درسهايي درباره  خبرنويسي ( قسمت هشتم ) مسعود طوفان

بيشتر مطالب اين نوشته ها بر اساس منابع آموزش خبرنويسي و نيز يادداشت هاي تدريس در كلاسهاي خبرنويسي تنظيم شده است و ترتيب خاصي ندارد . تذكر : مثال ها و آمارها فرضي است.

36. خوانندگان به ساختار خبر توجهي ندارند .

  هنگاميكه كار ساخت و ساز منزل شما به پايان رسيده باشد استاد بنا اصطلاخا آنرا آب و جارو كرده تحويل مي دهد ، در احداث يك ساختمان صدها عامل و ابزار و دستگاه به كار مي رود كه وقتي كار احداث ساختمان به پايان رسيد توسط سازندگان آن برچيده مي شود و ديگر اثري هم ازآن نيست  . در كار ساخت خبر نيز يك خبرنگار از سبك ها و شگردهاي مختلفي در تنظيم خبر استفاده مي كندكه خواننده از آن بي اطلاع است . اين موضوع در مورد هر اثر ادبي و يا هنري صدق مي كند ، شما با خواندن يك شعر در وهله نخست  قصد داريد از آن محظوظ شويد  خواننده نمي داند و يا اصلا نمي خواهد بداند  شما در تنظيم خبر از سبك هرم وارونه استفاده كرده ايد و يا ساعت شني ، مخاطب خبر فقط مي خواهد بداند چه شده وبه سرعت از ماهيت رويداد مطلع شود .گاه خبرآنقدر براي خواننده مهم و جذاب است كه متن را نمي خواند بلكه با چشمانش مي بلعد ،  بنابراين خوانندگان غير حرفه اي اخبار عموما به ساختار آن بي توجهند و آنچه براي آنها مهم است اطلاع رساني درست ، واضح و جذاب است .

37. از حواس پنجگانه براي نوشتن استفاده كنيد .

در تهيه اخبار و گزاش هاي مطبوعاتي  وبرخلاف راديو و تلوزيون تنها ابزاري كه خبرنگار در اختيار دارد كلمات هستند ، استفاده از حواس پنجگانه ( بينايي ، چشايي ، بويايي ، شنوايي و لامسه ) متن هاي نوشتاري  را براي خواننده جذاب تر و ملموس تر مي كند .

مثال : گزارش انفجار در كارخانه فولاد

اين حادثه طعم مرگ مي دهد ( چشايي) آهن پاره ها همه جا به چشم مي خورد  ، هرتكه از اين قطعات زبر و سخت كافي تا تن انساني را پاره پاره كند ( لامسه ) هنوز از مخزن بزرگ منفجرشده دود بلند مي شود ، (بينايي)صداي فريادكارگران و ماموران امداد قطع نمي شود  باوركردني نيست اما گفته مي شود تعداد زيادي از كارگران  شيفت صبح به شدت آسيب ديده اند (شنوايي) بوي تند گوگرد مشامم را آزار مي دهد (بويايي) كمي چلوتر ماشين هاي آمبولانس از راه مي رسند ....

ادامه گزارش : در اولين اظهار نظر رسمي رييس سازمان آتش نشاني و خدمات ايمني يزد اظهار داشت وقوع انفجار دريك كارحانه فولاد در حومه شهر يزد متاسفانه به كشته شدن 12 نفر و مصدميت حداقل 6 نفر منجرگرديد  وي افزود اين حادثه در ساعت 8 و 20 دقيقه صبح امروز رخ داده يعني زماني كه كارگران در حال تعويض شيفت بوده اند  وي عدم رعايت نكات ايمني را دور از ذهن ندانشت .در همين زمينه پزشك قانوني يزد  هم طي اطلاعيه اي اعلام كرد تابحال اجساد 12 نفر از قربانيان تحويل اين مركز شده است ............

 استفاده از حواس به درك واقعي و ملموس حادثه كمك مي كند و باعث مي شود تا خواننده به عمق ماجرا پي ببرد كاربرد اين سبك عموما در نرم خبرها و به زبان اول شخص توصيه مي شود البته در استفاده از حواس پنجگانه بايد مواظب بود تا خبر از واقع گرايي به مرز داستان پردازي تخيلي سقوط نكند استفاده بيش از اندزاه از اين روش ممكن است خواننده را دلزده و حساس كند

38. برجسته كردن عناصر خبر در ليد

برجسته نمودن هريك از عناصر خبر در ليد به منظور توجه دادن خواننده به آن عنصر خبري صورت مي گيرد  بنابراين براي برجسته كردن هريك از عناصر شش گانه خبري بايد دليل مناسبي داشت .

در هركدام از ليدهاي زير يكي از عناصر خبري برجسته شده و در ابتداي آن  قرار گرفته است .

استاندار يزد صبح امروز از 4 طرح عمراني و صنعتي  درشهرستان  بافق بازديد كرد ( برجسته شدن كه)

جاده منشاد در شهرستان مهريز بدنبال بارش برف سنگين از شب گذشته مسدود شد ( برجسته شدن مكان)

 در ساعت 20 و 50 دقيقه ديشب زلزله اي با قدرت 2 ريشتر شهرستان بهاباد از توابع استان يزد را لرزاند ( ارزش خبري زمان)

 به منظور ارتقاي دانش تخصصي روزنامه نگاري كارگاه آموزشي در حاشيه جشنواره مطبوعات در يزد برگزار مي شود ( عنصر خبري چرا )

سمينار اخلاق پزشكي صبح امروز با پيام وزير بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي در يزد آغاز به كار كرد ( عنصر خبري چه )

براي يك خبر چند ليد نمي نويسيم، بلكه بر اساس اهميت عناصر و ارزش هاي خبري موجود در خبر دست به انتخاب بهترين ليد مي زنيم، شما مي توانيد با جابجايي هريك از عناصر خبري در ليد عنصري را برجسته نموده و يا بالعكس آنرا در لابلاي ساير عناصر بي اهميت نشان دهيد .

مثال ( كداميك از ليد هاي زير را براي خبر خود انتخاب مي كنيد ؟ ) 

 مديركل جمعيت هلال احمر استان يزد از اعزام فوري 2 تيم امداد ونجات جهت عمليات جستجوي 5 كوهنورد ناپديد شده در ارتفاعات شيركوه خبر داد .

2 تيم امداد ونجات هلال احمر استان يزد براي عمليات جستجوي كوهنوردان ناپديد شده در ارتفاعات شيركوه اين استان اعزام شدند .

عمليات جستجوي 5كوهنوردان ناپديد شده با اعزام تيمهاي امداد ونجات  به ارتفاعات شيركوه استان يزد آغاز شد .

عمليات جستجوي 5كوهنورد كه در ارتفاعات شيركوه استان يزد ناپديد شده اند با اعزام 2 تيم امداد ونجات از هلال احمر آغاز شد .

39. تنظيم خبر ورزشي

در تنظيم اخبار ورزشي  وقتی خبر به نتایج رویدادها و چگونگی وقوع محدود است،از سبک هرم وارونه استفاده می شود بر اساس اين سبك نتيجه مهمترين قسمت خبر ورزشي كه همان نتيجه رقابت هاست اطلاع رساني مي شود  ولی زماني كه بخواهيم سير تحولات رقابت را نيز اطلاع رساني نماييم  ، از سبک تاریخی همراه با لید نیز می توان استفاده کرد در هردو حالت زبان خبر ورزشي به زبان محاوره و زبان علاقه مندان و يا طرفداران ورزش نزديك تر است :

  مثال 1 ( سبك تاريخي همراه با ليد )

پرسپولیس با شکست داماش آماده شهرآورد شد

تهران - تیم فوتبال پرسپولیس تهران با برتری یک بر صفر مقابل داماش گیلان، خود را آماده حضور در شهرآورد پایتخت کرد.

به گزارش ایرنا، تیم فوتبال پرسپولیس تهران که درهفته بیست ودوم لیگ برترفوتبال باشگاه های کشور از ساعت 15:30 امروز (جمعه) درحضور حدود 25 هزار تماشاگر ورزشگاه آزادی تهران پذیرای داماش گیلان بود در پایان با تک گل حسین ماهاینی به 3 امتیاز دست یافت.
این گل در دقیقه 40 واز روی نقطه پنالتی به دست آمد.

پرسپولیس تهران که شرایط خوبی درجدول رده بندی لیگ برتر فوتبال باشگاه های کشور ندارد با کسب این پیروزی خانگی 29 امتیازی شد تا به شرایط خود سروسامان دهد.
پرسپولیس در این دیدار خانگی، علی کریمی و مهدی مهدوی کیا را در اختیار نداشت و 2 اخطاره بودن چهار بازیکن اصلی آنها باعث شد تا سرخپوشان برای جلوگیری از محرومیت و از دست دادن شهرآورد محتاط بازی کرده و عملکرد چندان خوبی نداشته باشند.

مثال2 (سبك هرم وارونه)

 برتری نمایندگان اصفهان مقابل حریفان

خبرگزاری فارس: ذوب‌آهن و گیتی‌پسند در هفته چهارم لیگ برتر والیبال مقابل حریفانشان به برتری رسیدند.

به گزارش خبرگزاری فارس، هفته چهارم لیگ برتر والیبال بانوان امروز (جمعه) با برگزاری 2 دیدار به پایان رسید.

در اصفهان، ذوب‌آهن میزبان متین ورامین تهران بود که شاگردان صادقی موفق شدند با نتیجه 3 بر صفر ( 25 بر 23، 25 بر 21 و 25 بر 17) به برتری برسند.

گیتی‌پسند نیز در این هفته با میزان خراسان به رقابت پرداخت. این دیدار با نتیجه 3 بر صفر به سود گیتی‌پسند به پایان رسید تا این تیم اصفهانی همچنان در صدر جدول باقی بماند.

روز گذشته، گاز تهران موفق شد در خانه با نتیجه 3 بر یک مقابل ستاره‌های پارس به برتری برسد. در جدول رده‌بندی گیتی‌پسند، ذوب‌آهن و گاز به ترتیب اول تا سوم هستند.

" یک خبرنگار ورزشی تنها به ذکر نتیجه یک رقابت ورزشی در خبر خود اکتفا نمیکند بلکه تلاش دارد یک رویداد ورزشی را از شروع تا پایان در نظر بگیرد و پیامدها، شخصیت های درگیر در داخل و خارج از مسابقه ، مدیران ، کارگزاران و کارآفرینان ( بخش خصوصی ) که اداره ورزش و فدراسیون را بر عهده دارند و حتی آمار و داده های تاریخی که به نوعی درگیر ماجرا هستند را در خبر های خود لحاظ کند. به هرصورت هدف او پاسخگویی به اشتهای سیری ناپذیر مخاطبان ورزشی است "  وب سايت  مازيار ناظمي به نقل از رويترز

40. منابع خبري

متاسفانه يكي از آسيبهاي جدي در خبرنگاري اتكاي بيش از اندازه رسانه ها به توليد خبر از مسئولان و دستگاههاي دولتي است در حاليكه منابع توليد خبر بسيار متنوع و گسترده بوده و مي تواند دستمايه توليد خبر قرار گيرد از سوي ذيگر  منبع ، خبر را موثق و قابل اطمينان مي كند وخواننده را از بابت درستي خبر مطمئن مي كند .در واقع خبري پذيرفتني است كه داراي منبع ياشد برخي از منابع خبري عبارتند از : 

مسئولان دولتي / دستگاههاي اداري / روابط عمومي ها نظير :

روابط عمومي استانداري يزد / مديرعامل شركت برق منطقه اي استان يزد / فرماندار اردكان / روابط عمومي مديريت جهاد كشاورزي مهريز و ...

هنرمندان / ورزشكاران / نخبگان /  اساتيد دانشگاه / علما و روحانيون نيز به عنوان منبع خبر محسوب شده و داراي ارزش خبري هستند .

تشكل هاي غير دولتي / نهاد هاي مدني / انجمن هاي صنفي / تشكل ها و... چنانكه گفته شد اخبار صرفا از مجراي دستگاههاي دولتي و اداري توليد نمي شود و مي توان براي تهيه خبر از نهاد هاي غير دولتي ، سمن ها ، شوراهاي اسلامي و نيز انجمن هاي و شركت هاي خصوصي نيز به عنوان منبع خبر استفاده نمود مثل : انجمن حمايت از بيماران سرطاني ، كانون حمايت از خانواده هاي زندانيان استان يزد ، جمعيت واقفين سبز ، انجمن صنفي كارفرمايي استان ، خانه كارگر يزد ، انجمن شعر وادب استان يزد ، انجمن چارسوق ، كارخانجات فولاد آلياژي  و صدها انجمن و كانون در سراسر استان وجود دارد كه منتظر مراجعه خبرنگار و توليد خبر هستند ، شايد بد نباشد خبرنگار گاهي سري هم به نهاد هاي غيردولتي بزند و به توليد خبر مبادرت نمايد .

نشريات و مجلات تخصصي / بولتن ها و گزارش هاي عملكردي نيز از منابع خبر محسوب مي شود ، كافي است يكي از نشريات تخصصي و يا بولتهاي داخلي را ورق بزنيد تا متوجه شويم بالقوه مي تواند منبع خبر قرار گيرد ، به عنوان مثال درج يك مقاله علمي در نشريه تخصصي دانشگاه عوم پزشكي شهيد صدوقي يزد و يا نشريه معدن دانشگاه يزد مي تواند حاوي آخرين مقالات و يافته هاي علمي محققان باشد كه نياز به اطلاع رساني عمومي دارد .

موسسات تحقيقاتي و مراكز علمي نيز مي تواند به عنوان منبع خبر مورد استفاده خبرنگار قرار گيرد .مثلا مركز تحقيقاتي طب سنتي اردكان و يا مركز باروري ابرها و همينطور مركز ملي شوري در استان يزد از جمله اين مراكز به شمار مي رود

گروههاي فشار / مخالفين و معترضان نيز از ارزش بالايي در خبر برخوردار است ممكن است بهبره برداري از يك معدن ، ايراد يك سخنراني ، برگزاري يك نمايشگاه و يا هر رويداد ديگري با مخالفان و معترضاني همراه باشد .خبرنگار در جهت انعكاس كامل اخبار لزوما نيازمند آگاهي از ديدگاهها ي نظرات مخالفان و معترضان است .

سالگردها / مراسم ها ومناسبت ها نيز از منابع تمام نشدني خبر محسوب مي شود . تقويم را ورق بزنيد و به مناسبتها نگاهي بياندازيد مناسبتهاي ملي و مذهي كه عموما با برگزاري مراسم همراه است از جمله منابع خبري محسوب مي شود كه اگر خبرنگاري به آن مراسنم سرك بكشد با شامه خود بوي خبر را به خوبي حس مي كند .

شاهدان عيني يعني افرادي كه شاهد يك حادثه و رويداد بوده اند مثل مصاحبه با فردي كه شاهد آتش سوزي بوده است و يا در صحنه تصادف حاضر بوده است .

ادامه دارد ...

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا