تاریخ تولد هر فردی در شناسنامه او ذکر شده است و این تاریخ تولد بیانگر آغاز زندگی یک فرد و شخصیت حقیقی او است.تاریخ تولد هر فرد از زمان تولد او آغاز می‌شود و در شناسنامه فرد ذکر می‌شود، اما گاهی اوقات ممکن است فردی بخواهد تاریخ تولد خود را تغییر دهد.البته تاریخ تولد تنها در مواردی که به صورت اشتباه به ثبت رسیده باشد قابلیت تغییر دارد در غیر این صورت نمی‌توان تاریخ تولد جدیدی را در شناسنامه خود ثبت کرد.

بر اساس قانون تغییر سن تنها یک بار در طول عمر فرد انجام می‌شود و پس از آن تنها در صورت اختلاف بسیار زیاد می‌توان تاریخ تولد را تغییر داد.

اگر اختلافی میان سن واقعی و سن درج شده در شناسنامه بیش از ۵ سال باشد می‌توان درخواست تغییر تاریخ تولد را ارائه کرد.

تغییر تاریخ تولد با تائید ثبت احوال

پس از ارائه درخواست اختلاف سن باید حتما به تایید کمیسیون مقرر برسد و سپس پزشک متخصص کمیسیون بر اساس علم پزشکی تشخیص دهد که ۵ سال اختلاف درست است و در این هنگام می‌توان از مرجع صالح برای تغییر سن کمک گرفت.

فرد متقاضی که می‌خواهد تاریخ تولد خود را اصلاح کند باید به دبیرخانه کمیسیون تشخیص سن اداره ثبت احوال محل صدور شناسنامه خود مراجعه کند، پس از این مراجعه جلسه رسیدگی توسط کمیسیون برگزار می‌شود و خواهان می‌تواند درخواست خود را به کمیسیون ارائه دهد.

پس از ارائه درخواست کمیسیون از پزشکی قانونی درخواست می‌کند تا بررسی های خود را انجام دهد و اگر پزشکی قانونی تشخیص داد که سن فرد با تاریخ تولد او مغایرت دارد تاریخ تولد فرد در شناسنامه را تغییر می‌دهد.

مرجع صالح برای پذیرش تصحیح یا ابطال اسناد سجلی هیئت حل اختلاف دادگاه است.

 با توجه به این که انتخاب اسم و شهرت اشخاص در هنگام تولد توسط والدین او انتخاب می شود و خود شخص هیچ نقشی در تعیین آن نداشته است، هنگامی که فردی به سن قانونی رسید ، اگر نام یا نام خانوادگی انتخاب شده را به دلایلی (مثلا نامناسب بودن معنی آن یا طولانی بودن واژه ها ) مناسب ندانست، می تواند نسبت به تغییر تغییر نام و نام خانوادگی خود با رعایت شرایطی اقدام کند.

با توجه به این که انتخاب اسم و شهرت اشخاص در هنگام تولد توسط والدین او انتخاب می شود و خود شخص هیچ نقشی در تعیین آن نداشته است، هنگامی که فردی به سن قانونی رسید ، اگر نام یا نام خانوادگی انتخاب شده را به دلایلی (مثلا نامناسب بودن معنی آن یا طولانی بودن واژه ها ) مناسب ندانست، می تواند نسبت به تغییر نام و نام خانوادگی با رعایت شرایطی اقدام کند.

اشخاص می توانند در موارد ذیل درخواست تغییر نام و نام خانوادگی نمایند :

1. نام خانوادگی بیش از دو کلمه و یا بیش از یک کلمه و یک حرف یا عدد یا پسوند و یا بطور مطلق یا مضاف نام محل باشد . مانند : دو اصل تهرانی ، علی نژاد مطلق ، عدنان تکان تپه تهرانی ، آحسینی پور ، طباطبائی ط .
2. نام خانوادگی از واژه های مستهجن و ناپسند ترکیب شده باشد . مانند : گدا پور ، پدر سوخته ، لش .
3. نام خانوادگی از واژه های خارجی باشد . مانند : علی اف برای ایرانیان غیر مهاجر یا آراکلیان برای مسلمانان .
4. نام خانوادگی های مذموم که مغایر ارزشهای فرهنگ اسلامی باشد .
5. اسامی محل بطور مطلق و مضاف: مانند کرجی ، افخمی تبریزی .
   تبصره۱ : حذف نام محل از نام خانوادگی اشخاص بدون رعایت مقررات مربوط به دارنده حق تقدم نام خانوادگی انجام خواهد شد . مانند حسینی شیرازی به حسینی یا اکبری علی آبادی به اکبری .
   تبصره ۲ : حذف نام ایلات و عشایر و حِرف و مشاغل از نام خانوادگی اشخاص بدون رعایت مقررات دارنده حق تقدم نیز انجام خواهد شد مانند : کوراوند به رسولی و محمدی نقاش به محمدی
6. واژه هائی که از القاب و اسامی مربوط به عناوین علمی اعم از درجات و مؤسسات علمی مانند دکتر ، دانشگاه و یا مناصب دولتی از لشکری و کشوری بصورت مطلق باشد مانند : سرهنگ ، شهردار .
7. استفاده از نام خانوادگی همسر برای زوجه تا زمانی که در قید زوجیت می باشد با ارائه اجازه نامه از شوهر بدون رعایت حق تقدم بلامانع است .
8. 
   در صورت وقوع طلاق با اعتراض زوج سند سجلی و شناسنامه زوجه به نام خانوادگی اولیه برگشت داده می شود
9. پس از فوت همسر تا زمانیکه زوجه شوهر دیگری اختیار نکرده باشد کماکان می‌تواند از نام خانوادگی همسر متوفایش استفاده نماید یا به نام خانوادگی اولیه خود برگردد.
   هرگاه پدری نام خانوادگی خود را تغییر و فوت نماید هر یک از فرزندان متوفی می‌توانند برابر تبصره ماده ۴۱ قانون ثبت احوال نام خانوادگی خود را به نام خانوادگی پدر تغییر دهند.
10. در صورتیکه نام خانوادگی پدری تغییر یابد ، تغییر نام خانوادگی فرزندان کمتر از ۱۸ سال با درخواست کتبی پدر و تغییر نام خانوادگی فرزندان کبیر وی بدون رعایت حق تقدم و با ارائه اجازه نامه از پدر ممکن خواهد بود.
11. هرگاه پدری نام خانوادگی خود را تغییر و فوت نماید هر یک از فرزندان متوفی می‌توانند برابر تبصره ماده ۴۱ قانون ثبت احوال نام خانوادگی خود را به نام خانوادگی پدر تغییر دهند .

هر یک از اشخاص زیر که دارای نام خانوادگی قابل تغییر باشند می توانند با مراجعه به اداره ثبت احوال محل اقامت نسبت به درخواست تغییر نام خانوادگی اقدام نمایند .

1. اشخاص ۱۸ سال به بالا
2. اشخاص کمتر از ۱۸ سال که دارای حکم رشد باشند
3. پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه خود جهت فرزندان کمتر از ۱۸ سال در صورتیکه نام خانوادگی پدر تغییر کرده باشد.
4. قیم یا وصی برای اطفال تحت سرپرستی خود با ارائه مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد .

مدارک مورد نیاز

1. تنظیم و تسلیم درخواست تغییر نام خانوادگی.
2. ارائه اصل شناسنامه و دو برگ تصویر از کلیه صفحات .
3. ارائه اجازه نامه تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی از پدر یا جد پدری برای فرزندان کبیر که بخواهند از نام خانوادگی هر یک از آنها استفاده نمایند .
4. ارائه اجازه نامه تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی از دارنده حق تقدم نام خانوادگی مورد درخواست .تبصره : ” تنظیم اجازه نامه های مذکور در ادارات ثبت احوال نیز میسّر است . “
5. بانوانی که می خواهند از نام خانوادگی همسر خود استفاده نمایند مدارک ذیل را می‌بایست ارائه نمایند :
6. تنظیم و تسلیم درخواست تغییر نام خانوادگی .
7. اصل و تصویر شناسنامه متقاضی .
8. اجازه نامه شوهر .
9. اصل و تصویر کلیه صفحات شناسنامه شوهر و قباله نکاحیه .

نحوه مراجعه برای تغییر نام و نام خانوادگی

1. برای تغییر نام خانوادگی کلیه ادارات ثبت احوال سراسر کشور آمادگی دریافت مدارک یاد شده را در ساعات و ایام اداری دارند . تنظیم و تسلیم درخواست تغییر نام خانوادگی در غیر از محل صدور شناسنامه بلامانع است که در این گونه موارد پس از پذیرش درخواست و ارسال آن به اداره ذیربط (محل صدور شناسنامه ) اقدام لازم معمول و نتیجه جهت اطلاع متقاضی به اداره ارسال کننده اعلام خواهد شد .
2. نظر به اینکه درخواست تغییر نام خانوادگی می بایست به تصویب سازمان ثبت احوال برسد لذا تغییر نام خانوادگی موکول به تصویب سازمان خواهد بود .
3. پس از موافقت با تغییر نام خانوادگی
   بشرح ذیل اقدام خواهد شد :

1. ابلاغ موافقت با تغییر نام خانوادگی به متقاضی توسط اداره ثبت احوال محل مراجعه .
2. درخواست کتبی اجرای تغییر نام خانوادگی در اسناد سجلی توسط متقاضی و اقدام به تعویض شناسنامه .
3. پرداخت هزینه  متعلقه طبق تعرفه جاری.

اگر اداره ثبت احوال مطابق دستورالعمل های خود ، انجام تقاضای شخص را امکانپذیر دانست، نسبت به تغییر یا اصلاح مشخصات و صدور شناسنامه ی جدید (اصلاح شده) اقدام می کند .
مثلا کسی که نام خانوادگی وی دارای پسوندی است که نشانگر اسم روستای والدینش می باشد، با این روش می تواند تقاضای حذف پسوند فامیلی خویش را بکند.
ولی اگر انجام تقاضای شخص، از حدود اختیارات اداره ثبت احوال خارج باشد، می تواند با مراجعه به دادگاه شهرستان محل صدور شناسنامه، از دادگاه تقاضا کند تا نسبت به تغییر مشخصات یا اصلاح شناسنامه اش حکم صادر کند.
بدیهی است دادگاه در صورتی که دلیل شخص را منطقی تشخیص دهد ، حکم به تغییر و اصلاح شناسنامه خواهد داد. بعد از اینکه دادگاه حکم اصلاح شناسنامه را صادر کرد، اداره ثبت احوال نسبت به اصلاح مشخصات شناسنامه ای شخص اقدام و شناسنامه ی جدید برای او صادر می کند.

به شناسنامه های جدید که صادر می شوند، اصطلاحا “المثنی” گفته می شود ، زیرا این گونه شناسنامه ها مدرک اولیه نمی باشند و به صورت ثانویه صادر شده اند.

• نویسنده : یزدفردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا