«صبر ترکیه به پایان رسیده است»، این بخشی از صحبت‌های روز یکشنبه رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهوری ترکیه درباره کرد‌های سوریه است.

به گزارش شرق، اردوغان بار دیگر یگان‌های مدافع خلق کرد را در کنار گروه تروریستی داعش قرار داد و از حمله‌ای قریب‌الوقوع به شرق فرات در شمال سوریه خبر داد. رئیس‌جمهوری ترکیه زمان دقیق این حمله را اعلام نکرده است، ولی در سخنرانی خود گفت: روسیه و ایالات متحده در جریان این عملیات نظامی قرار گرفته‌اند.

ترکیه پیش‌تر هم درباره عملیات نظامی در شرق رود فرات هشدار داده بود، ولی پس از توافق ترکیه و آمریکا بر سر ایجاد منطقه‌ای امن در داخل مرز‌های شمال شرقی سوریه و وعده خروج یگان‌های مدافع خلق از این منطقه، این عملیات متوقف شده بود.

با این حال آنکارا، واشنگتن را به توقف روند ایجاد منطقه امن متهم کرده و خواستار قطع رابطه این کشور با یگان‌های مدافع خلق شده است. یگان‌های مدافع خلق که رهبری گروه نیرو‌های سوریه دموکراتیک را برعهده دارند، در سال‌های گذشته مهم‌ترین متحد زمینی آمریکا در مبارزه علیه داعش در سوریه بودند، ولی ترکیه این گروه را «سازمانی تروریستی» و هم‌پیمان حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) می‌داند. رئیس‌جمهوری ترکیه بار‌ها گفته است که برای آنکارا گروه داعش و یگان‌های مدافع خلق فرقی با یکدیگر ندارند و هر دو تهدیدی برای امنیت ترکیه به شمار می‌روند.

عملیات نظامی قریب‌الوقوعی که اردوغان از آن خبر داده است، سومین تهاجم ترکیه به سوریه در سال‌های اخیر خواهد بود. ترکیه در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۸ دو عملیات نظامی را در مناطق شمالی سوریه انجام داد که هر دو با هدف خارج‌کردن نیرو‌های کرد و داعش از آن مناطق بود. این در حالی است که یگان‌های مدافع خلق پیش از آن در عملیات‌هایی این مناطق را از داعش پاک‌سازی کرده و مناطقی خودمختار در آن مناطق ایجاد کرده بودند.

اردوغان روز یکشنبه با اشاره به عملیات‌های گذشته ترکیه در مناطق شمالی سوریه گفت: «ما وارد عفرین، طرابلس و الباب شده بودیم. حالا وارد شرق فرات خواهیم شد». در روز‌های اخیر ترکیه شمار زیادی از نیرو‌های نظامی خود را به نزدیکی مرز‌های سوریه فرستاده بود. گرچه ترکیه در دو سال اخیر عملیات‌هایی برون‌مرزی در سوریه انجام داده بود، ولی در هر دو مورد منطقه عملیات حوزه نفوذ روسیه بوده است. ترکیه و روسیه در سوریه با یکدیگر همکاری می‌کنند، ولی شرق فرات منطقه تحت کنترل آمریکاست که متحد یگان‌های مدافع خلق به شمار می‌رود.

هم‌زمان واشنگتن‌پست گزارش داده که دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، در حال تلاش برای بازداشتن ترکیه از حمله به شمال سوریه است. بر اساس گزارش‌ها روز گذشته هیئت بلندپایه‌ای از مقامات وزارت دفاع آمریکا در آنکارا با مقامات ترکیه دیدار کردند تا درباره نگرانی‌های ترکیه گفتگو کنند.

تحلیلگران می‌گویند شکست تلاش‌های آمریکا می‌تواند این منطقه جنگ‌زده را به بحرانی عمیق‌تر فرو برد و کوشش‌ها برای ریشه‌کن‌کردن بقایای داعش در منطقه و هدف ترامپ برای خروج نیرو‌های نظامی آمریکا از سوریه را با خطر روبه‌رو کند.

پیشنهاد آمریکا برای عملیات مشترک
آن‌طور که واشنگتن‌پست گزارش داده است، پیشنهاد اخیر آمریکا شامل عملیات نظامی مشترک آنکارا- واشنگتن برای ایجاد امنیت در نوار مرزی ترکیه و سوریه می‌شود. طبق پیشنهاد آمریکا عمق این منطقه امن ۹ مایل و طول آن ۸۷ مایل خواهد بود و همه نیرو‌های کرد از این منطقه خارج خواهند شد.

با این حال ابعاد این منطقه ایمن تاکنون مهم‌ترین اختلاف آمریکا و ترکیه بوده است و بعید به نظر می‌رسد این دو متحد ناتو بتوانند بر سر این موضوع به توافق برسند. ترکیه پیش‌تر با این پارامتر‌ها مخالفت کرده و اصرار داشت عمق این منطقه امن باید دست‌کم ۲۰ مایل و ترجیحا فقط تحت کنترل ترکیه باشد. دولت ترکیه همچنین به‌دنبال ایجاد منطقه‌ای است که راه را برای بازگشت ایمن بیش از سه‌میلیون‌و ۶۰۰ پناهنده سوری ساکن ترکیه باز کند.

این اولین بار نیست که ترکیه کرد‌ها را به حمله‌ای نظامی تهدید می‌کند، ولی به‌گفته مقامات آمریکایی، کردی و اروپایی تهدید این بار ترکیه واقعی و فوری است. در این میان واشنگتن‌پست می‌گوید اگر ترکیه پیشنهاد جدید آمریکا را نپذیرد، دولت آمریکا به خاطر اختیارات کنگره نمی‌تواند برای حفاظت از مبارزان کرد مداخله کند.

هم‌زمان کرد‌های سوریه هشدار داده‌اند که در صورت حمله ترکیه آن‌ها احتمالا نمی‌توانند به حفاظت از زندان‌هایی ادامه دهند که در شرق سوریه برای نگهداری زندانیان داعش تأسیس شده است. بر اساس گزارش‌ها حدود هشت هزار شبه‌نظامی سوریه و عراقی و دو هزار شبه‌نظامی از ملیت‌های دیگر در عملیات سال گذشته علیه داعش بازداشت شده‌اند. الدار خلیل، یکی از سیاست‌مداران برجسته کرد گفته است: «ما یا باید با ترک‌ها بجنگیم یا مراقب زندانی‌ها باشیم. نمی‌توانیم هر دو کار را با هم انجام دهیم».

به گفته این سیاست‌مدار کرد، نیرو‌های کرد در دیدار اخیر خود با ژنرال مک‌کنزی، رئیس ستاد فرماندهی مرکزی ایالات متحده، با پیشنهاد واشنگتن مبنی بر خروج از منطقه امنی به فاصله سه مایل از مرز موافقت کرده‌اند.

خلیل که در شهر مرزی قامشلی با واشنگتن‌پست گفتگو کرده، می‌گوید: «صادقانه بگویم، ما از زندانیان داعش به عنوان یک کارت استفاده نمی‌کنیم. ولی ممکن است کنترل اوضاع را از دست بدهیم... این زندان‌ها مثل زندان‌های رسمی نیستند، برخی از آن‌ها صرفا مدارسی بودند که ما برایشان یک دیوار ساختیم و آن‌ها را به زندان تبدیل کردیم». به گفته خلیل، اگر اعضای داعش متوجه شوند که ترکیه به اینجا حمله کرده، دیوار‌ها را می‌شکنند و فرار می‌کنند.

با همه این‌ها به نظر می‌رسد اقلیم کردستان در شمال سوریه در حال آماده‌شدن برای جنگ با ترکیه است. تونل‌های جدیدی در شهر‌ها و روستا‌های مرزی حفر شده و برخی خانه‌ها هم به پناهگاه تبدیل شده‌اند. بیمارستان‌هایی موقتی هم در زیرزمین‌ها تأسیس شده است. اما کرد‌ها می‌گویند هیچ توهمی درباره پیروزی بر ترکیه و جنگ‌افزار‌های پیشرفته این کشور ندارند، هرچند مثل همیشه با تمام توان از سرزمین‌های خود دفاع می‌کنند.