اولیه طی دوران کودکی و بزرگسالی پیشنهاد می شود، به این ترتیب تشخیص و مداخله  اولیه می تواند به جلوگیری از دیسفانکشن اورفاشیال منجر شود. با توجه به نیاز به ارتقاء سطح دانش ارتودنسی در میان دندانپزشکان عمومی، هدف از این مطالعه ارایه روش هایی جهت  تشخیص ، مدیریت و درمان ریسک فاکتورها و علائمی است که درسنین اولیه زندگی مشاهده می شود تا به این ترتیب از ایجاد مشکلات پیچیده ارتودنسی بعدی جلوگیری شود.

تشخیص و درمان کراس بایت خلفی یک طرفه با شیفت مندیبل
دندانپزشکان عمومی و متخصصین اطفال غالبا طی کار کلینیکی با تغییرات بعد عرضی ماگزیلا مواجه می شوند. تشخیص کراس بایت های خلفی یک طرفه همراه با شیفت مندیبل و ارایه درمان مناسب  یا ارجاع به موقع جهت درمان ارتودنسی زود هنگام ضروری است چراکه احتمال درمان موفق را بالا می برد. مطالعات گزارش کرده اند که کراس بایت ها به خودی خود تصحیح نمی شوند و می توانند منجر به اختلالات مفصل گیجگاهی شوند. آداپته شدن اسکلت، دنتیشن وعضلات به شیفت مندیبل درسنین کم و دشوار شدن درمان در سنین بالا و نیاز به جراحی همراه با ارتودنسی، ضرورت درمان زودهنگام این اختلال را توجیه می کند.
مناسب ترین زمان جهت درمان موفق، اواخر دنتیشن شیری یا اوایل دوره دندانی مختلط است چون پروسه درمانی اکسپانشن فک بالا در این زمان بسیار موفق عمل می کند. درمان شامل اکسپانشن متقارن قوس ماگزیلا، حذف تداخلات اکلوزال و متعاقبا رفع شیفت فانکشنال مندیبل است(2,1).

تنفس دهانی و انحراف از برنامه نرمال رویش دندان ها
به نظر می رسد که عادت تنفس دهانی با مشکلات ارتودنسی ارتباط داشته باشد. کاهش ونتیلاسیون در ناحیه بینی منجر به عدم تکامل نرمال ماگزیلا و کراس بایت های لترال و گاهی قدامی می شود. باز بودن دهان، الگوی رشدی مندیبل را تغییر می دهد و طول صورت افزایش می یابد. زبان در وضعیت جلو زده و پایین تر قرار می گیرد و بلع وتکلم دچار اختلال می شود. درمان نیازمند همکاری دندانپزشک عمومی، ارتودنتیست و متخصص گفتار درمانی می باشد. درمان ارتوپدیک اکسپانشن سریع ماگزیلا جهت افزایش بعد عرضی آن می تواند منجر به بهبود تنفس از راه بینی شود. در صورت کمبود رشد ماگزیلا دربعد ساجیتال درمان با فیس ماسک پیشنهاد می شود(5,4,3).

درمان ارتودنسی دندان های قدامی جلوزده ماگزیلا در کودکان
دندانهای قدامی جلوزده ماگزیلا که مستعد تروما هستند یکی از مسایل مهم در ارتودنسی به شمار می روند. مطالعات نشان داده اند درمان زودهنگام این دندان ها نسبت به درمان یک مرحله ای ارتودنسی در اوایل نوجوانی در زمینه بهبود رابطه فک بالا و پایین، وضعیت اعتماد به نفس ورضایت بیمار، کاهش صدمه به دندان های قدامی و مشکلات مفصلی موثرتر نبوده است(6).

تشخیص و مدیریت عادات مکیدن
عادت مکیدن انگشت می تواند بر تکامل دندانی، فیزیکی، عاطفی و تکلم کودک اثرات منفی بگذارد. کودکان در صورت برخورد صحیح و بدون اعمال زور و فشار می توانند سریعا این عادت را ترک کنند. مطالعات گذشته بیان کرده اند که غالب کودکان عادت مکیدن انگشت را قبل از رویش دندان های دایمی کنار می گذارند و مال اکلوژن های دنتال که در دوره دندان های شیری ایجاد شده اند موقت هستند و خود به خود تصحیح می شوند. امروزه مطالعات بر این باورند که افزایش سطح استرس باعث می شود که تعداد بیشتری از کودکان عادات مکیدن خود را ادامه دهند و به این ترتیب تصحیح مال اکلوژن ایجاد شده علی رغم اعمال خشونت، هزینه وزمان بیشتر نتایج کلینیکی مطلوبی ایجاد نخواهد کرد. تغییرات اکلوژن عبارت اند ازکاهش عرض قوس ماگزیلا و افزایش عمق آن و کاهش عمق قوس مندیبل در ناحیه کانین که تعدادی از این تغییرات حتی پس از توقف عادت مکیدن قبل از رویش دندانهای دایمی باقی می ماند. مکیدن انگشت شست نسبت به سایر انگشتان عوارض بدتری بر قوس مندیبل ایجاد می کند. به این ترتیب حذف زودهنگام عادات مکیدن وپیشگیری از ایجاد عوارض بعدی باید یکی از مهم ترین سرویس های درمانی باشد. (8,7,5)

عقاید رایج نسبت به ارتباط مشکلات تمپورومندیبولار با ارتودنسی
مطالعات گذشته بر این باور بودند که درمان ارتودنسی منجر به دیسفانکشن مفصل تمپورومندیبولار
(TMD)  می شود(9). مطالعات اخیر نشان داده اند که درمان ارتودنسی اگرچه در شروع یا تشدید TMD نقش دارد اما بسیار ناچیز است(10). علاوه بر آن مطالعات طولانی مدت کاهش علایم TMD را در بیمارانی که درمان ارتودنسی دریافت کرده اند نشان داده اند (11(. در مطالعه Tuerlings در سال 2004 هیچ ارتباط معنی داری بین مال اکلوژن ها در دوره دندانی مختلط و علایم کلینیکی TMD مشاهده نشد. پیشنهاد می شود قبل از شروع درمان ارتودنسی معاینه کلینیکی دقیقی جهت تشخیص علایم TMD و اقدام به درمان آن انجام شود(12).

تشخیص و مدیریت دندان های اضافه
شایع ترین نوع دندان اضافه، مزیودنس است که دندانپزشک عمومی باید دانش کافی را راجع به علایم و درمان مناسب آن داشته باشد. تشخیص زودهنگام منجر به درمان مناسب همراه با کاهش وسعت جراحی، درمان ارتودنسی وپیچدگی های احتمالی بعدی خواهد شد. دندان های اضافه
می تواند منجر به رویش نابجا و تاخیر در رویش دندان های دایمی شود که اکلوژن وظاهر فرد را تغییر خواهد داد. درمان انتخابی شامل کشیدن دندان اضافه به روش جراحی است. اگر دندان دایمی پس ازگذشت زمان معقول رویش نیافت، اکسپوژر جراحی ودرمان ارتودنسی نیاز خواهد بود(14,13).

اتیولوژی، تشخیص و جلوگیری از رویش نابجا و نهفتگی دندان کانین دایمی ماگزیلا
دندان کانین ماگزیلا نهفته و یا با رویش نابجا از شیوع بالایی در جمعیت برخوردار است. این دندان ها می توانند منجر به تحلیل ریشه دندانهای دایمی مجاور شوند. بنابراین تشخیص زودهنگام رویش نابجا ویا احتمال تحلیل ریشه دندان های مجاور جهت کاهش شدت نهفتگی دندان کانین و یا افزایش احتمال رویش آن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. برای این منظور هم معاینه کلینیکی وهم رادیوگرافی ضروری است. نشان داده شده است که کشیدن همزمان دندان کانین شیری و
مولر اول شیری (نسبت به کشیدن دندان کانین شیری به تنهایی) درپیشگیری از نهفته ماندن وتسهیل رویش دندان کانین دایمی پالاتالی یا سنترالی موثرتر است(17,16,15).

مدیریت فضا در دوره دندانی شیری و مختلط
مدیریت مشکلات مربوط به فضا در قوس دندانی همچنان نقش مهمی درحیطه دندانپزشکی دارد و نیازمند همکاری میان دندانپزشک عمومی و متخصص ارتودنسی است. مدیریت مناسب فضا در دوره دندانی شیری ومختلط به درک تکامل دنتیشن و اتیولوژی کرادینگ نیاز دارد. غالب مشکلات کرادینگ با کمبود فضای کمتر از 5/4 میلی متر می تواند با نگه داشتن فضای leeway،
بازپس گرفتن فضا ویا اکسپانشن مختصر در اواخر دوره دندانی مختلط برطرف شود. موارد کرودینگ بین 9-5 میلی متر پس از تشخیص و طرح ریزی درمان مناسب توسط اکسپانشن قوس دندانی و یا کشیدن دندان های دایمی جهت حفظ زیبایی صورت و بافت های پریودنتال ساپورت کننده دندان ها درمان می شود.     
سریال اکستراکشن و یا هدایت رویش دندان ها، به درمان کمبود فضای بسیار شدید بیشتر از 10 میلی متر در دوره دندانی مختلط اختصاص دارد. به دلیل واریاسیون در زمان و توالی کشیدن ها، این پروسه باید توسط افرادی انجام شود که بتوانند درمان را به طور موفقیت آمیز به اتمام برسانند. راهنمای کلی جهت سریال اکستراکشن عدم وجود دیسکرپانسی اسکلتال، وجود اوربایت نرمال و مال اکلوژن کلاس I است. این پروسه به طور ایده آل با کشیدن دندان کانین شیری هنگام رویش دندان های لترال دایمی آغاز می شود. سپس دندان هایD جهت تسریع رویش دندان های 4 کشیده می شوند و در نهایت دندان های 4 به منظور تسهیل رویش دندانهای 3 کشیده خواهند شد(18).

دیاستم خط میانی قوس ماگزیلا
دیاستم خط وسط قوس ماگزیلا یک مشکل رایج در زیبایی است که می تواند در دوره دندانی شیری، مختلط و اوایل دایمی دیده شود. دلایل فیزیولوژیک و پاتولوژیک متعددی برای آن می توان بر شمرد که از جمله این موارد می توان اتچمنت بالای فرنوم، میکرودنشیا، ماکروگناسیا، وجود دندان اضافی رویش نیافته، اینسایزورهای لترال غایب یا میخی شکل، کیست های خط وسط، عادات مکیدن انگشت و تنفس دهانی را نام برد. به طور کلی درمان تا بعد از رویش دندان کانین دایمی ماگزیلا (12- 11 سالگی) مورد تجویز ندارد. در این زمان دیاستم معمولا به طور خود به خود بسته می شود(19).  

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا