دکترمحمدحسین ایران نژاد پاریزی پژوهشگر و عضو هیأت علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه یزد در گفتگویی با خبرنگار روابط عمومی این دانشگاه که در آستانه 13 فروردین ماه و روز طبیعت انجام شد، با تأکید بر اهمیت نقش منابع طبیعی در حیات بشری و توسعه پایدار، گفت: مهمترین نشانه انس با طبیعت این است که طبیعت را پاکیزه تر و زیباتر از هنگامی که وارد آن شده‌ایم، ترک کنیم.
متن این گفتگو به شرح زیر است:
در آغاز مایلیم نظر شما را درباره روز 13 فروردین که به نام روز طبیعت نامگذاری شده است، بدانیم:
- اعتدال بهاری در نیمکره شمالی کره زمین، رستاخیز طبیعت را پدید می‌آورد. تمامی اجزای طبیعت به جوش و خروش می‌آیند و رویشی نو آغاز می شود. ما انسانها هم جزیی از این طبیعت خدایی هستیم و جنب و جوش و رشد ما، هماهنگ با فطرت طبیعی و طبیعتی که در دامان آن زاده شده و زندگی می کنیم چیزعجیبی نیست. بشر امروز با توجه به شرایط زندگی صنعتی، خواسته و ناخواسته از فطرت الهی خویش کمی فاصله گرفته و نیاز جدی دارد که از هر فرصتی برای برقراری ارتباط با طبیعت و انس گرفتن با آن بهره گیرد.
بر اساس یک سنت حسنه برجای مانده از نیاکان نیک اندیش ما، روز سیزده فروردین روز طبیعت نام گرفته و در این روز همه از خانه ها بیرون زده و ساعاتی را در دامان پرمهر مام طبیعت جای می گیرند. این رسم نکو ثمرات اجتماعی و فرهنگی ارزشمندی در بردارد و فرصتی است برای با طبیعت بودن و انس گرفتن بیشتر با جلوه های زیبای طبیعت.
این انس با طبیعت چه نقشی در رشد و تعالی ما انسانها دارد؟
قبل از ورود به پاسخ این پرسش لازم است به برخی تفسیرهای غلط از اشرف مخلوقات بودن انسان اشاره کنم؛ گویا نگاه برخی از انسانها از اشرف مخلوقات بودن این گونه شده که ما حق تسلط کامل و بی چون و چرا بر اجزای طبیعت داریم و هر گونه نابودی و تخریب و دخل و تصرف مباح است!
به نظر من روز انس با طبیعت فرصتی است برای اصلاح این نگرش غلط چراکه انسان شریف ترین موجودات است و خلیفه خدا بر روی زمین. انسان شریف هرگز کاری که دون شان شرافتش باشد انجام نمی دهد. خرد انسان شریف و وجدان آگاه او هرگز اجازه دست اندازی و تخریب اجزای طبیعت را به او نمی دهد. انسان شریف خود را جزئی از پهنه طبیعت دانسته و تداوم حیات خود را وابسته به ادامه حیات تمامی موجودات می داند. به عنوان قطعه ای از پازل رنگارنگ طبیعت با اجزای دیگر آن سازگار و همساز می شود. یک انسان آگاه با احترام کامل و در شان اشرف مخلوقات بودن با اجزای طبیعت رفتار می کند. هر آفریده ای و هر موجود زنده ای را معجزه آفرینش و آفریدگار جان آفرین می داند. بی تفاوت از کنارش عبور نمی کند چه برسد به اینکه خدای ناکرده قصد نابودی آن کند.
با این نگرش هست که می توانیم با طبیعت انس بگیریم و آنگاه:
به هر سبزه و برگ هر درخت بسان دفتری جهت معرفت کردگار می نگریم.
حرکت هر جاندار و جنبش هر موجود زنده را قطعه ای از ارکستر سمفونی طبیعت می دانیم و هرگز کاری نمی کنیم تا هارمونی این سمفونی زیبا برهم بخورد.
جریان زلال آب و روانی رودها و جویبارها را پاس می داریم و از هر اقدامی که منجر به آلودگی رگهای حیات بخش زندگی شود جدا پرهیز می کنیم. موسیقی زیبای آن را با جان و دل می شنویم و چشمانمان را با زلالی آن جلا می دهیم.
با آهنگ نغمه سرایان طبیعت همراه می شویم و هم صدا و هماهنگ با پرندگان خوش الحان طبیعت، زمزمه می کنیم و هرگز قصد خاموشی هیچ صدایی را در ذهنمان نمی پرورانیم.
از شکوه خرامیدن آهوان زیبا چشم دشت هایمان لذت می بریم و از غرور استواری گام های پلنگ های کوهستان های سرزمین مان سرشار از انرژی مثبت می شویم و تلاش می کنیم با آموختن بیشتر در مورد تک تک تنوع حیات، سر تعظیم بر آستان قدرت آفریدگار فرود آوریم و از این داشته های ارزشمندمان برای سعادت و نیکبختی مردمان این سرزمین بهره مند شویم.
به نظر شما آیا تقویت همین احساسات پاک انسانی برای حفاظت و پاسداشت این موهبت الهی کفایت می کند؟
از نظر من برای حفاظت و پاسداشت طبیعت، احساسات پاک انسانی کفایت نمی کند و نیاز به عمل دارد. نیک پنداری با نیک رفتاری شکوفا می شود. در مورد حفاظت از طبیعت و محیط زیست سرزمینمان هم نیاز به انجام کارهای ساده و عادی تک تک شهروندان و طبیعت گردان هستیم و هم به تدبیر دولتمردان و اجرای برنامه های دقیق و کارشناسی و نگاههای درازمدت آنها امید داریم.
با توجه به تغییراتی که امروزه در نحوه تعامل انسانها با طبیعت نسبت به اعصار گذشته رخ داده است، اختصاص یک روز در تقویم ملی به عنوان روز طبیعت چه مزایایی می تواند در برداشته باشد؟
بی شک بشر امروز نسبت به سده ها و حتی دهه های گذشته، به لحاظ کمیت زندگی توانسته خود را به حد مطلوبی برساند که مظاهر آن در خانه ها و ماشینها و امکانات رفاهی بیشتر کاملا عیان است. اما هرگز این همه نتوانسته و قادر نبوده آرامش و رضایت خاطر بیشتری برای بشر ارمغان آورد. توجه به معنویات مهمترین رکن کیفیت بخشی به زندگی امروز بشر است و یکی از مهمترین ابعاد توجه به معنویات، توجه به طبیعت و پدیده های طبیعی است. ناساز بودن شهروندان گرفتار امروزی در زرق و برق و مشغله‌های گوناگون جز با همساز شدن با طبیعت کوک شدنی نیست. در دامان طبیعت است که انسان فرصت بیشتری برای اندیشیدن به خود و خدای جهان آفرین پیدا می کند و روز سیزده فروردین در تقویم ملی ما مهمترین فرصت برای همه شهروندان است.
با توجه به اینکه جناب عالی از پژوهشگران با تجربه و صاحب نظر دانشگاه یزد در رشته منابع طبیعی و کویرشناسی هستید، مایلیم دیدگاه شما را درباره جاذبه‌های طبیعی این استان جویا شویم.
استان یزد با توجه به موقعیت جغرافیایی و طبیعی، شرایط سختی بر طبیعت آن حکمفرما شده است. با این همه، جاذبه های گوناگون طبیعت هم در کویرها و دشتهای فراخ آن و هم در کوهستانها و ارتفاعات بلند و زیبای آن در تمام سال و بویژه در روز انس با طبیعت، پذیرای گردشگران فهیم و عزیز است.
درپایان چنانچه توصیه خاصی برای بازدید کنندگان از مناظر و جاذبه‌های طبیعی در این روز دارید، بفرمایید.
امیدوارم همه ما در این روز با یادآوری و رعایت نکاتی ساده، ضمن بهره مندی از این خوان گسترده الهی، احترام این میزبان نجیب را به جا آوریم:
•ماهی قرمزها را با خود به طبیعت نبریم و هرگز در رودخانه ها آنها را رها نکنیم. آن ها را در دریاچه های مصنوعی و حوض های بزرگ شهر رها کنیم.
•محل نشستن در طبیعت را جایی برگزینیم که پوشش گیاهی کمتری آسیب ببیند.
•از تردد در عرصه های طبیعت با خودرو (به جز در مسیرهای ماشین رو) خوداری کنیم.
•زباله زخم زمین است. هیچ زباله ای را در طبیعت بر جای نگذاریم. برای هر کدام از خانوارها دشوار نیست که با همراه داشتن کیسه زباله، تمامی زباله ها را از طبیعت با خود بیاوریم. باور کنیم طبیعت هم خانه ماست. زباله ها را در داخل خانه دوممان جا نگذاریم.
•با به همراه بردن پیک نیک و ذغال، مانع آتش زدن بوته ها و شاخه های درختان شویم. توجه داشته باشیم آتش سوزی یکی از عوامل جدی نابودی جلوه های طبیعت در کشور ما هست.
•کندن گلهای بهاری یعنی نابودی فرصت برای بقای این گونه های زیبا. به فرزندانمان رسم بهره مندی و لذت بردن از زیباییها را بیاموزیم.
•جمع آوری و اذیت حیواناتی مانند لاک پشت، یعنی نابودی معجزه ای از حیات.
•با گلها و حیوانات عکس یادگاری بگیریم و آنها را در همان شرایط طبیعی خودشان آسوده بگذاریم.
به تمامی اجزای طبیعت رحم کنیم تا خدای جان آفرین و جهاندار، بر ما به عنوان اشرف مخلوقات درهای رحمت و مهربانی اش را بگشاید. به نظر من مهمترین مهمترین نشانه انس ما با طبیعت این است که طبیعت را پاکیزه تر و زیباتر از هنگامی که وارد آن شده‌ایم، ترک کنیم.
از اینکه وقت ارزشمندتان را در اختیار ما گذاشتید صمیمانه سپاسگزاریم.
- نویسنده : یزد فردا
- منبع خبر : خبرگزاری فردا
سهشنبه 13,مه,2025