یزدفردا: مسعود طوفان:بيشتر مطالب اين نوشته ها بر اساس منابع آموزش خبرنويسي و نيز يادداشت هاي تدريس در كلاسهاي خبرنويسي تنظيم شده است و ترتيب خاصي ندارد . تذكر : مثال ها و آمارها فرضي است.

16. سبك خبرنگاري خود را پيدا كنيد

صرفنظر از مسائل علمي و تكنيكي ، موضوعات اخلاقي همواره يكي از مباحث عمده در عرصه خبر و خبر نويسي است ، خبرنگار همراه درمعرض انتخاب و آزمون قرار دارد ، آنچه وي به عنوان خبر گزينش و تنظيم مي كند بي ارتباط با نوع نگرش و بينش او ندارد ، به عبارتي مي توان گفت هر خبرنگار سبك مخصوص به خود را دارد كه اين امر ناشي از عوامل متعددي از افكار، شخصيت دروني و نيز ملاحظات اجتماعي و سياسي و حتي رسانه اي كه بدان وابسته است ، دارد .

مباحث مرتبط با سبك خبرنگار بسيار مستعد بحث هاي پر دامنه و تنش زاست ، بدون اينكه بخواهيم به اين مباحث وارد شويم مي توان گفت هر خبرنگار صاحب سبك مي داند اعتماد به نفس و آزادي عمل دو ركن مهم براي وي است ، اعتماد به نفس شرايطي را ايجاد مي نمايد تا خبرنگار بتواند دست به انتخاب بزند ، خودش باشد و ريسك كند ، آزادي عمل نيز عمدتا معطوف به شرايط بيروني است و به ساختار سياسي و اجتماعي محيطي كه خبرنكار درآن بسر مي برد ؛ بستگي دارد ، بي ترديد ساختارهاي سياسي و اجتماعي كه امنيت و آزادي حرفه خبرنگاري را تضمين مي كنند نقش مهمي در پرورش خبرنگاران صاحب سبك دارند . آزادي عمل شرايط مناسبي را براي بروز استعداد خبرنگار فراهم مي آورد و اجازه مي دهد طيفي از فرديت هاي متنوع و گونه گون در حرفه روزنامه نگاري رشد كند .

هر خبرنگار حرفه اي بتدريج پي مي برد نياز به شاخص ها و گزينه هايي دارد تا سبب وجه تمايز او با همكارانش گردد ، در واقع خبرنگار در كارش دچار يك سلوك روحي است كه به چيزي نظير الهام شبيه است ، اين سلوك روحي تدريجا به خط كش حرفه اي خبرنگار تبديل مي شود و سبك او را شكل مي دهد ،هر عاملي كه در اين سلوك روحي اخلال ايجاد نمايد از آسيب هاي حرفه خبرنگاري است .

 سبك خبرنگار همچنين نقش مهمي در چگونگي ارتباط وي با مراكز قدرت اعم از دولتي يا غير دولتي بازي مي كند ، در واقع مي توان گفت سبك كار خبرنگار ميزان فاصله وي – نزديك شدن يا دوري گزيدن – از مراكز و صاحبان قدرت سياسي و اقتصادي را تعيين مي نمايد ، خبرنگاري همراه جزء آسيب پذيرترين لايه اجتماعي است چراكه بي واسطه با قدرت در ارتباط است و اين دو سطح  دائما مثل دو دايره مماس بر هم ساييده مي شوند . حرفه خبرنگاري چون با برخي آرمان هاي ديرين بشري و اعتقادي  نظير استقلال خواهي ، آزادي و تمايل به نوگرايي و خلاقيت گره خورده گاه به كشمكش و تعارض با وضع موجود مي انجامد .

مي توان گفت سبك خبرنگار مي تواند به صورت لايه حفاظتي براي خبرنگار عمل كند و اجازه نمي دهد اين حرفه صرفا به بلندگويي براي شنيدن افكار و سخنان صاحبان قدرت تبديل شود ، خبرنگاراني كه مي كوشند سبك خاص خود را در مصاف با نيروهاي يكسان ساز حفظ كنند كمتر به ورطه مجيز گويي سقوط مي كنند و حاضرند  در هر شرایطی تمام ابعاد حرفه خویش را با منافع مادی معامله نمایند .

17. جامعيت خبر

خبري جامع و كامل است كه به تمام سوالات مخاطب پاسخ دهد . اين سوالات شش گونه بيشتر نيستند كه به آن عناصر خبري مي گوييم چه ؟ چرا ؟ چگونه ؟ چه موقع ؟ كه ؟ كجا ؟ اين شش عنصر همواره بايستي ملكه ذهن خبرنگار باشد ، (چه) همان ماهيت خبر و رويداد است ، (چرا) دليل و علت آن ، (چگونه) شرح و توصيف رويداد ، (چه موقع )حاوي زمان (كجا) در واقع مكان رويداد است و بالاخزه (كه يا چه كسي ) منبع خبر و رويداد محسوب مي شود . اين سوالات همان پرسش هاي اساسي خبرنگار هستند كه خبر او را كامل مي كنند .

مثال :

چه : وقوع آتش سوزي

كجا : بازار يزرگ يزد

چه موقع : امروز حوالي ساعت 10صبح

كه : مسئولان مرتبط / شاهدان عيني / مصدومان و خسارت ديدگان

چرا : به دليل اتصالي شبكه برق

چگونه :سوختن نزديك به 20 مغازه ، بدون تلفات جاني ، حضور ماموران آتش نشاني پس از 5 دقيقه پس از وقوع آتش ، همكاري مردم و بازاريان در مهار آتش و .....

خب حالا با استفاده از اين عناصر خبري مي توانيم خبرمان را بنويسيم :

بازار بزرگ يزد طعمه حريق شد

حوالي ساعت 10 صبح امروز بازار بزرگ يزد  دچار حريق شد  .كه بر اثر آن نزديك به 20 مغازه طعمه آتش گرديد و به كلي سوخت .

يك از مغازه دارها به خبرنگار ما گفت مشغول كاسبي بودم كه سرو صداي زيادي را از داخل بازار شنيدم و متوجه شدم تعداي از مغازه هاي مجاور شعله ور شده است .

رييس سازمان آتش نشاني يزد هم در اين خصوص گفت اين حريق  به جز يك مصدوم خوشبختانه تلفات جاني نداشته است .

وي گفت  بررسي هاي اوليه نشان مي دهد اتصالي شبكه فرسوده برق علت شروع آتش سوزي بوده است .

وي افزود ماموران آتش نشاني پس از 5 دقيقه از گزارش آتش سوزي خود را به محل حادثه رساندند كه اين امر نقش مهمي در جلوگيري از سرايت آتش به ساير نقاط داشته است

حبيب فيض كه در اين حريق مصدوم شده است به خبرنگار ما گفت .......

توجه به عناصر خبري نقش مهمي در طراحي سوال از مصاحبه شونده دارد ، عموم مصاحبه شوندگان در بيان آنچه مي خواهند بگويند دچار مشكل هستند، عناصر خبر سوالات كليدي در اختيار خبرنگار قرار مي دهد تا به تمام جزئيات خبر از منبع خود دست يابد . شناخت عناصر خبر همچنين مقدمه اي براي  ليد نويسي است .

18. تكرار كلمات در تيتر جايز نيست

با توجه به اينكه قرار است در تيتر از حداقل واژه ها استفاده نماييم تكرار كلمات در تيتر جايز نيست و نشان دهنده فقدان تسلط خبرنگار بر تيتر نويسي است :

مثال : نشست آموزشي بسيجيان با حضور بسيجيان استان يزد برگزار شد

دوره آموزشي با حضور بسيجيان يزدي برگزار شد .

مثال : ركاب زن مهريزي فاتح مسابقات چهار جانبه جام ولايت مهريز شد

ركاب زن مهريزي فاتح جام ولايت شد

تيتر را بايد كوتاه و واضح نوشت و از به كاربردي كلمات اضافه و تكراري خودداري كرد .

مثال : همايش ملي فرصت هاي سرمايه گزاري خارجي  در استان يزد فردا در يزد آغاز مي شود

همايش ملي فرصت هاي سرمايه گذاري خارجي فردا در يزد آغاز مي شود .

در زماني كه از روتيتر نيز استفاده مي كنيم تكرار كلمات از زيبايي تيتر ما مي كاهد .

مثال :                                     معاون استاندار يزد در  نمايشكاه صنعت هوايي در يزد :

صنعت هوايي در يزد متحول مي شود

مثال :                                 رييس اداره محيط زيست شهرستان خاتم :

شرايط زيست محيطي شهرستان خاتم مناسب است

19. آيا خبر سرگرمي است ؟

افزايش تنظيم اخبار به سبك داستاني اين سوال را در ذهن به وجود آورده اند كه آيا تنظيم اخبار به گونه سرگرم كننده و جذاب منجر به كاستن ابعاد انساني و اخلاقي  حوادث و رويداد ها نمي شود ؟ اين قبيل بيان اخبار نگاهي توصيفي و سرگرم كننده به خبر دارند ، به ربان روايي و داستاني نزديك ترند ، به جرييات مي پردازند و به طوركلي حال و هواي فاننتزي دارند در مقابل سخت خبرها خشك و رسمي هستند بايد به سرعت اطلاع رساني شوند در غير اين صورت سوخت مي روند . به اين قبيل اخبار خبرهاي داغ هم مي گويند كه اگر به سرعت اطلاع رساني نشوند از دست مي روند .

نمونه سخت خبر : آدم ربايان بعد از ربودن دختربچه 8 ساله يزدي وقتي با جواب منفي پدر دختر براي ارسال 500 ميليون تومان وجه نقد مواجه شدند يك دست بريده دختر را براي او پست سفارشي كردند .

همين خبر به شكل داستاني : ظهر يك روز پاييزي مامور پست كارتن كوچك سفيد رنگي را به نشاني منزلي در صفاييه يزد تحويل مي دهد . لحظاتي بعد با گشودن بسته مادر خانواده از هوش مي رود . در اين كارتن چيزي نبود چز يك دست بريده دختر 8 ساله يزدي كه يك هفته قبل از سوي افراد شرور ربوده شده بود . پليس پس از يك هفته تلاش ناموفق براي دستگيري گروگانگيران اكنون در پي شواهدي است كه نشان دهد كودك ربوده شده هنور زنده هست يا خير ؟ پليس همچنين از مردم خواسته است تا هرنوع اطلاعي در خصوص اين حادثه دارند سريعا به مراكز انتظامي اطلاع دهند . در همين رابطه يكي از ماموران آگاهي به خبرنگار ما گفت  سرنخ هاي كشف شده از گروگانگيران نشان مي دهد آنها دختربچه را از يزد خارج نموده و احتمالا در يكي از شهرهاي مرزي مخفي شده اند اين مامور گفت پس از عمليات موفق اخير پليس در دستگيري تعدادي از ادم ربايان اينك آنها مي خواهند ضرب شستي نشان دهند . خبرنگار ما به دليل وخامت حال والدين اين كودك موفق به مصاحبه با انها نشد اما يكي از برادران دختر بچه ربوده شده به خبرنگار ما گفت به اعتقاد او اگر پدرش مبلغ درخواستي آدم ربايان را پرداخت مي كرد هرگز اين اتفاق نمي افتاد ....

به نمونه ديگر توجه نماييد :

ساعت11 صبح روز 5 مهرماه ، اينجا ساختمان هتلي در استانبول و محل ملاقات دبير شوراي امنيت ملي كشورمان با خانم اشتون مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا است . مذاكرات از 8ساعت صبح پشت درب هاي بسته آغاز شده و هنوز ادامه دارد . خبرنگاران از اوايل صبح در ورودي هتل تجمع نموده اند تا از نتايج مذاكرات خبر تهيه كنند گفته مي شود اين دور از مذاكرات در فضايي اميدوار كننده و سود بخش آغاز شده و ادامه دارد ، از نكات جالب در اين ديدار حضور غيرمنتظره داود اغلو وزير امورخارجه تركيه است كه  با اتوموبيل شخصي خودش به محل مذاكرات آمد

همين خبر به شكل سخت :

دبير شوراي امنيت ملي ايران صبح امروز با مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا در استانبول تركيه ديدار و گفت گو كرد .هنوز از نتايج مذاكرات خبري منتشر نشده اما گفته مي شود اين گفت گو ها در فضايي اميدوار كننده به پيش مي رود .

همانطور كه در مثال هاي بالا ملاحظه مي شود با افزايش جنبه سرگرم كنندگي اخبار ابعاد جدي موضوع تحت الشعاع روايت داستاني  خبرنگار قرار مي گيرد توجه روزافزون به انتشار اخبار به شكل روايي و سرگرم كننده  به گونه است كه امروز به جاي عنوان (News ) عموما از (Story )  يا همان داستان استفاده مي شود در گزارش هاي تلوزيوني نيز از عبارت (Development Story ) به معناي شرح داستان و يا گزارش تفصيلي ماجراي اتفاق افتاده استفاده مي گردد  .

20. سه اصل در خبر نويسي

صحت خبر ، وضوح خبر و جامعيت خبر سه اصل در خبرنويسي محسوب مي شود . منظور از صحت خبر درستي خبر است دروغ پردازي و شايعه جايي در خبر ندارد ، خبر در واقع روايت رويدادي عيني و واقعي است ، وضوح خبر همان روشني و شفافيت خبر است . خبري بايد با كلمات ساده و قابل فهم روايت گردد . به كار بردن عبارات دشوار و پيچيده نه نشان از سواد و معلومات خببرنگار بلكه از ناتواني او حكايت مي كند . در يك تعريف گفته مي شود " خبر مردم است " خبر براي مردم يعني همان مشتريان واقعي خبر تهيه مي شود بنابراين بايد براي عامه قابل فهم باشد . منظور از جامعيت خبرنيز كامل بودن خبر است ، خبر بايد به سوالات مخاطب پاسخ دهد و او را تا آنچاييكه ممكن است در جريان كامل خبر بگذارد.  بنياد رويترز به سه اصل بالا عيني گرايي را نيز مي افزايد عيني گرايي به معتاي تلاش خبرنگار براي درك اصل ماجرا  و واقعيت رويداد هاست . عيني گرايي در مقابل ذهني گرايي داستان سراي و خيالبافي است .

 ادامه دارد

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا