میل به اجتماعی بودن انسان ، امر مشارکت را برای هر یک از شهروندان ممکن می سازد . مشارکت در امور اجتماعی نشانگر وجود تعهد و مسئولیت پذیر بودن شهروندان یک اجتماع می باشد . این امر یک نوع همبستگی و تعامل سازنده را میان افراد جامعه شکل می دهد و ضامن موفقیت و عبور اجتماع از گذرگاه های دشوار و عامل فائق آمدن بر                              تعدید ها و کارآمدترین روش برای استفاده از فرصت ها به شمار                می رود .
مشارکت اجتماعی در واقع راهی برای شناخت میزان یکپارچگی جامعه است ، بعبارتی همبستگی بین اعضاء جامعه را نشان می دهد . این همبستگی حاصل ارتباط مناسب مردم ، دولت و نهادهای اجتماعی است . به همین دلیل عملکرد اشتباه و نامناسب هر یک از این عوامل موجب اختلال در روند رو به رشد مجموعه می شود . حال اگر همبستگی در کل سیستم شکل بگیرد باعث بالا رفتن تعاملات سازنده می شود .
از جمله اثرات همبستگی را این چنین می توان بر شمرد :
- افزاش اعتماد مردم و تثبیت نظام و بالارفتن انگیزه مشارکت مردم .
- افزایش انگیزه همکاری و تعامل برای مشارکت در امور اجتماعی و رفع مشکلات .
- افزایش توان بردباری در برابر مشکلات و ناملایمات احتمالی و کاهش سطح اختلافات و تعارضات .
- افزایش توان مواجهه در برخورد با نگرانی و تهدیداتی که ممکن است نظام با آن روبرو شود .
- افزایش توان حرکت بسوی پیشرفت های اقتصادی ، سیاسی و فرهنگی و در مجموع افزایش سرعت در رسیدن به توسعه همه جانبه .
اما برای کسب دستاوردهای فوق الذکر ، مولفه هایی هستند که در این راه موثر می باشد . که در اینجا به چند نمونه آن اشاره می شود .
- دین و اعتقادات مذهبی :
همبستگی اجتماعی در متون اسلامی یکی از مهمترین مولفه های موفقیت اجتماع و اساس روابط انسان ها با یکدیگر می باشد . در نتیجه تقویت اعتقادات مذهبی منجر به بالا رفتن سطح همبستگی و حس مسئولیت در افراد جامعه در مقابل اتفاقات می باشد .
- نظام آموزشی ؛
آموزش می تواند در بالا رفتن انگیزه مردم برای دستیابی به نقاط مشترک بعنوان رکن اصلی ارتباط و همچنین شکل دهی هویت اجتماعی موثر  باشد .
- هدف ؛
وجود هدف مشترک در این روزگار بیش از هر زمان دیگری می تواند باعث نزدیکی شود . به همین دلیل باید به هدف مشترک بعنوان راهی برای پیوند میان گروه ها و طیف های مختلف توجه شود و از این طریق همدلی و همبستگی بیشتر شود .
- رسانه جمعی ؛
رسانه وسیله ایی است تا یک رابطه دو سویه را در جامعه شکل دهد و باعث اصلاح و نزدیک شدن جریانات و تحولات اجتماعی به یکدیگر شود که نتیجه آن شکل گیری روحیه جمعی ، هماهنگ سازی و یکپارچگی اجتماع می شود و تقویت نظام را در پی دارد .
- نخبگان ؛
تفکراتی که از طریق نخبگان اجتماعی در میان جامعه شکل می گیرد و گسترش می یابد دارای اهمیت بسیار هستند و نشان دهنده نیازها و دیدگاه های اجتماع می باشد . همچنین نشان دهنده میزان تاثیرگذاری و سطح آگاهی جامعه نسبت به مسائل هست .
نکاتی را که در این مجال به آن اشاره شد راه های دستیابی و تقویت همبستگی اجتماعی بود ، لیکن راه رسیدن به همبستگی دارای موانع و چالشهای بزرگی است که برای عبور از آن ، شناخت بسیار مفید می باشد به همین دلیل به چند نمونه اشاره می شود .
- اختلاف و عدم همسوئی ؛
اختلاف و تعارض در اجتماع باعث از هم گسیختگی و سقوط می شود . چرا که یکپارچگی و همبستگی را تحت الشعاع قرار می دهد . یکی از راه های جلوگیری از اختلافات ، دوری از کشمکشهای سیاسی و جناحی در بین سیاستمداران هست . برای فائق آمدن بر اختلافات سیاسی و کسب وحدت در بین سیاسیون ، جمع شدن در زیر چتر رهبری ضروری می باشد . چرا که نظام اسلامی برخوردار از رهبری اسلام شناس ، مدیر و مدبّر می باشد . وجود چنین رهبری در نظام اسلامی ، راه را برای دست یافتن به همبستگی در بین مسئولان کوتاه و هموار می کند . وازبوجود آمدن هرج ومرج سیاسی بین مسئولان جلوگیری می کند .
- عدم اعتقاد ؛
تندروی و افراطی گری در صحنه سیاسی و اجتماعی بین مسئولان باعث کاهش همبستگی در سطح اجتماع می شود . چرا که جامعه دایما مدیران را تحت نظر دارد و بد اخلاقی سیاسی و مدیریتی مسئولان فضای جامعه را تخریب می کند و این تفکر در جامعه رشد می یابد که ، اگر مسئولان و مدیران بدنبال تحقق عدالت ، توسعه و پیشرفت اقتصادی ، سیاسی و فرهنگی بودند کشمکش و تندروی در سطوح بالای مدیریتی رخ نمی داد . زیرا گسترش عدالت و توسعه هدفی واحد می بود و وجود اینگونه رفتارها در بین مدیران ، در صحنه سیاسی و اجتماعی ، حاکی از عدم توجه به عدالت و نشان از گفتار بی عمل مسئولان می باشد ونتیجه آن کاهش یکپارچکی و همبستگی ملّت در عرصه های مختلف می شود .
کوتاهی نخبگان مذهبی ؛
چنانچه نخبگان مذهبی از معارف حقیقی دین فاصله بگیرند و به موضوعات بی ارزش و رده پایین سیاسی و اجتماعی درگیر شوند ، باعث جدایی جامعه از نخبگان مذهبی می شود . این امر باعث عدم رفع نیازهای مذهبی جامعه می شود که فاصله گرفتن مردم از یکدیگر را در پی دارد و مانع همبستگی و همدلی در عرصه های مختلف هست .
اگر جامعه مذهبی از معیارهای دینی خود فاصله بگیرد و ارزش های دینی کمرنگ شود ، باعث می شود آن جامعه شناخت صحیح نداشته باشد و دستورها و راهکارهایی را که در پیش می گیرد ، اجتماع را به سمت سکواریزه شدن سوق دهد که نتیجه آن رشد تفکرات جدایی دین از سیاست و دوری جامعه از حقایق و معارف مذهبی می باشد و یکی از عوامل یکپارچکی و همبستگی جامعه که مذهب می باشد کمرنگ شده و بجای آن منفعت طلبی و فردگرائی رشد می یابد که منجر به یغما رفتن فرهنگ ، اقتصاد و اعتقاد جامعه می شود .
در پایان این چنین می توان جمع بندی کرد ؛
هر چه جامعه از یکپارچگی و همبستگی بیشتری برخوردار باشد ، اجتماع در عبور از بحرانها و تنگناها موفقتر عمل می کند . همچنین همبستگی اجتماعی باعث بالا رفتن سطح اعتماد در جامعه می شود که یکی از عوامل موثر در افزایش قدرت سیاسی نظام حاکم هست . این چنین حرکتی توسعه فراگیر را برای نظام اسلامی به ارمغان می آورد .

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا