سیدمحمد خاتمی در آیین رونمایی از جلد دوم کتاب عکس «ثبت احوال بافت» که نهم اردیبهشت ماه در دفتر ایشان برگزار شد، گفت: تمدن، بیشترین پیوند را با معماری -به ویژه شهرسازی- دارد و برای شناخت یک تمدن، شاید مهم ترین سند، بافت شهری است که دست نخورده باقی مانده باشد. شهر یزد نیز بیشترین مناسبت و سنخیت را با تمدن اسلامی ایرانی دارد؛ به لحاظ تاریخی و جغرافیایی، تمدن اسلامی و ایرانی در نقاط مرکزی ایران و در یزد بارور شده و از بسیاری از آفت ها مصون مانده است. در این شهر، تمدن ایرانی با اسلام در کنار هم قرار گرفته و یکدیگر را تکمیل می کنند. نقش تمدن ایرانی در ایجاد یزد بسیار مهم است و در عین حال، خاستگاه و پاسدار تمدن فاخر اسلامی نیز بوده است. التقای روح ایرانی با ارزش های معنوی، بزرگترین نقش را در ایجاد تمدن فاخر اسلام داشته و شهر یزد، بستر جوشانی است که ریشه های هویت ایرانی و اسلامی را بسط داده است.

حفظ هویت، به استقلال می انجامد  

در بين شخصیت های مستقل، به جای مونولوگ، گفتگو انجام مي شود

مبدع نظریه گفتگوی تمدن ها افزود: با توجه به اینکه شهرسازی یک نیاز تاریخی است، نمی توان انتظار داشت معماریِ امروز، همانند قرن های پیشین باشد. فرم شهر تغییر می کند اما روح تمدن و فرهنگ، باقی خواهد ماند و اگر جز این باشد، انسان ها را دچار از خود بیگانگی می کند که به راحتی تحت سلطه در خواهند آمد و درگیر دنیای مونولوگ و تحمیل خواسته های دیگران خواهند شد. ما باید بتوانیم گفتگو کنیم و با تربیت شخصیت های مستقل، به جای مونولوگ به مناظره برسیم.

البته امروز نیز می توان گونه ای از زندگی شهری داشت که با ارزش های اهالی آن سازگار باشد. البته ارزش ها نیز با توجه به نیازها در طول زمان تعییر می کند. یکی از سنت های خداوند، تغییر پذیر بودن دائم زندگی است و اگر به تناسب تغییر نیازها عوض نشود، دچار تحجر خواهیم بود. سنت ها نیز  نوسازی می شوند و این نوسازی به معنای ویرانی نیست. حس نوستالژی ما همه میراث را خوب می داند اما همه را نمی توان حفظ کرد و باید با تکیه بر گذشته درخشان، مسیر آیند را بر پیشرفت بنا کرد.

من از آغاز، اجمالاً در جریان فعالیت های این انجمن (تابا) بوده ام و تلاش برای انتشار ثبت احوال بافت، از لحاظ نسبت عمیق معماری و تمدن بسیار ارزشمند است که به شناخت ارزش ها می پردازد. امیدوارم این حرکت در مناطق دیگر نیز تکرار شود و بتوانیم میراثی را که روزی در آن رشد کرده و با آن زندگی کرده ایم، به صورت علمی، ثبت و ضبط کرده و دین خود را به مردم ادا کنیم، که گردآورندگان این مجموعه در این راه موفق بوده اند.

باید دوباره اهل این سرزمین شویم

مهندس سیدمحمد بهشتی نیز در آیین رونمایی گفت: انتشار مجموعه ثبت احوال بافت از دو جنبه کار ارزشمندی است. گرفتاری های دوره معاصر در نقاط مختلف کشور، موجب فراموشی نسبت به فرهنگ و ارزش هایی شده که در این سرزمین وجود داشته است. این ویژگی، افراد را دچار انفعال می کند و در آنها میل به شبیه شدن به وجود می آورد. در سطح کلان و خرد، ایران، تهران، یزد و دیگر مناطق، تمنای شبیه به جای دیگر شدن پیدا کرده اند. متأسفانه در چندین دهه اخیر، از اهل سرزمین بودن دور شده ایم. ما باید دوباره اهل سرزمین شویم و این مسأله با این شرط تحقق پیدا می کند که نسبت به ارزش ها شناخت پیدا کنیم و حرکت هایی این چنین، بازگشت به ارزش هایی است که در هر نقطه از کشور، فوق العاده اهمیت دارد و کمک می کند که این رجوع در جامعه ایجاد شود و از این نظر کار بسیار ارزنده و ارزشمندی است.

ارزش این کار از جنبه دیگر، آن است که ایران دارای تنوع فرهنگی فوق العاده زیادی است که از کل اروپا بیشتر است و کارکرد هیچ کدام از این مناطق، تزئینی نیست. فرهنگ ما اندام‌واره است که هرگوشه ای از آن، مأموریتی برای تضمین بقا در مقیاس ملی داشته است. اگر یزد یا هرمنطقه دیگر نداشتیم، کم می آوردیم.

رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و رییس ایکوم ایران افزود: سرزمین ما در حرکتی سینوسی دچار بحران هایی شده و در روزگار ناخوشی، یزدی ها خیلی به کمک آمده اند. سرزمین های سوخته توسط یزدی ها آباد شده است. بعد از جنگ ایران و روس که بخش عمده ای از آذربایجان و روستاهای آن، خالی از سکنه می شود، عباس میرزا می داند باید از یزدی ها کمک بگیرد. چرا که آنها اهل ساختن و آباد کردن اند و این به دلیل ویژگی بارزِ یزد است و آن، کیمیاگری است. هرجا که نیاز به کیمیاگری بوده، یزدی ها از عهده آن برآمده اند و در این فرهنگ اندام‌واره، یزد، ارزشی فوق العاده دارد که باید برای یادآوری آن بهانه تراشی کنیم.

در ادامه، حجه الاسلام سیدمحمد رضوی، نماینده اسبق مردم یزد در مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به مصون ماندن شهر یزد از حمله مغول و حفظ بافت و ارزش های تاریخی تاکنون -به شکلی منحصربه فرد- گفت: اما هم اکنون مجوز ساختمان های چندین طبقه، توسط شهرداری و شوراهای شهر داده می شود که با اصول شهر تاریخی یزد مغایرت دارد و بافت زنده شهری یزد را از بین خواهد برد.

گفتنی است این آیین همچنین با حضور مهندس سیدحمید کلانتری، دکتر فرهاد تهرانی، حجه الاسلام سیدمحمود دعایی، مهندس احمد صادقیان و تعدادی از گردآورندگان کتاب «ثبت احوال بافت» برگزار شد و حاضران به بیان دیدگاه های خود نسبت به آن پرداختند.

«ثبت احوال بافت»، مجموعه کتاب نفیس عکس یزد با نوشته هایی کوتاه است در وصف زندگی و بافت که به کوشش مجمع توسعه احیای بافت خشت خام ایرانیان «تابا» تهیه شده است. خشت اول کتاب، آیینه ای از زمستان شهر تاریخی یزد است با نمایش شکوه خاکی کویر در سپیدی برف؛ و جلد دوم با مضمون بهار بافت، سبزی جوانه را در نهاد این خاک تفتیده به صبر و اندیشه و هنر، جاودان نموده است و به رسم ارادت و تواضع مردم کویر، به دست معمار اندیشۀ این دیار، رونمایی شده است. این مجموعه به یمن چهارفصل در چهار جلد انتشار می یابد تا این شهر تاریخی را در جلوه ها و قاب های گوناگون، ثبت کند. باشد که این تلاش، بخشی از هدف والای حفاظت را جامه عمل بپوشاند.

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا