اولین جلسه اقتصاددانان با رئیس‌جمهوری روز گذشته، در نهاد ریاست جمهوری برگزار شد. در این جلسه، اقتصاددانان مباحث مدنظر درباره چالش‌های اقتصاد کشور را مطرح کردند و رئیس‌جمهوری نیز توضیحاتی را ارائه کرد. در این جلسه ۳۰ تن از اقتصاددانان جوان و پیشکسوت از دانشگاه‌های مختلف حاضر بودند؛ اما در صورت لحاظ نکردن برخی چهره‌های برجسته، نمادهای فکری جریان‌های اقتصادی کشور حضور کمرنگی داشتند. ازجمله چهره‌های غایب از طیف‌های مختلف فکری اقتصاد ایران می‌توان به محمد طبیبیان، موسی غنی‌نژاد، محمدمهدی بهکیش، مسعود نیلی، حسن درگاهی، محمد ستاری‌فر، فرشاد مومنی، عباس شاکری و... اشاره کرد. از این رو می‌توان گفت جلسه  رئیس‌جمهوری با اقتصاددانان، پررونق برگزار نشد. رصد عکس‌های منتشرشده از جلسه دیروز نشان می‌دهد که از دانشگاه علامه طباطبایی یا دانشگاه شهید بهشتی، استادان دانشگاه مشارکت نداشتند که به نظر می‌رسد به رغم دعوت، این افراد در جلسه حضور نداشتند. در حالی که این گروه، جزو افرادی بودند که نامه اقتصاددانان به رئیس‌جمهوری را تهیه و تدوین کرده بودند. این جلسه از ابتدا قرار بود در ساعت ۹ تا ۱۱ برگزار شود؛ اما کمی دیرتر شروع شد و بیشتر از زمان مقرر، تا ساعت ۱۲ طول کشید. در این جلسه حدود دو ساعت اقتصاددانان موضوعات و دغدغه‌های خود را مطرح کردند و در مقابل رئیس‌جمهوری نیز در حد نیم ساعت موضوعاتی را درخصوص مباحث مطرح‌شده ارائه و از اقتصاددانان درخواست کرد که شرایط ویژه کشور را در نقدهای خود لحاظ کنند. به نظر می‌رسد ارسال نامه اقتصاددانان به دولت دلیل اصلی برگزاری این جلسه از سوی رئیس‌جمهوری بوده است. از تیم اقتصادی دولت، علاوه بر رئیس‌جمهوری، نوبخت، واعظی، نهاوندیان و تخت روانچی حضور داشتند. نکته قابل توجه در جلسه روز گذشته حضور علی ربیعی در این نشست بود. گفته می‌شود دلیل حضور ربیعی در راستای مسوولیت جدید وی و برای تعامل با صاحب‌نظران است. البته پیش از این رئیس‌جمهوری در ماه‌رمضان از اقتصاددانان برای مراسم افطار دعوت‌کرده بود،  اما این نخستین جلسه رسمی او با صاحب‌نظران  اقتصادی بود.

محورهای مورد بحث

موضوعات مطرح‌شده در این جلسه، درباره راه‌های برون‌رفت از رکود و ایجاد شتاب در رشد اقتصادی، وضع تورم، ضرورت تغییرات سریع و باور پذیر در هدف‌گذاری اهداف مدنظر اقتصادی، تقویت سیستم ارزیابی سیاست‌ها، دخالت دولت در بازار ارز، ضرورت مدیریت و کنترل تبعات شوک‌های اقتصادی برای مصرف‌کننده و تولید‌کننده، تقویت تعامل با جهان، بهره‌گیری بیشتر از نظر اقتصاددانان در طرح‌های اقتصادی پیش از اجرا، ضرورت وجود فرماندهی برای مقابله با تحریم‌ها، ضرورت ارائه بسته‌های مشروط حمایتی از بنگاه‌های بزرگ اقتصادی، ضرورت توجه بیشتر به اقتصاد منطقه‌ای و اقتصاد بنگاه‌ها و تقویت تیم اقتصادی دولت بود. در نهایت به نظر می‌رسد که دو جریان فکری در روز گذشته در جلسه حاضر بودند که گروه نخست بر تثبیت قیمت‌ها و گروه دیگری، بر آزاد‌سازی قیمت‌ها تاکید داشت. به‌عنوان مثال، احمدتوکلی درخصوص نرخ ارز، بر تثبیت آن تاکید داشت. رئیس‌جمهوری معتقد بود که من از طرز تفکر هر دو جناح آگاهم؛ اما تا به حال هیچ‌کدام از این دو جریان نتوانسته‌اند، مرا درخصوص اتخاذ تصمیم حول یک موضوع اقناع کنند. در این خصوص اقتصاددانان معتقدند که نیاز است درخصوص هر موضوع کارگروهی تخصصی از هر دو گروه ایجاد شود تا شاید با جمع‌بندی و خروجی مشخص، دولت بتواند از نظر اقتصاددانان بهره ببرد.

دولت را درک کنید

گزارش‌ها حاکی از آن است که برخی در این جلسه نقدهای جدی به عملکرد دولت داشتند و در مقابل پاسخ رئیس‌جمهوری به این نقدها، آگاه بودن رئیس جمهوری و تیم اقتصادی از مسائل مطرح شده در این جلسه بود. به گفته اقتصاددانان، فضای حاکم در این جلسه به شکلی بود که اکثر اقتصاددانان موضوعات و خواسته‌ها را به شکل صریح ارائه کردند. برخی از اقتصاددانان نیز عنوان کردند که یکی از نقاط ضعف این جلسه عدم یکپارچگی موضوعات مورد بحث بوده که در نتیجه باعث شد موارد مطرح شده از سوی اقتصاددانان با پراکندگی روبه‌رو شود و امکان بحث و نتیجه‌گیری روی موضوعات مشخص وجود نداشت. از نگاه برخی از اقتصاددانان حاضر در جلسه، بسیاری از نقدهای مطرح‌شده در این جلسه مورد پذیرش رئیس‌جمهوری قرار نگرفته؛ زیرا رئیس قوه مجریه معتقد بود که در برخی موارد اقتصاددانان به تمام زوایای یک موضوع اشراف کامل ندارند و برای حل برخی از مسائل نیاز به دیدگاه همه‌جانبه است.

رئیس‌جمهوری در این جلسه از اقتصاددانان درخواست کرده که شرایط اقتصادی کشور را درک کنند و پیشنهادها و نقدهای خود را با توجه به این شرایط مطرح کنند. از نگاه رئیس‌جمهور، بسیاری از مباحث مطرح‌شده از سوی اقتصاددانان و اصلاحات مدنظر این گروه، شاید در شرایط معمولی امکان پذیر باشد، اما در شرایط ویژه کنونی باید از ابزارها و سیاست‌هایی استفاده کرد که بتواند کارگشا باشد. او از اقتصاددانان درخواست کرد که شرایط بحرانی کنونی را که تابع فشارهای خارجی است، درک کنند و نظرات خود را با توجه به این گزاره ارائه کنند. همچنین رئیس‌جمهوری درخصوص نقد یکی از اقتصاددانان درباره پایین بودن سرمایه اجتماعی، توضیح داده است که در شرایط کنونی اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی در شرایط خوبی قرار دارد و نیاز است که با همکاری یکدیگر این سرمایه اجتماعی تقویت شود.

نگاه به تیم اقتصادی دولت

از موضوعات دیگر مطرح شده  تضعیف تیم اقتصادی دولت با کنار گذاشتن مشاور اقتصادی رئیس‌جمهوری و وزیراقتصاد دولت یازدهم بود. برخی از اقتصاددانان نیز در این جلسه نسبت به ضعف کنونی تیم اقتصادی دولت و نبود افراد برجسته در این تیم و همچنین عدم هماهنگی، موضوعاتی را مطرح کردند که البته به نظر می‌رسد این نکته مورد قبول رئیس‌جمهوری قرار نگرفته باشد.

 از نگاه کارشناسان این تغییر و تحولات باعث تضعیف تیم اقتصادی شده و در نتیجه در شرایط کنونی، عیار تیم اقتصادی نسبت به دوره قبل کاهش یافته است. رئیس‌جمهوری در این خصوص توضیح داد که دولت مایل به همکاری با این افراد بوده، اما این افراد با اراده خود از تیم اقتصادی جدا شده و تمایل داشتند که دیگر افراد در این شرایط فعالیت کنند، البته رئیس‌جمهوری تاکید کردند که دولت برای مکانیزم تصمیم‌گیری از تمام نظرات استفاده می‌کند و هیچ تصمیم اقتصادی، از سوی رئیس‌جمهوری به شکل انفرادی اتخاذ نشده است، رئیس‌جمهوری با اشاره به همراهی از نظرات کارشناسان و همچنین تشکیل شورای هماهنگی اقتصادی، برای تمرکز بیشتر بر مسائل توضیح دادند که در برخی موارد بنده موضوعاتی را درخصوص تسریع اصلاحات اقتصادی مطرح می‌کنم که با مخالفت سایر افراد روبه‌رو می‌شود و در نهایت، تصمیم گرفته می‌شود این موضوع در شرایط کنونی به مصلحت نیست، یکی از این موارد اصلاح قیمت بنزین بوده که قبل از این رخدادهای کنونی، مورد توجه رئیس‌جمهور بوده است. همچنین روز گذشته، در برخی از رسانه‌ها عنوان شد که رئیس‌جمهور علت عدم حضور طیب‌نیا را به سرانجام نرسیدن FATF و علت عدم حضور نیلی را حل نشدن مسائل خارجی مطرح کردند.

گروهی از اقتصاددانان نشست روز گذشته نیز اعتقاد داشتند افرادی که در حال حاضر به رئیس‌جمهوری، مشاوره می‌دهند دارای دیدگاه‌های کوتاه‌مدت و سیاسی بودند و این موضوع بر خروجی تصمیمات دولت اثرگذاشته است. بنابراین نیاز است که از افراد برجسته و صاحب دیدگاه به تیم اقتصادی دولت بپیوندند. همچنین لازم است که افراد حاضر در تیم اقتصادی دولت دید بلندمدت داشته باشند و اصلاحات ساختاری را فدای مصلحت کوتاه‌مدت نکنند. همچنین گروهی از اقتصاددانان نیز نسبت به داشتن برنامه مشخص برای حمایت از گروه‌های کم درآمد، موضوعاتی را مطرح کردند و رئیس‌جمهوری در این خصوص عنوان کرده که دولت در این زمینه طرح‌های ویژه‌ای دارد تا از این اقشار حمایت کنند.  برخی از اقتصاددانان جلسه روز گذشته با رئیس‌جمهور را یک جلسه مفید تلقی کردند؛ هر چند برخی دیگر از اقتصاددانان معتقد بودند، رئیس‌جمهور بیشتر از اینکه از نظرات اقتصاددانان بهره ببرد، سعی داشت که افراد حاضر در جلسه را درباره پذیرش شرایط کشور و چگونگی تصمیمات دولت توجیه کند. گروهی از اقتصاددانان نیز برگزاری این جلسه را در شرایط کنونی نامفید دانسته و معتقد بودند این جلسه باید در ابتدای دولت یازدهم برگزار می‌شد. به نظر می‌رسد که رئیس‌جمهوری بر تداوم جلسه با اقتصاددانان تاکید کردند؛ حتی اگر لازم باشد این جلسه بدون حضور روحانی برگزار شود.

علت کاهش تورم، انضباط مالی دولت بود

رئیس‌جمهوری روز دوشنبه با بیان اینکه باید امید در جامعه و سرمایه اجتماعی را بیش از پیش تقویت کنیم، به جنگ روانی و اقتصادی دشمنان علیه ملت ایران اشاره و تصریح کرد: ما در شرایط بحرانی نیستیم اما شرایط، عادی نیز نیست و در تصمیم‌گیری‌ها و اعلام مواضع و دیدگاه‌ها، باید این شرایط مورد توجه باشد و در کنار ابراز نگرانی‌های بحق، برای رفع این نگرانی‌ها نیز راه حل و پیشنهادهای عملیاتی ارائه شود.به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی رئیس‌جمهوری، روحانی با تاکید بر اینکه مردم و به‌ویژه صاحبان درآمدهای ثابت در شرایط کنونی با مشکل معیشت مواجهند، گفت: دولت طرح‌های گسترده‌ای برای مقابله با جنگ روانی و اقتصادی دشمنان و رفع مشکلات دارد اما در عین حال اقتصاد کشور از گذشته با بیماری‌های مزمنی مواجه بوده که بروز برخی مشکلات و مسائل، باعث می‌شود تا عوارض آن بیماری‌های مزمن، تشدید و آثارش بیشتر در جامعه لمس شود.رئیس‌جمهوری با اشاره به دستاوردهای دولت در عرصه کاستن از نرخ تورم، ایجاد رشد اقتصادی و برچیدن موسسات اعتباری غیرمجاز، گفت: طی فعالیت دولت یازدهم علت کاهش تورم، انضباط مالی دولت بود و ما در هیچ شرایطی و به‌رغم تحمل سختی‌ها، خلق پول و یا استقراض از بانک مرکزی نکردیم.روحانی تاکید کرد: دولت هم‌اکنون نیز به گونه‌ای برنامه‌ریزی کرده است که حتی در شرایط سخت‌تر هیچ مشکلی در تامین کالاهای اساسی نخواهد داشت. رئیس‌جمهوری در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به سخنان یکی از اقتصاددانان حاضر در جلسه گفت:کلیت این حرف درست است که اقتصاد با بگیر و ببند درست نمی‌شود اما ما گاهی با مواردی مواجه می‌شویم که تاسف‌آور است و باعث می‌شود که نتوانیم صرفا مقررات و معیارهای اقتصادی را در این موارد حاکم کنیم. گاهی شاهدیم فردی تولید را به این بهانه که مواد اولیه و قطعه ندارد، متوقف کرده و حال آنکه در بازرسی از انبارهای آن متوجه می‌شویم برای ماه‌ها مواد اولیه و قطعه دارد و صرفا به دنبال سود بیشتر در آینده، فعالیت تولیدی را متوقف کرده است.

منابع:

روزنامه دنیای اقتصاد

عصر ایران