یزدفردا:مسعود طوفان  : بيشتر مطالب اين نوشته ها بر اساس منابع آموزش خبرنويسي و نيز يادداشت هاي تدريس در كلاسهاي خبرنويسي تنظيم شده است و ترتيب خاصي ندارد . تذكر : مثال ها و آمارها فرضي است.

1. خبر چیست ؟

 برای خبر تعاریف متعددی وجود دارد اما به طور كلي مي توان گفت تازگی و جالب بودن دو مفهومی است که عمدتا در تعریف خبر مورد توجه قرار می گیرد . خبر گزارشی از واقعیت است که براي عامه مردم جالب و تازه  باشد ، از اين نظر خبر روایت عيني از یک رویداد واقعی است و تخیلی و ساخته و پرداخته ذهن خبرنگار نیست :.

مثال :  بيمارستان 96 تخت خوابي در شهرستان بافق افتتاح شد .

همانطور که ملاحظه می شود.با افتتاح بيمارستان ، خبر آن نيز توسط خبرنگار منتشر مي شود ، بديهي است اگر افتتاح بيمارستاني در كار نباشد خبر كه گزارشي از واقعيت است نيز وجود نخواهد داشت و نام آن دروغ يا شايعه است .

مثال : یک زوج جوان استرالیایی بعد از ازدواج در شهر سیدنی ، کشور خود را برای گردش و اقامت در شهرهای مختلف دنیا ترک کردند . بر اساس محاسبه این زوج انها پس از 45 سال دیگر مجددا به شهر محل تولد خود بازخواهند گشت .

اقدام این زوج استرالیایی در سفر طول و دراز خود به دور دنیا در نوع خود جالب و شنیدنی است بنابراین به نوبه خود خبر محسوب می شود .

مثال : نتايج كنكور سراسري اعلام امشب اعلام مي شود .

به عنصر زمان در تيتر بالا توجه نماييد  خبر تازه است

2. تيتر را با حروف اضافه شروع نكنيد

مثال : به دليل قطع برق نيمي از شهر يزد در خاموشي فرورفت

حروف اضافه آنقدر اهميت ندارند كه در ابتداي تيتر قرار بگيرند؛ پس بنويسيم :

قطع برق نيمي از شهر يزد را در خاموشي فرو برد

مثال : از پيشكسوتان ورزش طبس تجليل به عمل آمد

پيشكسوتان ورزشي در طبس تجليل شدند .

مثال : با حضور استاندار يزد از كتاب درختان كهنسال يزد رونمايي شد .

كتاب درختان كهنسال يزد با حضور استاندار رونمايي شد

3.. ارزش خبري فراواني و مقدار

برجسته نمودن آمار و ارقام در اخبار هميشه وسوسه كننده است ، ارقام درشت تر، خبر را مهم تر مي كنند و بر اهميت خبر مي افزايند  :

مثال :

توليد فولاد در يزد از مرز 800 هزار تن در سال گذشت

 12 كشته و 8 زخمي در سانحه واژگوني اتوبوس در تفت

8 هزار حلقه لاستيك قاچاق در مهريز كشف شد

يزد رتبه اول پرورش بلدرچين را در خاورميانه كسب كرد

هرچه ميزان آمار وارقام بالاتر باشد ، شاخك حساس خبرنگاران نيز بلافاصله اهميت آمار را در رويدادها درك مي كنند و آنرا برجسته مي سازند :

14 درصد از ازدواجها در يزد به طلاق منجر مي شود

11 هزار دانش آموز يزدي روز اول مهرماه در كلاس هاي درس حاضر شدند .

70 درصد توليد كاشي كشور در استان يزد توليد مي شود .

اين مثال ها نشان مي دهد ارزش خبري مقدار وفراواني تا چه حد مي تواند كار خبرنگار را در تنظيم خبر خود راحت نمايد ، بيان آمار بالا در خبر براي خواننده نيز جالب و قانع كننده است اما  در همين زمينه بيان يك نكته خالي از لطف نيست :

هرگاه در مقابل خبري سرشار از آمار وآرقام قرار گرفتيم از خود بپرسيم آيا مي توان از ارزش خبري مناسبت و جذاب تري در خبرم استفاده كنم ؟ با اين كار شما قادر خواهيد بود به ابعاد خبر بيش ازآمار و ارقام موجود در ان نگاه كنيد و يا از سبك هاي تازه خبرنويسي براي بيان خبر خود استفاده كنيد

مثال :

افزايش ظرفيت توليد فولاد ، استان يزد را به قطب فولاد كشو تبديل كرد .

پاسگاه شهيد مدني مهريز با كشف 8 هزار حلثه لاستيك قاچاق ، ركورد تازه اي برجاي گذاشت

3. تفاوت خبر با تبليغ

تبلیغات تلاشی است آگاهانه و از قبل طراحی شده برای تحت تاثیر قرار دادن افکار عمومی و جلب توجه آنها به موضوع مورد نظر است ولی خبر گزارش از واقعیت به قصد اطلاع رسانی است و خبرنگار از مهارت و هنر این اطلاع رسانی برخوردار است  بنابراین خبر از جنس تبلیغات،   فریب و يا دست کاری افکار عمومی نیست .

مثال :

2 ميليون تن كالا از گمرگ يزد به خارج از كشور صادر شد .

در خبر فوق قصد ما اطلاع رساني از حجم و چگونگي صادرات كالا به خارج از كشور است اين خبر گزارشي از آمار صادرات در استان يزد ارائه مي دهد .

خبر با لحن تبليغ : با صادرات 2 ميليون تن كالا در شش ماه نخست سالجاري بار ديگر موفقيتي بزرگ و افتخاري بس ارزشمند براي استان يزد رقم خورد .

متن دوم بيشتر به يك آگهي سفارشي از يك نهاد دولتي شبيه است . توجه داشته باشيد كه قصد از تهيه و انتشار خبر اطلاع رساني است . خبر جهت گيري و موضع گيري ندارد بلكه واقعيت را همانطور كه هست با بي طرفي .و صداقت منعكس مي سازد و قضاوت نهايي با خوانندگان است .

به اين مثال هم نگاه كنيد :

نشست شوراي امنيت در خصوص محكوم كردن كشتار شيعيان در بحرين بي نتيجه ماند

در اين نشست كشورهاي آمريكا و بريتانيا به قطعنامه پيشنهادي چين راي منفي دادند . هفته پيش نيز آمريكا حمايت خود را از اقدامات بحرين در سركوب مخالفان اعلام كرده بود .

در خبر فوق شرح ماوقع روايت مي شود و قضاوت و تحليل به خواننده واگذار شده است . حال به همين خبر از منظر ديگر توجه نماييد :

نشست شوراي امنيت در خصوص محكوم كردن كشتار شيعيان بي گناه به دست رژيم سركوبگر آل خليفه در بحرين با كارشكني قدرت هاي زورگو و ظالم جهان بي نتيجه پايان يافت . در اين نشست كشورهاي آمريكا و بريتانيا با حمايت آشكار از جنايت هاي وحشيانه رژيم ددمنش آل خليفه قطعنامه پيشنهادي چين را وتو كردند .

خواننده امروزي نمي خواهد در معرض قضاوت خبري رسانه قرار گيرد . مخاطب خبر افرادي هستند كه مي خواهند اخبار را بخوانند وخود قضاوت نمايند . هر نوع القاي مستقيم اخبار از سوي رسانه و تنظيم اخبار به شكل تبليغات تجاري و يا سياسي باعت از دست رفتن بخشي از مخاطبان مي شود كه شايد با مواضع و ديدگاههاي رسانه و يا خبرنگار موافق نباشند .پس لطفا خبرتان را بگوييد .

4. نگران سلامتي و امنيت خود باشيد

بنياد رويترز در راهنماي خبرنويسي خود مي گويد هيچ خبري آنقدر ارزش ندارد تا خبرنگار جان خود را بخاطرآن به خطر بياندازد ، بحران بخشي جدايي ناپذير از زندگي روزمره است كه در هر جا و هر زمان مي تواند اتفاق بيافتد ، اين مساله در مورد خبرنگار به صورت حادتري وجود دارد ، خبرنگار در هرحال بايستي مواظب سلامتي و نگران امنيت خود باشد ، رعايت نكات ايمني در كارگاهها و كارخانجات ، خطر سقوط ، مبتلا شدن به بيماري ها و يا تصادفات و حوادث از اين دست تهديدها مي باشد . از سوي ديگر خبرنگار همواره در معرض ضربه هاي روحي و دچار شدن به افسردگي و استرس است .خبرنگار به همه جا سرك مي كشد و بر مدار حوادث مي چرخد از اين رو در معرض مبتلا شدن به فشارهاي رواني است ، خبرنگار  قبل و حين تهيه خبر بايد از خود مراقبت هاي لازم را به عمل آورد .

5. اندازه ليد

ليد يا سرخبر اولين پاراگراف خبر و چكيده مهمترين قسمت آن است ،كتاب هاي خبرنويسي اندازه ليد را بين 25 تا 40 كلمه ذكر كرده اند .ليد بايد بتواند حق مطلب را ادا كند اما توجه به تعداد كلمات در ليدنويسي هم مهم است :

مثال :

 بزرگترين نيروگاه خورشيدي كشور فردا طي مراسمي با حضور رييس جمهور و جمعي از مسئولان كشوري و محلي در شهرستان مهريز در استان يزد به بهره برداري مي رسد .

حذف اطلاعات زائد در اين ليد ضروري است ، مي توان گفت :  

بزرگترين نيروگاه خورشيدي كشور فردا با حضور رييس جمهور در يزد راه اندازي مي شود .

به اين ليد مناسب  نيز توجه كنيد :

فرماندار خاتم از كاهش 30 درصدي برداشت انگور از باغات اين شهرستان به دليل خشكسالي خبر داد .

ليد مناسب ليدي است كه اطلاعات مهم را به صورت فشرده به خواننده بدهد اما آوردن بيش از اندازه عناصر در ليد و يا سنگين نمودن با اطلاعات زياد  ، باعث طولاني شدن آن مي شود .

مثال :

مديركل حفاظت محيط زيست استان يزد كه در يك نشست خبري با خبرنگاران در محل اين سازمان سخن مي گفت با اشاره به نقش روزافزون كوره هاي آجرپزي در آلودگي هواي شهر يزد تلاش هاي اين اداره كل براي حل اين معضل به جايي نرسيده است .

خبرنگار در ليد بسراغ اصل مطلب مي رود و قرار است مهمترين قسمت خبرش را به شكلي مناسب اطلاع رساني كند . در ليد نويسي نبايد بسراغ حاشيه رفت ، در مثال اول نويسنده براي بيان حرف اصلي اش راه طولاني را طي مي كند ، بايد اجازه داد خواننده در ليد بلافاصله در جريان خبر قرار گيرد :

مديركل حفاظت محيط زيست يزد گفت تابحال تلاش هاي اين نهاد براي حل آلودگي كوره هاي آجرپزي ناموفق بوده است .

و يا :

مديركل حفاظت محيط زيست يزد از تداوم معضل آلودگي كوره هاي آجرپزي  انتقاد كرد

ليد پس از تيتر دروازه ورود خواننده به خبر است بنابراين يك ليد قوي و حساب شده رضايت خواننده را بدنبال دارد .

 ادامه دارد

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا