یزدفردا :کتاب «اسناد یزد در دوره مشروطیت» در سومین نشست تخصصی تاریخ مجلس توسط دکتر علی لاریجانی و دکتر رسول جعفریان رونمایی شد.
مجموعه حاضر مربوط به ادوار دوم تا پنجم مجلس شورای ملی یعنی از سال 1288ه.ش تا 1304ه.ش را تحت پوشش قرار می دهد.
با توجه به بیش ازیک دهه تجربه کاری در خصوص سازماندهی اسناد تاریخی به ویژه اسناد یزد در ادوار مختلف مجلس شورای ملی این وظیفه را بر خود ملزم دانستم سرگذشت آنچه پس از انقلاب مشروطیت در یزد اتفاق افتاده بر اساس مطالبی که در این اسناد نهفته است به منصه ظهور رسانم.
زیرا که اسناد ملی و تاریخی بخش از منابع و مآخذ مستقیم و دسته اول هستند که ویژگیهای مستند بودن و معتبر بودن را دارند. محققان هم به دلیل همین اعتبار و اصالت علاقمند به کار کردن در آن هستند.
مجموع این اسناد شامل 216 عنوان سند برگزیده و در برگیرنده 650 صفحه است . دارای چهار بخش می باشد:
 اسناد دورة اوّل مجلس شوراي ملّي پس از به توپ بستن مجلس توسط محمدعلي شاه، از بين رفته است و لذا بخش نخست، مربوط به عرايض دورة دوم مجلس شوراي ملّي است. مكاتبات اهالي يزد در اعلام انزجار از ورود محمدعلي شاه مخلوع به ايران، شكايت از تعدّيات حكّام، متنفذين و اشرار، مكاتبات انجمن ناصري زرتشتيان يزد و انجمن ولايتي يزد از مهمترين اسناد اين دوره مي‌باشد.
بخش دوم، متعلق به عرايض دورة سوم مجلس شوراي ملّي است. دورة سوم به دليل وقوع جنگ جهاني اوّل، تعطيليِ مجلس و مهاجرت نمايندگان، نسبت به اسناد دوره‌هاي ديگر از حجم كمتري برخوردار است. مهمترين اسناد اين دوره، تلگراف هيئت «اجتماعيون‌ ـ‌ اعتداليون يزد» در خصوص تبريك افتتاح مجلس و تقاضاي تجديد انتخابات آنجا، تلگراف حائري‌زاده، ناظم «مجمع سعادت يزد» در شكايت از حكومت نسبت به توقيف مجمع و عريضة مشروطين وطن‌خواه يزد در شكايت از غرض‌ورزي عدّه‌اي از مفسدين و مستبدين نسبت به آن‌هاست.
بخش سوم مربوط به عرايض دورة چهارم مجلس شوراي ملّي مي‌باشد. تقاضاي توسعة معارف، اصلاح عدليه و كليّة دواير دولتي، انجمن اتحاديه «اثني عشريه يزد» در تقاضاي پرداخت خمس و سهم امام مربوط به معاملات اهل ذمّه، تقاضاي تدوين قانون مجازات اسلامي و عضويت علمای طراز اوّل برای نظارت بر قانون اساسي از مهمترين مطالبات اهالي اين سامان بوده است.
بخش چهارم مربوط به عرايض دورة پنجم مجلس شوراي ملّي است. بيشترين حجم عرايض اين دوره مربوط به مكاتبات اصناف در خصوص ماليات، ‌بدعت‌هاي مالياتي، تعدّي و سختگيري‌ مأمورين ماليات و تقاضاي تعديل ماليات است. پليس جنوب و قتل و غارت اهالي جوزم و دهج و عدم توانايي در پرداخت ماليات، تقاضاي اعانة برای مدارس جديدالتأسيس و تخصيص بودجه برای آن، سيل و خرابي قنوات از جمله موضوعات ديگر اين بخش است.
  از ویژگیهای این اسناد بکر بودن آن می باشد که برای اولین بار منتشر گردیده است. بدیهی است انتشار این اسناد گام اول و گام های بعدی، کارهای پژوهشی و تحقیقاتی است که باید بر اساس این اسناد تنظیم گردد تا بتوانیم تصویر کاملتری از رخدادهای آن دوره داشته باشیم.

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا