اولین اجلاس کمیته مشترک حمل ونقل دو کشور اتریش و ایران با حضور اصغر فخریه کاشان قائم مقام وزیر در امور بین‌الملل و تامین مالی وزارت راه و شهرسازی، فریدریش اشتیفت سفیر اتریش در ایران، دکتر گریم مسئول مذاکره کننده وزارت حمل ونقل و فناوری اتریش به همراه جمعی از کارشناسان وزارت راه و شهرسازی ایران و سازمان‌ها و شرکت‌های تابعه این وزارتخانه برگزار شد.

فخریه کاشان در ابتدای جلسه اظهار داشت: ایرانی‌ها در گذشته بیشترین تردد را به آلمان و اتریش داشته‌اند و مسئولیت ما و شما امروز سنگین است. ما باید راه همکاری دو کشور را باز کنیم و در این راستا مذاکراتی انجام و متنی تهیه شده است که در مورد آن بحث و گفتگو می‌شود. وی تاکید کرد: نباید به سند و کاغذی که امضا می‌شود اکتفا شود و ضروری است هدف‌های مشخصی را تعریف کنیم که این مکانیزم به صورت داینامیک و پویا به نتیجه برسد و این مکانیزم باید سازماندهی خود را داشته باشد؛  امروز کنار هم هستیم که این کار را انجام دهیم.

اشتیفت سفیر اتریش در ایران افزود: همانطور که فرمودید وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران در دیدار با رئیس جمهوری اتریش سندی را امضا کرد که در آن نقشه راه مشخص و ۶کارگروه ذیل آن تشکیل شد که از این میان کارگروه بازرگانی، حمل ونقل و انرژی فعال خواهد شد و کارگروهی در زمینه توریست و آموزش عالی نیز در دست پیگیری است و در این راستا چند تفاهمنامه آماده و تعدادی امضا شده است. وی افزود: هفته آینده نماینده وزارت علوم اتریش با حضور در ایران در مورد تعداد بورسیه‌های دانشگاهی تبادل نظر خواهد کرد. همچنین در زمینه توریسم تفاهمنامه آماده شده و به امضا خواهد رسید.

اشتیفت با بیان اینکه «تاریخچه روابط دیپلماتیک با ایران به سال ۱۹۵۵ باز می‌گردد» خاطرنشان کرد: روابط دو کشور از سال ۱۸۷۲ شروع شده است به طوری که در کنار سفارت ایران در وین اتریش، بخش فرهنگی و تجاری فعالیت دارد. اما علی رغم اینکه اتریش اهمیت زیادی برای توسعه تجارت با ایران قائل بود به دلیل مسائل مربوط به embargo همکاری طبق روال همیشگی ادامه نیافت. بنابراین بعد از برجام و سفر رئیس جمهور اتریش با هیئت ۱۲۰ نفره، در نظر داریم حجم مبادلات با بیش از ۱۰۰ درصد رشد به یک میلیون دلار افزایش یابد. سفیر اتریش یادآور شد: به طور حتم امضا تفاهم‌نامه بین دو طرف موجب گسترش روابط خواهد شد و باتوجه به همکاری طولانی اتریش و وزارت راه و شهرسازی ایران و تجربه بالای ما در زمینه‌های جاده و راه‌آهن مطمئن هستم این مبادلات راه‌گشا خواهد بود.

آن‌طور که وزارت راه و شهرسازی اعلام کرده است،  در ادامه دکتر گریم مسئول مذاکره کننده وزارت حمل و نقل و فناوری اتریش با اشاره به تجربه بالای اتریش در زمینه ساخت جاده و راه آهن گفت: اولین قرارداد حمل و نقل بین ایران و اتریش به سال ۱۹۹۲ باز می‌گردد و سال ۱۹۹۴ نیز تفاهم نامه دو جانبه‌ای با ایران در زمینه راه‌آهن به امضا رساندیم که اعتبار آن به پایان رسیده است و در نظر داریم در مورد تفاهم نامه جدید در خصوص شقوق مختلف حمل و نقل به طور گسترده مذاکره کنیم. وی افزود:  امروز اینجا حضور یافته‌ایم تا فهرست مشخصی از پروژه‌های قابل همکاری را تهیه کنیم و تنها در صورت تهیه این فهرست ما حاضر به امضا تفاهم نامه خواهیم شد.

پس از ارائه نظرات نماینده وزارت حمل و نقل اتریش، اصغر فخریه کاشان قائم مقام وزیر راه و شهرسازی چند پیشنهاد مطرح و اظهار کرد: بهتر است پروژه‌ها را در چهار حوزه ریلی، دریایی، ریلی و جاده‌ای و به عنوان کاری که در ۶ماه آینده قرار است به امضا برسد مشخص کنیم. وی افزود: همچنین برای نظارت بر پروژه‌ها بهتر است یک «مایلستون» تعریف کنیم تا روند رشد پروژه مشخص شود؛ هر سه ماه یک بار می‌توان از میزان پیشرفت یا مشکلات پروژه مطلع شد که در آن زمان کمیته مشترک می‌تواند برای رفع مشکلات اقدامات لازم را انجام دهد.

قائم مقام وزیر راه و شهرسازی با تاکید بر اینکه «باید تحت این تفاهم‌نامه برای بخش‌های مختلف وزارتخانه یک چشم‌انداز تعریف کرد» گفت: از این طریق می توان به سمت تحقق یک میلیارد دلار در سال حرکت کرد. فخریه کاشان تصریح کرد: تنها سوالی که پیش می‌آید این است که کدام پروژه را انتخاب کنیم تا طی یک سال آینده بتوان اجرا کرد؟ باید در نظر داشت که پروژه‌ها از سوی وزارت راه و شهرسازی ایران به شما ارائه خواهد شد و دلیل خاصی برای ارائه آنها به شما وجود دارد. زیرا پروژه‌ها ضمن تامین منافع ایران باید با توانایی‌های اتریش نیز همخوانی داشته باشد.

قائم مقام وزیر راه و شهرسازی ایران خطاب به طرف اتریشی خاطرنشان کرد: طبق قوانین ایران در صورت مشارکت طرف خارجی در پروژه باید از توان داخل کشور از جمله طراحی و ساخت استفاده شود. همچنین انتقال فناوری و تامین مالی پروژه از سوی بانک‌های اتریشی نیز از دیگر شروط همکاری است. به همین خاطر ایجاد توانایی ساخت محصولی با قابلیت صادرات به سایر کشورها نکته مثبت دیگری محسوب می‌شود، زیرا انجام مبادلات تجاری از جانب ایران با کشورهای همسایه به مراتب آسان‌تر از ورود مستقیم اتریش است. وی با اشاره به الگوی پیشنهادی وزارت راه و شهرسازی در حوزه جاده‌ای گفت: اتریش می‌تواند نقش هاب ترانزیت ایران برای انتقال کالا از خاورمیانه به قلب اروپا باشد. البته در گذشته نیز  تخلیه و بارگیری کالاهای ارسالی و ترانزیتی از سوی ایران به اروپا در اتریش انجام می‌شد.

فخریه کاشان در ادامه پیشنهادی در حوزه هوایی مطرح کرد و گفت: اتریش پتانسیل لازم برای استفاده از توان هواپیمایی ایران و ایجاد یک ارزش مالی دوطرفه را دارد. امروز بسیاری از مسافران هوایی ایران از طریق ترکیه و دوبی به کشورهای واقع در اروپا و امریکا اقدام می کنند در حالی که اگر مسافران ایرانی در فرودگاه وین در اتریش اقدام به پرواز برای کشورهای مقصد کنند علاوه بر منفعت اقتصادی برای دو طرف در زمان سفر نیز برای مسافران ایرانی صرفه جویی می‌شود.

قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در امور بین الملل و تامین مالی با بیان اینکه «وقتی از یک میلیارد دلار صحبت می‌کنیم باید دو طرفه به موضوع نگاه کرد» خاطرنشان کرد: ما می‌دانیم که اتریش به لحاظ مالی نسبت به سایر کشورها سهم کوچکی دارد و اینکه اتریش یک بازار پولی محسوب نمی‌شود. به همین خاطر می‌توان با اتریش در مورد تجهیز منابع مالی و ضمانت ایران در اروپا وارد مذاکره شد. وی افزود: بسیاری از شرکت‌های سرمایه گذاری اتریشی می‌توانند از سوی ایران به خدمت گرفته شوند و درواقع به ابزارهایی برای جذب سرمایه سایرکشورها جهت تجهیز پروژه‌های در حال اجرا از سوی اتریش تبدیل شوند.

فخریه کاشان در ادامه بیان داشت: در صورت مقایسه ایرلند و اتریش در می‌یابیم که شاید ایرلند از اقتصاد ضعیف‌تری نسبت به اتریش برخوردار باشد. اما ایرلند هاب لیزینگ هواپیما شده است و به این معنی نیست که ایرلند درآمد خود را از داخل کشور فراهم می کند بلکه پول خود را از بازارهای سنگاپور فراهم می‌کند. به همین خاطر ما برای هر یک از بخش‌های وزارتخانه یک هدف را برای شما مشخص می‌کنیم تا شما تصمیم مورد نظر را اتخاذ کنید.

قائم مقام وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه «بهتر است برای اهداف خود در هر بخش یک یا دو پروژه مشخص کنیم و برای هرکدام یک مایلستون تعریف کنیم تا متوجه شویم که هرکدام چه قدر اعتبار صادراتی دارد و چه میزان از طریق سایر ابزارها انجام می‌شود» ابراز کرد: برای بخش دولتی ابزاری را تعریف کنیم که خود آن یک پروژه باشد و از آنها استفاده کنیم که پروژه‌هایی که نمی‌توانیم تامین مالی کنیم را از آن طریق پیش ببریم و در شکل حقوقی همکاری خود را مشخص کنیم. همچنین نیروی انسانی پروژه‌ها را تقویت کنیم. زیرا فقط از این طرق می‌توان یک میلیارد دلار را محقق کرد. وی با تاکید بر اینکه «باید بانک‌های ایرانی و اتریشی با یکدیگر همکاری کنند» افزود: برای اینکار باید اتریش پیش قدم شود.

دکتر گریم مسئول مذاکره کننده وزارت حمل و نقل و فناوری اتریش در پاسخ به اظهارات فخریه کاشان گفت: تمام مواردی که اشاره شد بسیار درست و به جا است هر چند که وزارت حمل و نقل اتریش یکی از بزرگترین و قدرتمندترین وزارتخانه های کشور است اما سوپر وزارتخانه نیستیم که کار ساخت و فاینانس پروژه را در یک زمان انجام دهیم. ما از نظر مالی نمی‌توانیم از جانبق وزارت اقتصاد کشورمان صحبت کنیم و جای تعجب دارد که وزارتخانه‌های راه و شهرسازی و اقتصاد در ایران روابط بسیار نزدیک با یکدیگر دارند.

گریم با اشاره به مذاکرات خود با سفیر ایران در اتریش افزود: قرار است برای راه اندازی و همکاری مجدد بانک‌های اتریشی و ایرانی کارگروهی در ایران ایجاد شود و نظارت از طریق بانک اتریش انجام شود.  همچنین بدون فاینانس اتریشی پروژه‌های مربوط به اتریش در ایران اجرا نخواهد شد و تا زمانی که مشخص نشود حجم و تنوع پروژه‌ها چقدر است نمی‌توان فاینانس مورد نظر را مشخص کنیم.

وی تصریح کرد: برای ما بسیار مهم است که در قدم اول پروژه‌هایی که از دیدگاه ایرانی شرایط مهمتری دارند را فهرست کنیم تا بعد در مورد فاینانس آن تصمیم‌گیری کنیم و پس از دریافت لیست در اتریش برای محاسبه میزان فاینانس پیگیری‌های لازم را انجام دهیم. البته ما اجازه دخالت در کار بانک‌ها را نداریم و جزئیات همکاری بر عهده بانک‌ها است و دولت اتریش اجازه دخالت ندارد.

مسئول مذاکره کننده وزارت حمل و نقل و فناوری اتریش با بیان اینکه «بزرگترین مشکل ما برای همکاری با ایران در ۲۵ سال اخیر  انتقال پول از طریق بانک مرکزی بوده است» گفت: موافق آن بخش از تعیین مکانیزم برای پیشرفت پروژه هستم اما همکاری دو طرفه مربوط به شرکت‌های دولتی متفاوت است.   بخش خصوصی اتریشی در پروژه‌ها وارد می‌شوند و ما نمی‌توانیم تعریف زمان داشته باشیم بلکه بر اساس قرارداد مشخص می‌شود.

گریم اظهار کرد: علاقه مندی بخش خصوصی اتریش برای همکاری در چهارچوب مشخص شده پروژه‌ها به صورت جرئیات مشخص می‌کنیم. وی با اشاره به نحوه همکاری اتریش ضمن تقدیر و تشکر بابت زمان بندی پروازهای تهران-وین از مسئولان وزارت راه و شهرسازی ایران  گفت: از یک سال قبل تفاهم نامه همکاری هوایی با ایران تهیه شده  و آماده امضا است. قائم مقام وزیر راه و شهرسازی تاکید کرد: حتما یک تاریخ برای امضا آن مشخص شود.

یکی از مشکلات پروژه‌ها این است که طرف اتریشی نمی‌دانند که این پروژه‌ها را با همکاری یکدیگر کار کنند. بنابر این پیشنهاد ما این است که اولین «مایلستون» های پروژه را تعریف کنیم که ممکن است در این جلسه برخی از آنها را مشخص شود و ظرف دو ماه آینده معرفی شوند. در دومین مایلستون بعد از مشخص شدن پروژه‌ها مطالعات بر روی آنها انجام می‌شود. سومین مایلستون بر نوع همکاری طرفین تاکید می‌کند به طوری که طرف اتریشی پیمانکار سرمایه‌گذار، شریک را معرفی کند. در چهارمین مایلستون مسیر مالی پروژه مشخص شود و مذاکره، قیمت‌گذاری و امضای قرارداد نهایی در مایلستون پنجم انجام شود و سرانجام در مایلستون ششم طرفین مجوزهای لازم را برای امضا نهایی اخذ کنند.

به گفته فخریه کاشان ما وارد جزئیات پروژه نمی‌شویم بلکه تولد یک پرژه را رقم می‌زنیم. آن وقت کمیته مشترک می‌تواند مایلستون‌ها را بررسی کند. قائم مقام وزیر راه و شهرسازی بیان داشت: من به دنبال سندی برای تبدیل شدن به پروژه هستم، نه سندی که به قفسه کتابخانه‌ها منتقل شود. همکاری ما در خصوص پروژه‌ها نباید منوط به روش تامین مالی باشد بلکه روش‌های B.O.T و L.I.Z و INVEST  باید در نظر گرفته شود. در پایان نماینده وزارت حمل و نقل اتریش خاطرنشان کرد: برای پاراف کردن اسناد باید طبق نظر طرف ایرانی پیش رفت تا سریع به تفاهم دوجانبه دست یافت.