گرچه این روزها  تعداد زیادی از قنوات استان یزد در حال خشک شدن هستند  و بارها صدای زنگ خطر  از بین رفتن قنوات یزد را شنیده ایم ، اما این موضوع آنچنان مهم است که باید بارها و از دیدگاههای مختلف به آن پرداخت  ، این گزارش  روایت مردمی است که  محصولات  خود را قبل از فصل برداشت درو می کنند و خشک شدن درختانشان را می بینند و می دانند یا باید قنات روستا را مرمت کنند یا برای همیشه آنجا را ترک کنند .

 خبر شدیم کشاورزان روستای عصمت آباد شهرستان مهریز ، گندمهای سبز خودشون را قبل از فصل برداشت درو می کنند . به روستای عصمت آباد رفتیم ، روستایی با مردم با صفا در 7 کیلومتری مرکز شهرستان مهریز  در نگاه اول متوجه کم آبی و قنات کم آب روستا شدیم و مردمانی که نگران آینده روستا بودند .

کشاورزان گندم کار عصمت آباد می گویند بدلیل کم آب شدن قنات مجبور شدن گندمهای سبز را درو کنند ، تا خوراک دام شود و بیشتر از این خسارت ندهند .

قنات‌ها بخشی از مهمترین فرهنگ کشاورزی استان  یزد هستند و از آنها به عنوان میراث جاودانه کشاورزان یاد می‌شود چرا که هر کدام از آنها توسط نسل‌های متمادی ساخته شده و امروز به نسل حاضر رسیده‌اند، اما  چرا قنات عصمت آباد مهریز در حال خشک شدن است و مردم این روستا پس از آن چه باید بکنند .

رییس شورای روستای عصمت آباد می گوید : کشاورزان روستا بدلیل کم آبی گندمهای سبز را درو و خوراک دام می کنند و این یعنی ضرر برای کشاورزانی که برای محصولشان زحمت فراوان کشیده اند .

از مردم این روستا پرسیدیم چرا به سمت کاشت محصولات کم آبخواه نرفته اند و یکی از کشاورزان گفت : اول اینکه این تجربه تلخ برای اولین بار به این شدت ما را با مشکل مواجه کرده اما کشاورزان چون در سالهای قبل هم مشکل کمبود آب را  هر چند کمتر داشتند ، به کاشت زعفران پرداختند اما آنها نیز مشکل دارند چون هم در زمان آبیاری گیاه زعفران ، قنات روستا آب ندارد و باید با تانکر آن را آبیاری نمود و هم خاک این منطقه برای زعفران مناسب نیست . 

سید حسین از کشاورزان روستا هم  گفت :  البته مشکل فقط گندم یا زعفران نیست ، این گندمها را میشود برای خوراک دام استفاده نمود اما با این درختانی که بعد از 40 تا 50 سال زحمت ، دارند خشک میشوند چکار کنیم !
او می گوید قنات برای روستا حیات و زندگیست ، دامهای روستا با از دست رفتن قنات از کجا باید آب بخورند .

روستاییان درختان خود را مانند فرزندانشان دوست دارند و حتی شکسته شدن شاخه ایی از آن آنها را ناحت می کند و سید حسین از دردی می گوید که در لرزش صدایش و در عمق نگاه این پیر مرد عصمت آبادی نگرانی از تخلیه روستا  و مهاجرت روستاییان  کاملا آشکار است .

متاسفانه به خاطر خشکسالی چند سال اخیر، قنات‌ها به لحاظ میزان دبی آب با اُفت بسیار شدیدی مواجه شده‌اند هر چند امروز تلاش می شود تا توجه ویژه ای به احیا و حفاظت از قنات شود اما هنوز هم بسیاری از آنها در معرض خطر آلودگی و خشک شدن هستند.

مرمت و بازسازی می تواند راه حل مناسبی برای مردم این روستا و دیگر روستاهای استان یزد باشد راه حلی که  ، سید حسین  آن را مطرح و می گوید : مردم روستا توان پرداخت هزینه آن را ندارند و 500 نفر در این قنات شریک هستند ، ما کمک جدی دولت را می خواهیم .

یزد از نظر حفظ قنات و اهمیت قنواتش در جهان نیز شناخته شده است تا جایی که نیلوفر صادقی - مدیر بخش علوم دفتر منطقه‌ای یونسکو  در ایران ، یزد را  نمونه مدیریت صحیح قنات در کشورمی داند و اعتقاد دارد باید قنوات استان یزد برای جوانان بصورت   پروژه‌های پایان‌نامه و پایلوت تعریف شود و بصورت آکادمیک هم به موضوع در سطح جهان پرداخته شود .

رییس شورای اسلامی روستا ی عصمت آباد مهریز می گوید : برای دریافت مجوز حفر چاه اقدام کردیم ، علیرغم اینکه حفر چاه های غیر مجاز باعث خشک شدن قنات عصمت آباد شده اند ، اما به ما کشاورزان مجوز حفر چاه نمی دهند .

لایروبی و احیای قنوات به‌عنوان یکی از منابع تأمین کننده آب بخش کشاورزی و آشامیدنی از اهمیت زیادی برخوردار است، اما متاسفانه حرکت کند احیای قنوات استان ها باعث شده است که پس از گذشت سال‌ های متمادی، اکنون تعداد قابل ‌توجهی از آنها نیازمند بازسازی و احیای دوباره و اساسی باشند.

بهرحال حفر چاه یا مرمت قنات توسط کشاورزان و بدون حمایت جدی دولت امکان پذیر نیست و درو کردن محصولات توسط کشاورزان قبل از فصل درو را باید خطری جدی دانست و مسئولان نباید از کنار آن بسادگی عبور نمایند .

کمالی - خبرنگار یزد فردا در شهرستان مهریز

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا