پدافند غير عامل از آنجايي اهميت مي يابد که ديگر نمي توان دشمن را همانند گذشته در قالب گسيل داشتن نيرو و داشتن ابزار و امکانات عقب راند بلکه با توجه به تهديدات بالقوه و خطراتي كه امنيت ملي، استقلال و تماميت ارضي كشور را تهديد مي کند، بايد اصول و معيارهايي را پيش گرفت که به تكميل زنجيره دفاعي کشور كمكي موثر کند.
پدافند غيرعامل نوعي دفاع غير نظامي است و به مجموعه اقداماتي اطلاق مي‌گردد که به بکارگيري جنگ افزار نياز ندارد و با اجراي آن مي‌توان از وارد شدن خسارات مالي به تجهيزات و تاسيسات حياتي و حساس نظامي و غيرنظامي و تلفات انساني جلوگيري نموده و يا ميزان اين خسارات و تلفات را به حداقل ممکن کاهش داد.
پدافند غيرعامل به معناي کاهش آسيب‌پذيري در هنگام بحران، بدون استفاده از اقدامات نظامي و صرفا با بهره‌گيري از فعاليت‌هاي غيرنظامي، فني و مديريتي است. اقدامات پدافند غيرعامل شامل پوشش، پراکندگي، تفرقه و جابجايي، فريب، مکان يابي، اعلام خبر، قابليت بقا، استحکامات، استتار، اختفاء، ماکت فريبنده و سازه‌هاي امن است.
به بيان ساده‌تر پدافند غيرعامل، مجموعه اقداماتي است كه انجام مي‌شود تا در صورت بروز جنگ، خسارات احتمالي به حداقل ميزان خود برسد.
در پدافند غيرعامل تمام نهادها، نيروها، سازمان‌ها، صنايع و حتي مردم عادي مي‌توانند نقش موثري ايفا کنند در حاليکه در پدافند عامل مانند سيستم‌هاي ضدهوايي و هواپيماهاي رهگير، تنها نيروهاي مسلح مسئوليت برعهده دارند.
هدف از اجراي طرح‌هاي پدافند غيرعامل كاستن از آسيب‌پذيري نيروي انساني و مستحدثات و تجهيزات حياتي و حساس و مهم كشور علي‌رغم حملات خصمانه و مخرب دشمن و استمرار فعاليت‌ها و خدمات زيربنايي و تامين نيازهاي حياتي و تداوم اداره كشور در شرايط بحراني ناشي از جنگ است.
به‌عنوان مثال، از پدافند غيرعامل مي‌توان براي استتار، اختفا و ايجاد سرپناه براي تاسيسات مهم و استراتژيك استفاده كرد.
در پدافند عامل مثل سيستم‌هاي ضدهوايي و هواپيماهاي رهگير، فقط نيروهاي مسلح مسووليت دارند، در حالي كه در پدافند غيرعامل تمام نهادها، نيروها، سازمان‌ها، صنايع و حتي مردم عادي مي‌توانند نقش موثري بر عهده گيرند.
با توجه به حجم تهديداتي كه ايران در عرصه بين‌الملل با آن مواجه است، در زمينه پدافند غيرعامل هنوز در ابتداي راه هستيم و باور هر چه بيشتر مديران و كارشناسان به اين مقوله مهم مي‌تواند ضريب ايمني كشور را در برابر تهاجم‌هاي احتمالي بيگانگان افزايش دهد.
برخي از روش‌هاي پدافند غيرعامل روش‌هايي مأنوس و شناخته شده هستند نظير اختفا. ولي بعضي ديگر نيازمند خلاقيت و ابتكار بوده و با توجه به ويژگي‌هاي محيطي و تهديد‌هاي بالقوه بايد طراحي شوند. در اينجا به يك نمونه از اين روش‌هاي نامتعارف به اختصار اشاره مي‌شود.
اهميت تجهيزات در پدافند غير عامل
دستگاه‌هاي ميكروفيلم مي‌توانند به‌عنوان يك ابزار مهم در طرح‌هاي پدافند غيرعامل پيشنهاد شوند. ميكروفيلم در مقايسه با ساير روش‌هاي ضبط و نگهداري اطلاعات (مكتوب يا ديجيتالي) آسيب‌پذيري كمتري در مقابل حملات نظامي احتمالي داشته و پس از تهاجم نظامي راحت‌تر قابل بازيابي است.
هنگام وقوع سوانح غيرطبيعي نظير جنگ، نگهداري از اطلاعات يكي از اركان اصلي مديريت بحران و پيروزي به شمار مي‌رود. اين اطلاعات مي‌تواند شامل اطلاعات فرماندهي، پرسنلي، مواضع نيروهاي داخلي، لجستيك و... باشد و حتي اطلاعات صنعتي را نيز شامل شود.
اين مورد اخير در مورد ايران اهميت فوق‌العاده‌اي دارد. توضيح آنكه در سال‌هاي اخير با تلاش و همت متخصصان و كارشناسان صنايع دفاعي، دستاوردهاي قابل‌توجهي در زمينه تكنولوژي دفاعي حاصل شده است. به همين دليل مدارك و مستندات مربوط به اين تسليحات دفاعي از اهميت والايي برخوردارند، چرا كه در صورت بروز هر نوع تهاجم، اولا، ايران مشمول تحريم بوده و به ناچار لازم است خود نيازمندي‌هاي دفاعي خود را برطرف كند، ثانيا، دشمن با وقوف به اين مساله انهدام صنايع دفاعي را در صدر ليست اهداف مورد تهاجم خود قرار خواهد داد. بنابراين بايد به گونه‌اي از اطلاعات محافظت كرد كه حتي در صورت از دست دادن نيروي انساني متخصص و نيز تاسيسات و تجهيزات، بتوان آنها را مجددا بنا نهاد و اقدام به توليد تجهيزات دفاعي لازم كرد.
سنتي داريم و آن اين است كه بايد براي حفاظت از اطلاعات، بانك‌هاي اطلاعاتي را پشت ديوارهاي سخت بتني با حفاظت‌هاي شديد نگهداري كرد، در حالي كه امروزه روش‌هاي حفاظت اطلاعات به‌طور عمده دچار تغييرات ماهيتي شده است و همگام با تغيير روش‌هاي تهاجم، روش‌هاي حفاظت نيز تغيير يافته‌اند.
يكي از روش‌هاي نوين تهاجم به اطلاعات استفاده از بمب‌هاي الكترومغناطيس است كه در نبردهاي يوگسلاوي و نيز عراق به دفعات مورد استفاده قرار گرفت.نور شديدي ساطع مي‌شود، در يك لحظه همه چيز در خاموشي فرو مي‌رود. بوي سوختن وسايل الكتريكي در فضا مي‌پيچد. پوشش سيم‌ها سوخته و خطوط نازك تلفن قطع مي‌شوند و مهم‌تر از همه، درون هيچ‌كدام از رايانه‌ها، حتي يك بيت اطلاعات باقي نمانده، در حالي كه هيچ‌كس كوچك‌ترين آسيبي نديده است. اين به معناي از بين رفتن تمام اطلاعات فرماندهي، نقشه‌ها و اطلاعات فني و... است كه به صورت ديجيتالي نگهداري مي‌شده است. دستگاه‌هاي ميكروفيلم قادرند حجم عظيمي از اطلاعات را به دور از چنين تهديد‌هايي در خود جاي داده و در مواقع ضروري براي بازخواني و بازيابي در اختيار مسوولان امر قرار دهند.
با توجه به وجود زمينه تهديدات بالقوه و خطراتي كه امنيت ملي، استقلال و تماميت ارضي كشور را نشانه گرفته ضرورت عقلي دفاع كاملا مشهود است. آمار و سوابق جنگ‌هاي گذشته نشان مي‌دهد پدافند عامل در حال حاضر به تنهايي قادر به مقابله با سلاح‌هاي مدرن و مخرب آفندي براي جلوگيري از اثرات ويرانگر آنها بر مراكز حياتي و حساس و نيروي انساني نيستند، لذا به كارگيري اصول و معيارهاي پدافند غيرعامل مي‌تواند به تكميل زنجيره دفاعي كمكي موثر و قابل توجه كند كه اين امر به‌طور شايسته‌اي از جانب مقام معظم رهبري نيز مورد تاكير قرار گرفته است. بجا است اين موضوع به ويژه از سوي وزارتخانه‌ها و سازمان‌هاي عمراني مورد اهتمام جدي‌تري قرار گيرد.
- نویسنده : یزد فردا
- منبع خبر : خبرگزاری فردا
شنبه 27,آوریل,2024