگيرند.

شهرداري يزد نيز همه‌ساله اقدام به نصب تعدادي چادر در بوستان‌ها و مناطق مختلف شهر و بويژه بوستان هفتم‌تير، در خيابان آيت‌الله كاشاني، مي‌نمايد.

چاپ بروشور و ايجاد ايستگاههاي راهنمايي مسافران از ديگر اقدامات ستاد تسهيلات نوروزي و شهرداري يزد براي رفاه حال مسافران مي‌باشد. علاوه بر محل‌هاي ياد شده‪ ۲۲‬هتل و‪ ۱۰‬مهمانسرا نيز براي پذيرايي از مسافران نوروزي، آماده‌شده‌اند و هتل‌ها، مهمانپذيرها و مكانهاي متعدد ديگري نيز در شهرستانها آماده پذيرش مسافران هستند.

آژانس‌هاي مسافرتي درون شهري و برون شهري نيز آماده انتقال مسافران به نقاط مختلف استان و كشور مي‌باشند.

مسوولان و مردم استان يزد، آماده پذيرايي از هموطنان خود از سراسر كشور هستند.

يزد فردا                                                                        ايرنا

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا