ابرکوه- لیلا پورزارع زاده- خبرنگار یزد فردا- از زمان به وجود آمدن مرد و زن بر روی کره زمین صرع نیز وجود داشته است. در قدیم مردم صرع را به حالتی می گفتند که فرد کنترل خود را از دست داده بر زمین افتد و دست و پا زند، در حالی که امروزه ما انواع گوناگونی از صرع را شناخته ایم و می دانیم این حالت فقط یک نوع از صرع است.صرع یک بیماری نیست بلکه فقط نشانه ای است که می گوید گوشه ای از مغز کار خود را همیشه به خوبی انجام نمی دهد. وقتی مغز به طور طبیعی کار کند یک سری امواج الکتریکی از خود ایجاد می نماید که این امواج مانند الکتریسیته در مسیر اعصاب مغزی عبور می کند. در حالت تشنج یک جرقه الکتریسیته مانند برق در آسمان ایجاد می شود که این جرقه الکتریکی و طوفان الکتریکی بسته به محل خود در مغز علائم و نوع تشنج و صرع را تعیین می نماید."اپی لپسی" یا صرع حالتی است که یک سری از این تشنج ها و طوفانهای الکتریکی در مغز به طور مرتب و با فاصله زمانی خودبخود ایجاد شده و خاموش شوند.یک بار تشنج هیچ گاه صرع نیست بلکه دو تا سه بار تشنج می بایست رخ دهد تا پزشک تشخیص صرع را مطرح نماید.

انواع صرع
صرع عمومی (ژنرالیزه): این نوع صرع یا تشنج حالتی است که تمام مغز درگیر اختلال الکتریکی می گردد. فرد مبتلا در این حالت هوشیاری و آگاهی خود را از دست می دهد.
انواع صرع عمومی عبارتند از:
الف- صرع بزرگ: حمله تشنجی افراد مبتلا بیشتر به صورت از بین رفتن ناگهانی آگاهی، سقوط، زمین افتادن و دست و پا زدن است. در این حالت چشم ها بالا می رود، دهان کف می کند، چهره تیره می شود و گاه فرد بی اختیار ادرار پیدا می کند. حمله از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می کشد و بدنبال آن فرد حالت خواب آلودگی پیدا کرده و به تدریج به هوش می آید.
ب- صرع کوچک: در این حالت فقط چند ثانیه حالت مات زدگی، عدم هوشیاری و حرکات تکراری در لبها دیده می شود.
صرع موضعی: در این نوع صرع فقط قسمتی از مغز درگیر می شود که دو نوع ساده و پیچیده دارد. در صرع موضعی ساده هوشیاری فرد تغییری پیدا نکرده و علائم عصبی موضعی رخ می دهد. در صرع موضعی مرکب و پیچیده به دنبال تشنجات موضعی ساده فرد هوشیاری خود را از دست داده و احتمالا به دنبال آن حمله بزرگ صرع به وقوع خواهد پیوست و یا دچار حالتهای روحی خاص می گردد.
صرع مداوم: حمله صرع طولانی شده و یا پشت سر هم تکرار می شود و شخص مصروع در حین حملات بیهوش می ماند. صرع مداوم یک مورد اورژانس است و نیاز به کمکهای ویژه و درمان مخصوص دارد.

علت صرع چیست؟
خوب است ابتدا با نظر عوام در مورد علت صرع آشنا شویم. عده ای علت حمله را جن زدگی، سحر شدن توسط دیگران، آثار گناه، ضعف اعصاب و بیماری روانی می دانند. به همین دلیل توصیه های درمانی خاصی می کنند مثلا دور بیمار افتاده خط می کشند، به او نزدیک نمی شوند، دعا برای او می نویسند، به جن گیر مراجعه می کنند یا آب قند و چیزهای دیگر به وی می خورانند.اما صرع نوعی "اختلال در کار سلولهای مغزی" است که باعث پخش جریانهای مغزی اضافی به صورت ناگهانی و انتشار آن به سراسر مغز می شود.علت صرع گاه صدمه مغزی، ضربه، عفونت و گاه ارثی است. ضربه های دوران بارداری وارد شده بر جنین و فشار بر سر جنین هنگام زایمان، عفونتها و ضربه های پس از تولد و دوران کودکی، تصادفات و حوادثی که باعث ضربه مغزی می شود، عفونتهای مغزی و مننژیت ها همگی می توانند باعث ایجاد صرع شوند.

شیوع صرع
تخمین زده می شود که تقریبا ۵۰ میلیون نفر در جهان مبتلا به صرع هستند. نیمی از این تعداد یا درمان نشده و یا ناقص درمان می شوند. در کشور ما حدس زده میشود که بیش از یک میلیون بیمار مبتلا به صرع وجود داشته باشد.
خطرهای حمله تشنجی
بیماری صرع به خودی خود خطری ندارد، اما اگر آموزش و مراقبت دقیقی در مورد حمله های تشنجی صورت نگیرد می تواند خطرناک باشد. فردی که ناگهان می افتد و یا بیهوش می شود ممکن است دچار جراحت، شکستگی، ضربه مغزی و یا خفگی در آب و سوختگی با آتش شود. حملات تشنجی اگر درست معالجه نشود می تواند موجب صدمات جسمی، اجتماعی و روانی گردد.

درمان صرع
خوشبختانه صرع یک از درمان پذیرترین بیماریهای عصبی است و داروهای بسیاری برای درمان آن کشف و ساخته شده است. "فنوباربیتال" داروی قدیمی، سالم و موثری است که به خوبی وارد مغز شده و حملات تشنجی را پیشگیری و درمان می کند. "کاربامازپین"، "فنی توئین" و "پریمیدون" و "سدیم والپروات" نیز داروهای ضد تشنجی مناسبی هستند که البته همگی توسط متخصصین می بایست تجویز شوند. اگر نکات ذیل رعایت شود درمان کاملتر و مطمئنتر می شود:
۱- مصرف داروها منظم و مرتب باشد.
۲- حتی یکبار و یک روز هم داروها قطع نشود.
۳- درمان هر چه زودتر شروع شود.
۴- مقدار و دفعات مصرف روزانه دارو کافی کافی و مطابق روشهای علمی و نظر پزشکان معتبر و متخصص در این زمینه باشد.
۵- تا حد ممکن دارو با یک دارو باشد.
۶- با معاینات دوره ای و آزمایشات طبی از عوارض دارویی جلوگیری شود.
۷- تغذیه مناسب، استراحت، ورزشهای مناسب، مراقبت از لثه ها و مسواک فراموش نشود.
طول مدت درمان کامل برای صرع در حدود ۳ تا ۵ سال است نشروط بر این که در طول این دوره حمله تشنجی تکرار نشود و نوار مغزی طبیعی شود. اگر در طول این دوره حمله ایجاد شود طول دوره بیشتر می شود و قطع دارو خطرناک است.

برای شخصی که دچار حمله تشنجی شده چه باید کرد؟
۱- آرام باشید، نگران نشوید، دنبال کمک ندوید و داد و فریاد راه نیندازید.
۲- بیمار را از مکانها و اشیا خطرناک دور کنید.
۳- با باز کردن یقه لباس و آزاد کردن گردن و چرخانیدن سر یا شانه به یک طرف راه تنفس را آزاد کنید.
۴- از ریختن آب بر روی شخص، ریختن چیزی در دهانش و یا گرفتن دست و پای او خودداری کنید.
۵- پس از تمام شدن حمله صرع، به او بگویید که دلیل تشنج درست مصرف نکردن داروست و لازم است فوری با پزشک معالج خود تماس بگیرد.
۶- اگر حمله بیش از ۵ دقیقه طول کشید یا دوباره تکرار شد، ممکن است صرع مداوم باشد که بسیار خطرناک است، بنابراین او را فورا به پزشک برسانید.
۷- اگر تشنج همراه با تب است، بیماری فرد، صرع نیست اما حتما باید تب او را با پاشویه پائین آورد و بلافاصله وی را به پزشک رسانید تا اگر حملات طولانی و نوار مغزی غیرطبیعی بود تحت درمان قرار گیرد.

پیشگیری
اکثر علل صرع قابل پیشگیری هستند. سازمان جهانی بهداشت شش گام اساسی برای پیشگیری از ابتلا به صرع را بیان کرده است.
۶ گام اساسی در پیشگیری:
۱- مراقبتهای پیش از تولد
۲- زایمان بی خطر
۳- کنترل تب در کودکان
۵- کنترل بیماریهای عفونی و انگلی
۶- مشاوره ژنتیک
موقعیت اجتماعی
به خاطر داشته باشیم که به شخصیت مبتلایان احترام گذاشته، مانع تحصیل و اشتغال آنها نشویم، حقوق اجتماعی این افراد را مراعات کرده و همچنین برخورد ترحم آمیز با آنها نداشته باشیم.مبتلایان به صرع می توانند پس از مشاوره با پزشک ازدواج کنند، به درجات بالای اجتماعی برسند و شغل دلخواه خود را نیز داشته باشند و از یک زندگی طبیعی بهره مند باشند .

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا