بسیاری از کارشناسان به‌ویژه از سال ۱۳۷۰ همواره رسیدن به رشد اقتصادی مطلوب را در گرو آزاد شدن قیمت‌ها دانسته و ارائه هرگونه یارانه به کالاها را دخالت دولت در عملکرد صحیح بازار و در نتیجه کاهش رقابت، کاهش کارآمدی و بهره‌وری اعلام می‌کنند. با روی کار آمدن دولت یازدهم این موضوع به شدت در محافل مختلف مطرح شد اما دولت به دلایل مختلفی از جمله خطر تضعیف هرچه بیشتر قشر آسیب‌پذیر، از پیگیری این سیاست خودداری کرد تا اینکه بعد از بازگشت تحریم‌ها در سال گذشته و فشار کسری بودجه در سال‌جاری، موضوع به شدت مورد پیگیری محافل سیاست‌گذاری از جمله سازمان برنامه و بودجه قرار گرفته است. این سازمان در برخی گزارش‌های خود عنوان کرده که یارانه پنهان دولت در مجموع حدود ۹۲۰ هزار میلیارد تومان است و این مجموع یارانه موجب هدررفت منابع شده و لذا بهره‌وری و رشد اقتصادی صدمه دیده است. علاوه بر این کارشناسان عقیده دارند که ارزانی قیمت بنزین فرصت آربیتراژی لازم برای سودآوری سوداگران و قاچاقچیان سوخت را فراهم کرده است؛ چراکه قیمت بنزین در ترکیه حدود ۱۰ برابر آن در ایران است. ایشان برای اصلاح روند مذکور پیشنهاد افزایش قیمت بنزین در کنار سهمیه‌بندی آن را مطرح کرده‌اند. حال به بررسی صحت دلایل مذکور پرداخته و در ادامه پیشنهاد‌های لازم ارائه می‌شود.

بیش از یک دهه از اجرای طرح بزرگ هدفمندی یارانه‌ها می‌گذرد و همچنان این طرح با اشکالات اساسی به‌ویژه در حوزه بازتوزیع منابع حاصل از این طرح مواجه است. بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم و کاهش قیمت نفت، به‌طور طبیعی قیمت بنزین در داخل نزدیک به قیمت فوب خلیج‌فارس شد؛ به‌طوری‌که وزیر نفت، دستور حذف کارت سوخت و سهمیه‌بندی بنزین را صادر کرد. اما با مصوبه مجلس سامانه کارت سوخت همچنان باقی ماند. با توجه به اینکه طی ۶ سال گذشته قیمت بنزین در مقدار ۱۰ هزار ریال ثابت باقی مانده و از طرفی با فشار تحریم‌ها، کسری بودجه نیز افزایش زیادی پیدا کرده است، برخی کارشناسان یارانه پنهان انرژی از جمله سوخت را دلیلی بر ناکارآمدی بودجه و هدررفت منابع اعلام می‌کنند. ایشان اذعان دارند که قیمت بنزین در ایران بسیار ارزان بوده و این یارانه نه تنها موجب رفاه اقشار آسیب‌پذیر نشده بلکه موجب افزایش رفاه افراد بهره‌مند جامعه شده است. با توجه به اینکه ارزانی یا گرانی یک کالا، نیاز به یک شاخص معتبر دارد، در نتیجه نسبت درآمد سرانه به قیمت بنزین در ایران و چند کشور منتخب را برای تحلیل درست گرانی یا ارزانی سوخت محاسبه و نتایج را تحلیل می‌کنیم.

• نویسنده : یزدفردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا