^{_{گروه مقالات وارده يزدفردا}}

تربيت ديني نوجوانان

^{محمدمهدي خوشخو}

^{شيوه هاي موثر در تربيت ديني كودكان}
ترديدي نيست كه دوران كودكي، مهم ترين و تاثيرگذارترين دوره در طول زندگي انسان است. در واقع از آغازين لحظه اي كه انسان پاي بر اين كره خاكي مي گذارد شكل گيري او نيز شروع مي شود و در اين ميان، طلايي‌ترين دوره، تا پنج سالگي يا هفت سالگي است. شايد بتوان گفت كه مابقي عمر انسان، برداشت ميوه هايي است كه بذر آن در همان دوران كودكي كاشته شده است. پيامبر اسلام مي فرمايند كه آنچه انسان در دوره كودكي فرا مي گيرد، چون حك شدن نوشته بر سنگ است كه بسيار سخت و دير از بين خواهد رفت. روانشناسان نيز امروزه معتقدند كه يادگيري انسان در دوره كودكي بسيار سريعتر و ماندگارتر است. تجربه نيز اثبات مي كند كه انسان در تقيد و پايبندي به آنچه در دوران كودكي فراگرفته است، استواري بيشتري از خود نشان مي دهد.
بديهي است كه آموزش هاي دينداري نيز بايد از همين دوران آغاز شود تا نهاد كودك، رنگ و بوي ديني بگيرد و رفتار او در دوره هاي ديگر زندگي مبتني بر دينداري باشد. تربيت ديني كودك در دوران قبل از دبستان محدود به ايجاد انس نسبت به مسائل ديني است به اين معني كه كودك آنچه را بطور منظم در محيط خانواده مي بيند نسبت به آن انس پيدا ميكند و همين انس اوليه زمينه را براي پيدايش عادت وانجام فرائض ديني در مراحل بعدي فراهم مي آورد.
مشاهده آداب ديني و عبادات مذهبي به ويژه نماز كه بوسيله والدين و احيانا" خواهر و برادر بزرگتر بطور منظم درهرشبانه روز و بطور جدي انجام ميپذيرد . درذهن و روان كودك نقش مي بندد و نوعي انس روحي نسبت به اين اعمال و آداب در او بوجود مي آورد.
باتوجه به حسن تقليد دركودك، معمولا" مشاهده ميشود كه كودك از سال دوم از حركات پدر و مادر در حال نماز تقليد مي كند و برخي كلمات و اذكار را بطور شكسته و بسته تكرار ميكند . اين حركات به تدريج كاملتر ميشود و كودك گاهي در كنار پدر و مادر به نماز مي ايستد . اگر اين حركات با نوازش و تشويق والدين همراه شود بر رغبت كودك نسبت به اين مسائل افزوده شده و شيريني از آنها در ذهن و روان او باقي مي ماند.
^{ضرورت تربيت ديني كودك :}
اگر كودك تربيت ديني يابد بركاتش به خود او و ديگران ميرسد و كودكي كه با خدا آشناست هيچگاه احساس پوچي نمي كند و در جاي جاي زندگي اش تكيه گاه محكمي خواهد داشت و با همين تكيه گاه در برابر مشكلات استقامت ميكند.
تربيت ديني كودكان موجب ميشود كه با والدين خود نيز به خوبي رفتار كند چرا كه در قران آمده است با پدر و مادر خود به نيكي رفتار كنيد.


^{از زياده روي بپرهيزيم:}
بايد درنظر داشت كه علائق ديني والدين ، آنها را به زياده روي در اين زمينه وادار نسازد. پدر و مادر نبايد كودكان خود را در اين دوره به انجام تكاليف دين ملزم كنند بلكه بايد زمينه را براي انجام برخي مسائي ديني بصورت داوطلبانه فراهم كنند . تشويق در اين مورد اثرات بسيار مفيدي دارد و سبب ميشود اولين تجربه هاي ديني كودك خوشايند و لذت بخش باشد.
يكي از مهم ترين آموزه هاي دين، تا كيد بر انديشيدن و تفكر است كه بايد والدين آن را با رفتار خود به كودك انتقال دهند تا كودك بداند هر اعتقادي بدون انديشه از نظر اسلام باطل و بي فايده است. اين گوهري است كه در نظام آموزش ديني ما به كودكان به طور كامل فراموش شده است.
بايد با تا كيد بر تفكر، بدون هر گونه تعصب و تحجر و سخت گيري و از طريق انجام رفتارهاي ديندارانه و دين محور و در فضايي پر از نشاط و شادابي دين را آرام آرام به كودك شناساند و براي او محيط امني را در حوزه دينداري فراهم كرد...
^{آشنائي تدريجي با مسائل ديني :}
آنچه كه در تربيت ديني حائز اهميت است اينست كه كودك بايد آرام آرام و به تدريج با مسائل ديني آشنا شود .
بايد توجه كرد كه درمرحله عمل به تكاليف ديني، با نرمي ، مهرباني و تشويق همراه باشد و تكاليف شاق از آنها خواسته نشود اما سهل انگاري هم نشود تا كودك احساس كند كه تكاليف ديني امورجدي يا ضروري نيستند.
^{پرورش عواطف ديني كودكان :}
شركت دادن كودكان درمراسم و مجالس ديني براي پرورش عواطف ديني بسيار مفيد است . ولي بايد دقت كرد برنامه ها فراتر از طاقت و حوصله آنها نباشد و آنها را خسته نكند. اگر فضاي خانه آميخته با ارزشهاي معنوي باشد و پدر و مادر خود ارزشهاي الهي و تكاليف ديني را در زندگي خويش جدي بگيرند. كودكان بطور غيرمستقيم و بصورت مشاهده‌اي از اين جو معنوي متاثر ميشوند و علائق ديني در آنها بطور طبيعي پرورش مي يابد.
^{برداشت كودكان از مفاهيم ديني :}
چون و چرا كردن كودكان در مورد مسائل ديني به منزله وجود مشكل در قبول اعتقادات ديني نيست . در اين مورد نبايد ذهن آنها را با استدلالهاي فراتر از درك ذهني آشفته نمود. بايد دقت نمود كه درباره مجازات اعمال در جهان آخرت با خشم خدا و امثال آن صحبت نشود چرا كه روح حساس و ناتوان كودكان طاقت تحمل اين گونه آموزشها را ندارد.
برشمردن نعمتهاي الهي و از نيكي و بخشش و احسان او با كودكان سخن گفتن مناسبت ترين راه براي آشنا ساختن دلهاي آنان با پروردگار خويش است .
قبل از اينكه در زمينه هدايت ديني يا اخلاقي نوجوان صحبت گردد ما ابتدا بايد ويژگي‌هاي دوره نوجواني را بشناسيم در صورت عدم شناخت ويژگي‌هاي نوجواني و مسائل و مشكلات اين دوره خاص بحث و بررسي در رابطه با مسائل اخلاقي و ديني نابجا و نادرست است .


ويژگي‌هاي دوره نوجواني:
1- بينش و آگاهي نوجوان با درك دوره كودكي متفاوت است.
.2- نوجوان در اين دوره با انجام كارهاي فوق‌العاده سعي در نشان دادن خود بصورت فرد مستقل را دارد.
3- نوجوان احساس مستقل بودن مي‌كند و امرو نهي را دوست ندارد.
4- نوجوان بر خلاف دوره كودكي به ظاهر خود بيش از حد توجه دارد مانند لباس پوشيدن، آرايش ظاهري و ...
5- روابط نوجوان با والدين به تدريج دگرگون مي‌شود.
6- نوجوان در اين دوره نياز شديدي به انتخاب دوست دارد تا رازهاي دل خود را به او منتقل كند.
7- دوره نوجواني، دوره عصيان عليه بسياري از وقايع، جريانات و آداب و رسوم است.
8- روحيه نوجواني ثبات و دوام كمتري دارد. وي كاري را شروع مي‌كند ولي پس از گذشت زمان آن را رها مي‌كند و مجدداً بدنبال كار ديگري مي‌رود.
9- دوره نوجواني، دوره رويا‌پردازي است.
10- نوجوان از نظر بدني و فيزيكي در حال تحول است و اين تحولات در مسائل رواني وي نيز تاثير‌گذار مي‌گردد.
دوره نوجواني دوره شكل گيري اعتقادات است و نوجوان با كنجكاوي بدنبال دست يافتن به هويت عقيدتي است . سوالات زيادي كه برخاسته از انگيزه دروني است برايش مطرح مي باشد.
لازم است والدين ، فرزندان را در اين هنگام براي يافتن پاسخ پرسشهاي خود تنها نگذارند و با معرفي كتابهاي مناسب و بحث و گفتگو با او ذهنش را نسبت به مسائل روشن سازند و اگر خود قادر به انجام اين مهم نيستند فرزند خود را باشخصي مورد اعتماد و آشنا به مسائل فكري و عقيدتي مرتبط سازند.
شرايط خاص دوره نوجواني ( هويت يابي و شكل گيري اعتقادت در نوجوان ) اقتضا ميكند به تربيت ديني او اهميت بيشتر داده شود تا از بلاتكليفي ، ابهام و سردر گمي دوران نوجواني نجات يافته و فلسفه روشني براي زندگي خود پيدا كند.
بايد در مراحل تربيتي، شخصيت كودك يا نوجوان حفظ گردد. والدين و مربيان بايد توجه داشته باشند كه فراهم كردن هر نوع تحول يا دگرگوني در نوجوان وقتي تحقق مي‌يابد كه شخصيت و حرمت وي حفظ گردد و در غير اين صورت انجام هر نوع سازندگي و تربيت امكان پذير نخواهد بود. امام جعفر صادق فرمودند : مردم را با انجام اعمال نيكو به خوبي‌ها دعوت كنيد نه به زبان .
تربيت ديني بايد بطور طبيعي انجام بگيرد . يعني بايد كودك را شناسايي كرد و دريافت كه بطور طبيعي به چه مواردي نياز دارد و همان را در اختيار او قرار داد تا كودك با همه وجود آن واقعيت را پذيرا گردد . براي مثال تاكسي گرسنه يا تشنه نباشد. طعم و مزه آب و غذا را درك نخواهد كرد.
انجام فرائض ديني را نبايد تا زمان بلوغ به تاخير انداخت . بلكه بايد انس و عادت لازم را پيشاپيش در آنها بوجود آورد تا در زمان بلوغ مشكلي از اين نظر بوجود نيايد
احساس مذهبي يكي از عميق ترين احساسها و گرايشهاي نظري در انسان است كه اگر زمينه براي شكوفائي آن فراهم باشد، به سرعت رشد ميكند
^{شيوه هاي موثر ارتباط با نوجوانان}
نوجواني يكي از مراحل حساس زندگي است. والدين با گفتارها و رفتارهاي سنجيده مي توانند به نوجوان در گذر از اين مرحله به مرحله جواني كمك كنند. گاهي برخي از والدين ناآگاهانه با رفتارها و صحبت هاي نسنجيده باعث مشكلات زيادي براي نوجوان مي شوند كه در سراسر زندگي او تأثيرات منفي خود را نشان مي دهد. ويژگيهايي چون پافشاري استقلال و دوري از والدين بطور معمول نشانه هاي رشد سالم كودك و بالغ شدن او هستند. برخي از رفتارهاي ويژه اي كه دراين دوران مشاهده ميشوند. دستاورد تلاش نوجوان دربرخورد با شرايط خاص است . آنها قصد ندارند با اين كار به والدين خود توهين كنند . بلكه در پي خوديابي هستند هرچند ممكن است در اين جستجو به دنبال عشق و دوست داشتن بروند و يا در مسيرهاي نادرست قرار گيرند.
دردوران بلوغ سطح فكر افراد گسترش پيدا كرده و تعالي مي يابد. نوجوانان، هم زمان با شناختن هويت خود قادر به تفكر انتزاعي هستند . آنها درباره مسائل كاملا" جدي فكر ميكنند . سوالاتي چون من چه كسي هستم ؟ چه چيزهائي اهميت دارند . معني و مفهوم زندگي چيست ؟ درباره جهاني كه در آن به سر مي برند. قضاوت مي كنند.
والدين بايد متوجه باشند كه دوران بلوغ، دوران انتقالي است از اين رو بايد شيوه برخورد خود را به روش برخورد با افراد بالغ تغيير دهند. ارتباط موثر عامل مهم روابط خوب خانوادگي است. نوجواني كه براحتي با والدين صحبت نمي كند نميتواند نيازهايش را مطرح كند. فقط با ارتباط خوب و موثر مي توانيد به نوجوان توجه كنيد و حامي او باشيد.
^{براي اينكه ارتباط خوبي با نوجوانان خود داشته باشيد توصيه مي كنيم اين كارها را انجام دهيد:}
1- به حرفهاي نوجوان گوش كنيد: ارتباط مانند خيابان دوطرفه است . اگر ميخواهيد نوجوان به حرف شما گوش كند با دقت شنواي حرفهايش باشيد.
2- براي نظر نوجوان احترام قائل شويد: در برخي موضوعات نظر فرزندان را بپرسيد گاهي نظر آنان با ارزش است. اين امر موجب ميشود نوجوان در مورد مسائل مختلف فكر كند و اعتماد به نفس او افزايش يابد.
3- با رفتار و گفتار مثبت سرمشق و الگوي فرزندان باشيد.
4- انعطاف پذير باشيد و به موضوعات مورد علاقه نوجوان توجه كنيد. علايق و خواسته هاي نوجوان با ما فرق دارد، خود را جاي او بگذاريد و مسائل را از ديد او ببينيد. چه رفتارهاي منفي را بايد كنار گذاشت؟
5- توهين نكنيد: نوجوانان مانند همه دوست ندارند تحقير شوند .هرچه بيشتر به نوجوان توهين كنيد، بيشتر از شما فاصله مي گيرد و رفتارش بدتر مي شود. تحقيقات نشان مي دهد نوجواناني كه مورد تحقير و توهين والدين هستند در زندگي فردي و اجتماعي در مقايسه با ديگران موفقيت كمتري دارند.
6- نظرات خود را به فرزندان تحميل نكنيد. تحميل نظر باعث جبهه گيري فرزندان مي شود.
7- پيش داوري نكنيد: ابتدا با دقت به حرف هاي فرزند گوش كنيد سپس نتيجه گيري و داوري كنيد. اگر جوان والدينش را روشنفكر نداند، حرف آنان را گوش نمي كند.
8- به عنوان يك الگو براي او عمل كنيد.
9- نوجوان خود را از محبت سيراب سازيد.
10- زماني كه فرزندتان آمادگي دارد با او صحبت كنيد، اگر زماني كه فرزندتان حوصله و وقت كافي دارد با او صحبت كنيد بهتر نتيجه مي گيريد.
11- وقتي را فقط براي نوجوان اختصاص دهيد.
گاهي تنها، بدون حضور ساير اعضاي خانواده با نوجوان به پارك، سينما، قهوه خانه سنتي، رستوران يا نمايشگاه نقاشي برويد.
12- در مورد رويدادهاي روزانه و مسائل مختلف زندگي تان با نوجوان صحبت كنيد.
تا زماني كه احساس مي كنيد كه نوجوان مشتاق شنيدن صحبت هاي شماست، موضوعات مختلف و رويدادهاي زندگي تان را براي او مطرح كنيد.
13- اگر ميخواهيد از فرزندتان سوال بپرسيد، از پرسيدن سؤالاتي كه جواب آن بله يا خير است خودداري كنيد.به جاي آن كه بپرسيد: امروز خوب بود؟ بپرسيد: كلاس موسيقي چه طور بود؟
14- نظر نوجوان را بي ارزش و مسخره ندانيد: شايد نوجوان حرفي بزند كه به نظر ما احمقانه و كودكانه است. اگر اين امر را مستقيماً به او بگوييم ناراحت مي شود و كمتر صحبت مي كند.در برخي موارد كه نظر او را قبول نداريد، آن را مطرح نكنيد، زيرا نوجوان در اين مقطع به تأييد نياز دارد.
15- در گفت وگو با نوجوان به او احترام بگذاريد. همان طوري كه به دوستان و آشنايان بزرگسال احترام مي گذاريد، با نوجوان رفتار كنيد. اين امر به نوجوان كمك مي كند احساس ارزش نمايد.
16- با فرزندتان به توافق برسيد:وقتي با فرزندتان اختلاف نظر داريد و نظرتان را به او تحميل مي كنيد، او ناراحت و عصبي مي شود. بهتر است با صحبت كردن به دنبال راه حل بهتري باشيد. اين امر مصالحه خوانده مي شود
17- هميشه فرزندتان را نصيحت نكنيد.
18- از موقعيت هاي غيررسمي براي برقراري ارتباط استفاده كنيد :با فرزندان شوخي كنيد و به آنان امكان دهيد در حد اعتدال با شما شوخي كنند و راحت باشند.
19- خونسردي خود را حفظ كنيد:اگر تحمل شنيدن حرف هاي نوجوان را نداريد، عصباني نشويد. براي مثال اگر مي گويد:«دوست هايم سيگار مي كشند» سريع عصباني نشويد و نگوييد«ديگر حق نداري با آنان دوست شوي.» عصبانيت شما باعث مي شود نوجوان بقيه حرف هايش را نزند و صحبت خاتمه يابد.
^{توصيه هايي كه در صحبت كردن با نوجوان بايد رعايت كنيد:}
1- به علامتهاي او توجه كنيد. در انتخاب وقت مناسب دقت كنيد.
2- از سوالات باز استفاده كنيد و نه سوالهائي كه جواب آنها آري يا نه است.
3- مراقب باشيد كه گفتگوي شما به سرزنش كردن يا نق زدن تبديل نشود.
4- اشتباهات نوجوان خود را به طرزي محترمانه بيان كنيد.
5- به هنگام اختلاف نظر از پافشاري برسخن خود پرهيز كرده و در مورد راه حل مناسب براي نوجوان مذاكره كنيد.
6- نيت در نصايحي كه به نوجوان در دل داريد، تاثيري ندارد.
7- شنونده فعال باشيد:گوش كردن به صحبت هاي نوجوان پيش از صحبت كردن اهميت دارد. زيرا نوجوان احساس مي كند او را درك مي كنيد. بكوشيد حداقل روزي ۲۰ دقيقه شنونده صحبت هاي او باشيد. با روي باز روبه روي او بنشينيد، در چشم هايش نگاه كنيد. گوش كردن فعالانه چيزي فراتر از كلمات است. شما غم، شادي، رنجش يا ناراحتي فرزندتان را بايد از پس كلمات و تعابير او با تمام وجود حس كنيد تا بتوانيد خود را در موقعيت او قرار دهيد.
^{نوجواني و نقش پدر:}
اگر پدر انس ، همراهي و همنشيني كافي با پسر نداشته يا حضور كافي در خانواده نداشته باشد زمينه براي رشد ويژگيهاي مردانه در پسر فراهم نمي شود. اگر پدر نقش قوي و فعالي در مديريت خانواده نداشته باشد پسر فاقد روحيه مردانه و قوي خواهد شد و اين امر در رفتار اجتماعي او اثرات سوئي خواهد گذاشت.

^{نوجواني و نقش مادر:}
اگر مادر با دختر خود انس و صميميت كافي نداشته باشد زمينه براي پرورش ويژگيهاي زنانه در وي فراهم نمي شود. در اينصورت چه بسا از مواهب دروني خود از قبيل لطافت روح ، عاطفه و احساس برخورداري كافي پيدا نكند و روحيه اي خشن بيابد. اگر مادر در خانواده نقش غالب و مسلط را ايفا كند دختر الگويي صحيح و مناسب كه بتواند نقش ويژه او را بياموزد نخواهد داشت و اين امر در رفتار اجتماعي او در آينده اثرات نابجائي خواهد داشت .
^{شيوه هاي مناسب رفتار والدين با فرزندان}
آدمي در محيطي به نام خانه وخانواده پا به عرصه‌ي وجود مي‌گذارد. در آن محيط در كنار پدر و مادر و ساير افراد و عوامل خانواده پرورش مي‌يابد.
تحقيقات نشان مي‌دهد كه افراد هر كدام داراي يك ظرفيت و استعدادهاي ذاتي هستند كه از پدر ومادر به ارث مي‌برند وسپس تحت تاثير و نفوذ عوامل مختلف محيطي قرارگرفته و تربيت مي‌شوند. به عبارت ديگر مجموعه استعدادها و توانائيهاي ارثي و تاثيرات تربيتي ماخوذه از محيط، شخصيت آنان را مي‌سازد.
بنابراين بديهي است كه در تشكيل شخصيت و تربيت انسانها خانواده بزرگترين نقش را دارد.
^{شيوه هاي رفتار با فرزندان}
1- صميميت و رفاقت: به جاي برخوردهاي تحكم‌آميز و امر و نهي‌هاي لجاجت برانگيز و رفتارهاي تحقيرآميز با فرزندان، بايد با آنها از در صميميت، رفاقت و همفكري وارد شد.
2- احترام به آزادي فرزندان: پدران و مادران آگاه و روشن بين، از همان كودكي فرصتهايي را براي فرزندان خود فراهم مي‌كنند تا انديشيدن، انتخاب كردن و تصميم‌گرفتن را تجربه كنند، در اين ميان اگر فرزندان اشتباهاتي داشته باشند، اين اشتباهات را براي رشد طبيعي آنها لازم مي‌شمرند.
3- در انتقاد زياده‌روي نكنيم: تذكرات و يادآوريهاي زياد و پي‌درپي از نظر تربيتي شيوه‌ي درستي نيست و منتهي به پيدايش لجاجت و مقاومت منفي در كودكان و نوجوانان مي‌شود.
4- گرامي داشتن شخصيت فرزند: داشتن رفتار تحقيرآميز و ملامت كننده باعث مي‌ شود كه فرزندان ما خود را به عنوان موجودي با ارزش نپذيرند و احساس كرامت و شخصيت خود را از دست بدهند. اين احساس سرآغاز سقوط و انحطاط آنهاست. گاه لازمست كه عذر آنها را در مورد اشتباهات پذيرفته و به آنها تلقين شود كه شخصيت والاي اخلاقي آنها برتر از آن است كه به چنين خطايي دست بزند.
5- مشورت با فرزندان : مشورت كردن در امور خانواده با فرزندان باعث شكل گيري احساس به حساب آمدن آنها در موقعيتهاي‌مختلف زندگي مي‌شود و به تدريج راه و روش فكر كردن و تصميم‌گيري را مي‌آموزند.
6- مهر و محبت : تجربه نشان داده كه بسياري از انحرافات در نوجوانان ناشي از كمبودهاي عاطفي است. در آموزشهاي اسلامي به محبت كردن نسبت به فرزندان توصيه فراوان شده تا آنجا كه فرموده‌اند: نگاه محبت‌آميز پدر به صورت فرزند، عبادت است.
7- قاطعيت در تربيت : از شرايط لازم در تربيت، داشتن قاطعيت يعني محكم، جدي و استوار بودن در راي و تصميم‌خويش است اگر اصولي چون محبت، صميميت، تكريم شخصيت توام با قاطعيت نباشد، نتيجه لازم از آنها گرفته نمي‌شود.
8- عدم‌خشنونت در تربيت: داشتن رفتار خشن و مستبدانه بروز عقده حقارت در كودكان و بدبيني نسبت به والدين و احساس پوچي و بدبختي در نوجوانان مي‌شود و زمينه انواع انحرافها را فراهم مي سازد.
9- برخورداري از شخصيت قابل احترام: ويژگيهايي از قبيل وقار، ادب، بزرگواري، قاطعيت و جديت، پرهيز از انجام كارهاي سبك‌ ، زياده‌روي نكردن در شوخي، داشتن اعتماد به نفس و امثال آن مجموعاً عواملي هستند كه سبب پيدايش حس احترام در ديگران، از جمله فرزندان نسبت به والدين مي‌شود.
10- پرهيز از رفتارهاي تبعيض‌آميز: داشتن رفتار تبعيض آميز بين فرزندان موجب بي‌اعتمادي به والدين، كاهش علاقه نسبت به والدين، ايجاد كينه و نفرت نسبت به خواهر يا برادر و بروز مشكلات رفتاري از قبيل سركشي، ستيزه‌جويي، اضطراب، افسردگي روحي، افت تحصيلي و انحرافات اخلاقي مي‌گردد.
11- پرورش حس خودباوري: پيامبر اكرم (ص)مي‌فرمايند: اكرموا اولادكم و احسنوا دابكم. پرورش اعتماد به نفس و كرامت يكي از اهداف مهم تربيت است به طوري كه بسياري از ضعفها در تحصيل ناشي از برخورد ناصحيح مربيان است كه اعتماد به نفس را تضعي مي كنند.
فرزندان خود را به اخلاق خودتان تربيت نكنيد زيرا آنان براى زمانى غير از زمان شما آفريده شده‏اند.
12- در نظرگرفتن تفاوتهاي فردي : انسانها داراي توانائيها، استعدادها و ويژگيهاي رواني مختلف هستند. بنابر اين در تربيت بايد اين تفاوتها را در نظر بگيريم. چه بسا يك روش تربيتي در مورد يكنفر مفيد و موثر واقع شود اما همين روش در مورد فرد ديگر كارآيي نداشته باشد.
13- لقمه حلال: از نظر اسلام، غذايي كه ما مي‌خوريم، علاوه برآثار مادي كه در جسم ما دارد، برحسب اين كه از راه حلال يا حرام به دست آمده باشد، آثاري متفاوت در روح و شخصيت ما برجاي مي‌گذارد. از اين رو پدر خانواده بايد بداند كه روزي پاك وحلال در سرنوشت خود وخانواده‌اش موثراست.
14- فرزندانتان را درك كنيد:
رابطه داشتن فقط در صحبت كردن خلاصه نمى شود، فرزندان شما حرف هاى شما را خوب مى فهمند، اما آيا شما هم مى دانيد كه آن ها چه مى خواهند به شما بگويند؟ براى داشتن يك رابطه واقعى، بايد افكار، نظرات و احساسات از مغزى به مغز ديگر منتقل شوند. اگر عشق و محبت، قلب خوشبختى باشد، رابطه، روح آن است.

^{والدين گرامي بايد بدانند.}
فرزندان شما آن گونه زندگي مي‌كنند كه آموخته‌اند:
- اگر فرزند با ترس زندگي كند، مي‌آموزد كه بهراسد.
- اگر فرزند با احساس ترحم زندگي كند، مي‌آموزد كه احساس بدبختي كند.
- اگر فرزند با انتقاد زندگي كند، مي‌آموزد كه محكوم كند.
- اگر فرزند با حسادت زندگي كند، مي‌آموزد كه حسود باشد.
- اگر فرزند با تمسخر زندگي كند، مي‌آموزد كه متزلزل باشد.
- اگر فرزند با آگاهي به توانائيهايش زندگي كند، مي‌آموزد كه اعتماد به نفس داشته باشد.
- اگر فرزند با بينش و شناخت زندگي كند، مي‌آموزد كه در زندگي هدف داشته باشد.
- اگر فرزند با تشويق به جا زندگي كند، مي‌آموزد كه زندگي را زيبا ببيند.
- اگر فرزند با تعاون زندگي كند، مي‌آموزد كه سخاوتمند باشد.
- اگر فرزند با صداقت و انصاف زندگي كند، مي‌آموزد كه راستگو و رستگار باشد.
راستي فرزند شما چگونه زندگي مي‌كند؟
والدين بايد در تربيت فرزندانشان صبور و خوددار باشند. معمولاً كودكان به بى نظمى و اغتشاش گرايش دارند. آن ها خيلى راحت حرف بزرگ ترها را قطع مى كنند تا حرف خودشان را بزنند و نظرشان را ابراز كنند. در اين مواقع بيشتر والدين به تندى با كودكانشان برخورد مى كنند، اما بهتر است اول به حرف كودك خوب گوش داد و بعد به آرامى به آن ها گوشزد كرد كه قطع كردن حرف ديگران كار خوبى نيست و بايد مثل خود شما منتظر بمانند كه حرف طرف كاملاً تمام شود. همه شما دوست داريد كه فرزندانتان با شما مشورت كنند و از پند و راهنمايى هاى شما برخوردار شوند. بنابراين آن ها را به اين كار تشويق كنيد و به آن ها نشان بدهيد كه شما هم مثل آن ها به راهنمايى در زندگى احتياج داريد.
. والدين بايد آگاه باشند كه كودكان نياز دارند كه مرتب گوش كردن و چگونگي خودابرازي را ياد بگيرند.
با فرزندانتان دوست و مهربان باشيد ، آنان را گرامى بداريد و برايشان شخصيت قايل شويد ، حس اعتماد به نفس را در آنان زنده كنيد. 

^{منبع  : سايت امورزنان توانير}  

يزدفردا

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا