همزمان با سالروز كودتاي 28 مرداد، 60 سند و عكس منتخب از كودتاي 28 مرداد به نمايش گذاشته شده است.

در ميان اسناد به نمايش در آمده در اين نمايشگاه سندي مهم و تاريخي بيش ار ديگر اسناد به چشم مي آيد و آن متن نامه آيت الله كاشاني به دكتر مصدق در حمايت دولت و هشدار راجع به كودتايي كه وي پيش بيني آن را كرده بود است و در ادامه متن پاسخ دكتر مصدق به آن كه يكي از مهمترين اسناد درباره تعاملات اين دو رهبر بزرگ تاريخ معاصر ايران است.

در ادامه نيز عكس هايي از سران مشروطه، حوادث و اعتراضات مربوط به روز كودتا و گزارشاتي از اعتراضات يا حمايت هاي گروه هاي مختلف پس از پياده شدن كودتا قابل مشاهده است. از اسناد يزد مي توان به سندي در خصوص بازتاب انحلال مجلس هفتم اشاره كرد.

گفتني است اين نمايشگاه از  28 مرداد لغايت 4 شهريور همه روزه از ساعت 17 الي 21 پذيراي علاقمندان خواهد بود.

کودتای ۲۸ مرداد یا به تعبیر حکومت پهلوی رستاخیز ۲۸ مرداد کودتایی است که با طرح و حمایت مالی و اجرائی سازمان مخفی اطلاعات بریتانیا و سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، سیا علیه دولت دكتر محمد مصدق در مرداد ۱۳۳۲ به انجام رسید كه در آمریکا از آن بعنوان عملیات  آژاکس نیز یاد می‌شود.

روز 28 مرداد يادآور کودتاي ننگين و سياهي است که شيريني نهضت ملي شدن صنعت نفت را در کام ملت ايران تلخ کرد. پس از پيروزي قيام سي تير به رهبري آيت‌الله کاشاني که باعث روي کار آمدن مجدد دکتر محمد مصدق شد، مصدق در صدد افزايش اختيارات خود و محدود کردن اختيارات مجلس شوراي ملي برآمد و بناي اختلاف با آيت‌الله کاشاني را گذاشت. بدين ترتيب او بدون توجه به نقش و رهبري آيت‌الله کاشاني در قيام سي تير که منجر به روي کار آمدن مجدد او شد، به پياده نمودن شعار «جدايي دين از سياست» پرداخت و برخي روحانيون و نزديکان آيت‌الله کاشاني را دستگير کرد. عوامل داخلي و خارجي نيز آنچنان شخصيت اين مرد روحاني بزرگ و شريف را لکه‌دار کردند که شايد بتوان آن را در تاريخ ايران بي‌سابقه دانست. طرح کودتاي نظامي 28 مرداد را بايد در اصل، يک طرح انگليسي دانست. انگليس که پس از کوتاه شدن دست خود از صنعت نفت ايران، منابع بسياري را در منطقه و خصوصا ايران از دست داده بود، با قطع اميد از رسيدن به توافق، وارد مطالعه طرح يک کودتاي نظامي شد. در ابتدا آمريکا مخالف بود اما پيروزي آيزنهاور در انتخابات رياست جمهوري آمريکا باعث تغييرات عمده‌اي در سياست خارجي آمريکا شد. کرميت روزولت رييس اداره خاور نزديک سازمان سيا به فرماندهي عمليات انتخاب شد و آمريکا و انگليس، ستاد مشترکي را در ايستگاه اطلاعاتي انگليس در قبرس تشکيل دادند و عمليات کودتا را طرح‌ريزي کردند. اگرچه اجراي نقشه کودتا در 25 مرداد شکست خورد و شاه از ايران فرار کرد اما سستي مصدق و دلايل مختلف ديگر باعث شد که در 28 مرداد 1332 کودتا عملي شود و سرلشکر فضل‌الله زاهدي مجري طرح کودتا به جاي مصدق نخست وزير شد و بدين ترتيب با قبضه شدن قدرت در دست استبداد داخلي و استعمار خارجي يکي از ننگين‌ترين دوره‌هاي استبداد در تاريخ معاصر ايران رقم خود و باعث حاکميت 25 سال ديکتاتوري محمدرضا شاه با حمايت مستکبرين و خصوصا آمريکا گرديد. اين واقعه تاريخي در‌س‌ها و عبرت‌هاي فراواني براي ملت ايران به همراه داشت و به عنوان يکي از تلخ‌ترين روزها در تاريخ ايران ثبت شده است.

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا