(انتخابات مجلس هشتم 304)
اختصاصی یزدفردا "تحليلي بر علل بالا بودن ميزان مشاركت مردم استان يزد در انتخابات مجلس:
یزدفردا "در پی نظر سنجی صورت گرفته در یزد فردا  همکار فردائیمان رضا ملاحسینی اردکانی مطلبی تحلیلی و مستند در مورد درصد مشارکت مردم استان در انتخایت های مجلس  تنظیم نموده اند که ضمن تشکر از زحمات این جوان فعال یزدی عین مطلب تحلیلی وی را منتشر می کنیم .
 
 
با استناد به آمارهاي موجود، درصد مشاركت مردم استان يزد در انتخابات برگزارشده در سطح كشور بويژه انتخابات مجلس شوراي اسلامي، پس از پيروزي انقلاب اسلامي در بیشتر موارد از ميانگين كشوري مشاركت بالاتر بوده و غالبا در رتبه هاي بالا قرار مي گيرد. این مقایسه را می توان در جدول زیر مشاهده نمود:
 
دوره
درصد میانگین کشوری
درصد میانگین استان یزد
اول
52.14%
64.91%
دوم
64.64%
75.23%
سوم
59.72%
74.02%
چهارم
57.81%
63.56%
پنجم
71.1%
70.04%
ششم
67.35%
70.87%
هفتم
51.21%
49.17%
منبع: وب سایت وزارت کشور
 
در مطالعات سياسي و اجتماعي نفس حضور در انتخابات همواره مورد اهميت بوده و موضوعي است براي مطالعه؛ اين پديده سياسي – اجتماعي مي تواند خود بيانگر مسائل و عوامل مهمي باشد كه زمينه ساز اين حضور پرمعني است. بايد توجه داشت كه عوامل زمينه ساز اين مشاركت قطعا دائمي و ثابت هستند؛ زيرا كه در طي اين 29 سال و در همه انتخابات برگزار شده در نظام جمهوري اسلامي، سبب شده تا ميزان حضور مردم اين استان در اين فعاليت سياسي – اجتماعي همواره بالا باشد. مطمئنا اگر اين عوامل مقطعي و موقت بودند، حضور بالاي مردم را مي بايستي در دوره هاي خاص و معين و معدودي شاهد بود. بايستي توجه داشت كه عوامل موقت نيز در مقاطعي بر ميزان مشاركت تاثير داشته اند؛ شايد بهترين نمونه اين عامل موقت و مقطعي، هفتمين دوه انتخابات رياست جمهوري (2خرداد 1376) باشد كه بواسطه حضور يك چهره يزدي (سيد محمد خاتمي) در بين كانديداها، ميزان مشاركت مردم استان دراين دوره از انتخابات افزايش معناداري داشته است.
آنچه به عنوان مجموعه عوامل ثابت موثر در بالا بودن ميزان مشاركت مردم استان در انتخابات مجلس در اين سالها و بويژه در ايام تحصيلات تكميلي در دانشگاه به ذهن نگارنده خطور كرده، چند خصيصه خاص مردمان اين سرزمين است كه غالبا ويژگي ثبات داشته و در ضمن آن تقريبا در تمام اقشار مردم و در تمام شهرستانهاي استان، عموميت دارند. مهمترين اين عوامل را مي توان اينگونه برشمرد:
1- بافت مذهبي جامعه:
بايد گفت توجه به بافت مذهبي جامعه يزد، نخستين عاملي است كه مورد تائيد هر محقق آشنا به خصوصيات مردم اين منطقه در رابطه با علل ميزان مشاركت در انتخابات قرار مي گيرد. واقعيت آن است كه مذهبي بودن و پايبندي به اصول ديني و مذهبي يكي از مشخصه هاي اصلي مردمان استان يزد است كه صفت دارالعباده نيز كه داراي قدمت كاربرد است، اين مدعا را اثبات مي نمايد. اين صحيح است كه پايبندي به اصول مذهبي و تقريبا در همه اقشار و در تمام نقاط استان بارز و چشمگير است، اما بايد توجه داشت كه اين اعتقاد و التزام همواره رويكردي شخصي محسوب نمي شود و بروندادهاي اجتماعي آن است كه اين سامان را دارالعباده نام نهاده است. از آنجا كه حضور در انتخابات پس از پيروزي انقلاب اسلامي همواره به عنوان يك تكليف شرعي از سوي علماء و مراجع جهت حفظ و ثبات نظام جمهوري اسلامي عنوان شده است، پرواضح است كه آحاد مردمان متدين يزد، حضور در انتخابات را بر خود واجب دانسته و سعي در حضور پرشورتر در آن داشته باشند.
2- عموميت داشتن انگاره «نظام و حكومت را از خود دانستن» در استان:
واقعيت ديگر كه تا حدودي نيز برگرفته از خصيصه نخست است اينكه، مردم يزد اساسا (همانند ساير مردمان ايران زمين) خود را با دولت و حكومت بيگانه ندانسته و ضمن اعتقاد به اين باور كه نظام جهوري اسلامي برخاسته از مردم است، خود را نيز همواره در اين نظام شريك مي دانند. اگر مقايسه اي تطبيقي پيرامون اين انگاره بين منطقه يزد و ساير استانها كشور انجام شود (كمااينكه نگارنده چندين مورد از اين مطالعات را در تحقيقات دانشگاهي خود مشاهده و بررسي نموده است)، ملاحظه مي شود كه ميزان همبستگي ملي و مقبوليت و اعتقاد به نظام در استان يزد به نحو قابل اعتنايي بالا مي باشد. (نمونه عيني و نزديك اين مدعا را مي توان استقبال بي نظير مردم يزد از رهبر معظم انقلاب دانست) البته بحث بر سر عناصر سازنده اين باور نيز فرصت مبسوطي مي طلبد كه در اين نوشتار نمي گنجد، اما بطور خلاصه مركزيت سرزميني، دسترسي ارتباطي، وحدت ديني و مذهبي، يگانگي قومي و نژادي و ... زمينه ساز اين باور محسوب مي گردند.
3- خصلت رواني – اجتماعي محافظه كاري:
اين ويژگي يكي از مواردي است كه كمابيش در بين ساكنين نواحي صحرايي و كويري جهان وجود دارد كه مردمان كويرنشين را سخت كوش، قانع و در عين حال محافظه كار و طالب حفظ وضع موجود نشان مي دهد. البته اين مسئله داراي موافقين و مخالفين زيادي است، اما واقعيت اين است كه يزديها مردماني آرام، قانع و كم جنب و جوش از نظر اجتماعي و سياسي (به معناي ليبرالي آن) هستند. همين ويژگي نيز باعث شده كه يزديها به عنوان مردماني شناخته شوند كه خيلي دير از خود تحركي اعتراضي نشان مي دهند. البته اين به معناي تحمل و پذيرش هر ظلم و ستمي نيست، بلكه به معني اندازه سنجي يك خصلت رواني بين مردمان مناطق مختلف است. همانگونه كه قيام 10 فروردين يزد يكي از حوادث مهم در تاريخ انقلاب اسلامي به شمار مي رود.
4- حضور تعداد زيادي از يزديها در مقام هاي بالاي اجرايي كشور:
يكي ديگر از عواملي كه باعث شده ميزان مشاركت مردم استان يزد در انتخابات نسبت به ساير استانها بيشتر باشد را مي توان حضور پررنگ تعداد قابل توجه اي از يزديها در صدر امور كشور است. بدون شك حضور پررنگ مردم يك سرزمين يا يك گروه قومي يا مذهبي در صدر امور يك حكومت، نشانگر اعتماد دو طرفه حكومت و مردم آن سرزمين است.
5- ارزش قائل شدن براي شهر خود و تلاش براي اعتلاي آن:
مسلما وابستگيهاي مكاني بين مردم  و محل زندگيشان، يكي از مواردي است كه براي جوامع انساني ارزشمند بوده و همانگونه كه انسان بر محيط پيرامون خود تاثير مي گذارد،  محيط جغرافيايي نيز بر انسانها تاثير مي گذارد. همانگونه كه پيامبر اسلام (ص) نيز حب وطن را از دين دانسته اند، مردم هر سرزميني تمام سعي و تلاش خود را براي اعتلا و پيشرفت آن صرف مي نمايند. اين تلاش و وابستگي متقابل محيطي در بين مردم شهرهاي استان يزد خود به تنهايي يكي از عواملي است كه ميزان مشاركت را بالا برده است؛ زيرا مردم بر اين باورند كه هر چه تعداد بيشتري در انتخابات شركت كنند، كوشش مفيدتري است براي اعتلاي محل خود. البته كه يكي از اثرات نه چندان مثبت اين تفكر (بويژه در صورت مهار نشده آن)، بالارفتن رقابتهاي بين مكاني است.
6- وجود رقابتهاي شديد مكاني:
شايد بتوان گفت كه جغرافيايي ترين عامل پررنگ بودن مشاركت در انتخابات مجلس شوراي اسلامي وجود رقابتهاي شديد مكاني بين شهرستانهاي موجود در يك حوزه انتخابيه مي باشد. همانگونه كه مي دانيم استان يزد در آخرين تغييرات حوزه هاي انتخابيه، داراي 4 حوزه انتخابيه (به استثناء طبس) مي باشد. از اين 4 حوزه تنها يك حوزه (اردكان) از يك شهرستان تشكيل شده و 2 حوزه آن (يزد و صدوق؛ ميبد و تفت) دو شهرستاني و آخرين حوزه نيز (مهريز- ابركوه- خاتم- بافق) تنها حوزه انتخابيه 4 شهرستاني كشور را تشكيل مي دهد. البته بايد يادآور شد كه تا قبل از انتخابات دوره ششم مجلس، تنا حوزه تك شهرستاني استان، حوزه يزد بوده است. با اين اوصاف ملاحظه مي گردد كه مردمان هر شهرستان براي اينكه كانديداي شهر خود راي بيشتري بياورد، همه تلاشهاي خود را به كار مي بندند. شايد بتوان براي بهتر نشان دادن نقش اين پارامتر در بالابردن ميزان مشاركت مردم در انتخابات مجلس، مشاركت 7/104 % مردمان اردكان و ميبد در انتخابات دوره پنجم مجلس و مسائل پيرامون اين موضوع كه نهايتا منجر به جدا شدن شهرستانهاي اين حوزه در انتخابات بعدي شد، اشاره نمود.
7- كمتر تحت تاثير بازيها و رقابتهاي سياسي بودن:
از آنجا كه ساكنين اين استان به واسطه دلايلي كمتر تحت تاثير مستقيم جناح بنديها و بازي هاي سياسي (كه بيشتر در پايتخت يا شهرهاي بزرگتر وجود دارد) قرار دارند، مي توان گفت كه به همين دليل بازيهاي سياسي و رقابتهاي ناشي از آن كمتر بر مشاركت مردم يزد در انتخابات تاثير گذاشته است. براي نمونه مي توان به ميزان مشاركت مردم استان در انتخابات دوره هفتم مجلس اشاره نمود.
8- عدم وجود برنامه هاي سياسي – اجتماعي مشابه و جايگزين:
نكته ديگر كه بايد به آن اشاره نمود اين است كه متاسفانه با تمام ظرفيتهايي كه در استان وجود دارد تا كنون هيچ برنامه سياسي – اجتماعي پرشور و قابل توجهي به اجرا در نيامده تا مردم بتوانند نقشهاي سياسي – اجتماعي خود را در چارچوب آنها نيز به منصه ظهور برسانند. هرچند انتخابات يك مقوله جداگانه اي از برنامه هاي سياسي محسوب مي شود، اما همين مسئله نيز تاثير قابل اعتنايي در مشاركت و نتايج انتخابات داشته است.

به اميد مشاركت حداكثري مردمان ديار قنات و قنوت و قناعت در هشتمين دوره انتخابات مجلس شوراي اسلامي

رضا ملاحسينی اردکانی
 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافيای سياسی دانشگاه تربيت مدرس
E-mail: mollahosseini@modares.ac.ir
 

یزدفردا

  • نویسنده : یزد فردا
  • منبع خبر : خبرگزاری فردا