زرتشتيان جهان هر سال، دهم بهمن ماه جشن پيدايش آتش را با نام «جشن سده» جشن مي‌گيرند.
به گزارش خبرنگار فرهنگ و ادب ايسنا - منطقه يزد، روز مهر شانزدهمين روز از ماه بهمن باستاني به روايت تقويم زرتشتيان و دهم بهمن ماه هجري شمسي «جشن سده» است
. 
سده از واژه «ست» در زبان پهلوي آمده و معني آن صد است. از نظر نجومي(طبيعي) نياكان ما در روزگاران بسيار كهن، سال را به دو پاره (فصل) تقسيم مي‌كردند. تابستان كه هفت ماه به درازا مي‌كشيد و از نخستين روز فروردين ماه آغاز و آخرين روز مهرماه پايان مي‌يافت. زمستان نيز از آغاز آبان ماه شروع و تا پايان اسفندماه به طول مي‌انجاميد و سده هنگامي است كه صد روز و شب (50روز و 50 شب ) به عيد نوروز و اول تابستان مانده است.
در «جشن سده» كه يكي از 17 جشن زرتشتيان است، پس از غروب آفتاب سه تن از موبدان سفيد پوش لاله به دست اوستا زمزمه مي‌كنند، بوته‌ها را روشن كرده و مردمي كه در آن جا جمع شده‌اند، نماز آتش نيايش خوانده و سپس دست يكديگر را گرفته به دور آتش مي‌چرخند و شادي و پايكوبي مي‌كنند و گروهي از جوانان سفيد پوش با مشعل روشن آنان را همراهي مي‌كنند.
گروه موسيقي كه از ابتدا مشغول به نواختن است تا پايان آهنگ شادي مي‌نوازد و زرتشتيان با شادي، پيروزي شعله ور شدن آتش سده را جشن مي‌گيرند و به اميد آنكه تا سال آينده روشنايي و گرمي در دلهايشان باشد، به خانه بر مي‌گردند.
فردوسي در شاهنامه «جشن سده» را روزي معرفي مي‌كند كه هوشنگ شاه به همراهي ياران خود به كوه مي‌رود و در راه به مار تنومدي برخورد مي‌كند. وي با سنگ بزرگي به جنگ او مي‌شتابد و سنگ را به سوي مار پرتاب مي‌كند. دراين هنگام سنگ به سنگ ديگري برخورد كرده و جرقه‌اي مي‌جهد و خار و خاشاك اطراف آن آتش مي‌گيرد و آتش فروزان پديدار مي‌گردد و از آن زمان به بعد «جشن سده» برگزار مي‌شود.
برآمد به سنگ گران سنگ خرد هم آن و هم اين سنگ گرديد خرد
فروغي پديد آمد از هر دو سنگ دل سنگ گشت از فروغ آذرنگ
جهاندار پيش جهان آفرين نيايش همي كرد و خواند آفرين
كه او را فروغي چنين هديه داد همين آتش آنگاه قبيله نهاد
يكي جشن كرد آنشب و باده خورد "سده" نام آن جشن فرخنده كرد
حكيم عمر خيام نيز در كتاب نوروزنامه مي‌نويسد:
"هرسال تا به امروز جشن سده را پادشاهان نيك عهد در ايران و توران به جاي مي‌آوردند، بعد از آن به امرور، زمان اين جشن به دست فراموشي سپرده شد و فقط زرتشتيان كه نگهبان سنن باستاني بوده و هستند اين جشن باستاني را برپا مي‌داشتند."
در تاريخ آمده مردآويج زياري به سال 323 هجري (سده دهم ميلادي) اين جشن را در اصفهان باشكوه برگزار كرد. همچنين در زمان غزنويان اين جشن دوباره رونق گرفت و عنصري شاعر نامدار ايران در يكي از جشن‌هاي سده در برابر سلطان محمود قصيده‌اي درباره سده خواند كه آغاز آن اين است:
سده جشن ملوك نامدار است زافريدون و از جم يادگار است
شايان ذكر است طبق بخشنامه دولت در تاريخ 12/11/62 به كليه وزارتخانه‌ها و ادارات اين روز براي زرتشتيان تعطيل رسمي است.
- نویسنده : یزد فردا
- منبع خبر : خبرگزاری فردا
چهارشنبه 08,ژانویه,2025