عشق و محبت به قرآن کریم در بین عموم مسلمان به اندازه ای است که دوست دارند، فرزندانشان از سن خردسالی به آموزش قرآن کریم، به خصوص حفظ آن بپردازند. امروزه سطح هوش و استعداد کودکان نیز به طور چشمگیری رشد کرده است و آنان دوست دارند مطالب و موضوعات زیادی را یاد بگیرند

این مطلب نیز مزید بر علت شده و پدران و مادران را وا می دارد تا کودک خود را در سنین خردسالی به سوی آموزش قرآن سوق دهند.

روایاتی که از اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) رسیده است نیز، مسلمانان را تشویق می کند تا فرزندان خود را با قرآن آشنا کنند. روایات زیر از آن جمله اند:

قال (علیه السلام): « …من علمه القرآن دعی الابوان فکسیا حلتین یضیء من نورهما وجوه اهل الجنه : هر کس به فرزندش قرآن بیاموزد پدر و مادر را [روز قیامت] صدا زده دو جامه بر تنشان خواهند کرد که از نور آن دو، چهره اهل بهشت روشن می گردد»(عده الداعی و نجاع الساعی ص:86)

و قال علی علیه السلام:« حق الولد علی الوالد ان یحسن اسمه و یحسن ادبه و یعلمه القرآن: امام علی (علیه السلام )فرمود: حق فرزند بر پدر آن است که او را نام نیکو نهد و نیکش ادب آموزد و قرآنش تعلیم دهد»(نهج البلاغه، ترجمه شهیدی، ص 433)

این ترغیب و تشویق گاهی به صورت عبارت فوق در قالب حق فرزند بر پدر و مادر بیان شده و گاهی بعنوان راهنمایی خاص به اصحابشان بیان می گشت، غالب بن صعصعه، بر علی (علیه السلام) وارد شد و فرزندش فرزدق [ منظور ابوفراس همام بن غالب، معروف به فرزدق است. وی در سال 25 قمری در بصره به دنیا آمده و در سال 114 از دنیا رفت. از شعرهای اوست آن چه در مدح امام سجاد علیه السلام در حضور هشام بن عبدالملک سرود.

امام علی علیه السلام به وی فرمود: کیستی؟ گفت: غالب، فرزند صعصعه مجاشعی... فرمود: ای ابو احظل! این جوان همراهت کیست؟ گفت: فرزندم و او شاعر است.

فرمود: به وی قرآن بیاموز که برایش از شعر، بهتر است. پس این (واقعه) در نزد فرزدق بود تا آن که خود را مقید کرد و عهد کرد که قیدش را نگشاید تا قرآن را حفظ کند پس آن را نگشود تا قرآن را حفظ کرد.

بله و امثال این گونه تشویقات و ارشادات زیاد است. حال با توجه به روایات و علاقه مسلمانان به آموزش قرآن فرزندانشان در کودکی نکاتی درخور دقت است که به اختصار بیان می کنیم.

حوزه قرآنی مناسب برای کودکان

روخوانی ـ تجوید ـ اطلاعات عمومی قرآن ـ حفظ و ... کدام یک از برای شروع آموزش مناسب است؟ جواب تا حدی روشن است.

حفظ قرآن مناسب ترین گزینه برای شروع آشنایی کودکان با قرآن است. چرا که همان طور که والدین احساس می کنند کودکان علاقه مند به حفظ اشعار، داستان ها، پیام های بازرگانی تلویزیون و ... هستند.

از سویی هنوز زمینه آموزش سایر حوزه های تعلیم قرآن مانند: روخوانی را که نیاز به دانستن مقدمات خاص و ... دارد را بدست نیاورده اند پس حفظ قرآن بهترین گزینه است، گویی همین مطلب نیز مورد نظر اهل بیت (علیهم السلام) است چرا که روایت مربوط به فرزدق می بینیم که او پس از فرمایش حضرت امیر علیه السلام شروع به حفظ قرآن می کند.

سن مناسب برای شروع حفظ

این روشن است که حفظ قرآن باید از سنی شروع شود که گویش کودک نسبتاً کامل شده و توان بیان بیشتر حروف را دارد، بین 3 و نیم تا 4 سال ـ البته بسته به کودک دارد ـ زمان مناسبی برای شروع آزمایشی حفظ است.

گفتیم شروع آزمایشی و نه رسمی. زیرا برای آموزش حفظ در کودکی 2 زمان وجود دارد :

1 ـ زمان آزمایشی که پدر و مادر خودشان در خانه سوره های کوچک مثل کوثر ـ توحید و ...و ذکر صلوات و دعاهای کوتاه را با آرامش و کندی یاد می دهند.

منظورمان از آرامش و کندی این است که مثلاً اگر شما می خواهید بسم الله الرحمان الرحیم را به فرزندتان یاد دهید چند روز فقط 2 کلمه " بسم الله" را با او کار کنید. چند روز بعد را به آموزش " الرحمان الرحیم" اختصاص دهید و همین طور متن سوره های کوچک را.

کودک شما هنوز نمی تواند متن های طولانی مثل یک آیه را یک جا فرا گیرد پس قطعات کوتاه را با حوصله و ظرف چند روز به او یاد دهید.

2 ـ زمان رسمی: این زمانی است که کودک وارد 5 سالگی و بالاتر شده و می تواند در کلاس ویژه حفظ کودکان حضور پیدا کند و زیر نظر مربی و معلم مخصوص حفظ کودکان، به یادگیری قرآن بپردازد.

اجبار کودک به آموزش قرآن

بعضی از اولیاء معتقدند چون یادگیری قرآن برای سعادت کودک لازم است پس با زور و اجبار هم می توان کودک را وادار به یادگیری قرآن کرد.

بدیهی است که این تفکر اشتباه است. چرا که در هر صورت یادگیری قرآن کار مستحبی است و نه واجب و اگر کودکی مشتاق آموزش قرآن نبود، باید با استفاده از روش تشویق او را ترغیب به یادگیری قرآن کرد. اما تنبیه و اجبار فقط باعث انزجار و تنفر او از کتاب خدا می شود که عاقبت آن در بزرگ سالی شخص آثار سویی خواهد داشت.

کودک چه زمانی آماده فراگیری حفظ قرآن است؟

در سطور بالا سن مناسب شروع حفظ را گفتم. اما آیا کودک شما در این سن آماده شروع حفظ قرآن هست؟ ممکن است این طور نباشد یعنی بعضی افراد حتی در سن 7 یا 8 سالگی هم آماده آغاز حفظ نیستند. پس به کودک خود سخت نگیرید. بگذارید خودش اولین علائم آمادگی برای حفظ را به شما اعلام کند معمولاً کودکان نشان می دهند که دوست دارد صلوات را یاد بگیرند، اذکار نماز را بخوانند و یا سوره های قرآن را قرائت کنند. وقتی پدر و مادر در خانه قرآن می خوانند کودک، این نشانه ها را به وضوح از خود بروز می دهد. آن گاه است که شما می توانید ابتداء دوره آزمایشی و سپس دوره رسمی حفظ را برای کودکتان آغاز کنید.

منبع: نشریه نسیم وحی، ش 30