از کدام منظر به حضرت زهرا (س) نگاه می کنیم ؟

محمد جواد عسکری

نگاه ما به حضرت زهرا (س) از نگاه یک جواهر شناس به جواهر کمتر نباشد

در این ایام فاطمیه از چند زاویه و با توجه به چند ماجرا نگاهی به شخصیت حضرت زهرا(س) داشته باشیم .مثل یک جواهر شناس . جواهر شناس جواهر را از یک زاویه نگاه نمی کند از ابعاد مختلف ، از وجوه مختلف نگاه می کند و دقیق هم نگاه می کند و برای قیمتی که به جواهر می زند دلایل مختلفی هم دارد . برخی جواهرات را نمی توانند قیمتی برایش تعیین کنند .نگاه ما به حضرت زهرا (س) از نگاه یک جواهر شناس به جواهر کمتر نباشد با دقت نگاه کنیم .

نگاه سطحی داشتن به اهلبیت(ع) نتیجه اش هبوط است

نمی دانم می دانید یا نه، ماجرای حضرت آدم (ع) ماجرای عجیبی است ماجرا مربوط می شود به نگاه سطحی یک پیامبر به گوهری چون حضرت زهرا (س) . حضرت آدم (ع) نوع نگاهش قیمتی نبود لذا عزم باید و شاید را از خودش نسبت به حضرت زهرا (س) و اهلبیت (ع) بروز نداد . حضرت زهرا را با آن توصیفات دید اما از کنارش به راحتی گذشت . و خدا بدش آمد فرمود لم نجد له عزما لذا هبوط . بیا در زمین و معرفت پیدا کن نوع نگاهت را تغییر بده . یک بچه از کنار میلیاردها جواهر به راحتی می گذرد اصلا برایش جلب توجه نمی کند . اما اگر یک کمی معرفت سراغش بیاید نوع نگاه و به تبع آن نوع رفتارش تغییر خواهد کرد .

نگاه ما به حضرت زهرا(س) چگونه است؟

راستی نگاه ما به حضرت زهرا(س) چگونه است ؟به جای گیر دادن به حضرت آدم (ع)خودمان را محاکمه کنیم . از چه زاویه ای به ایشان نگاه می کنیم ؟ اگر بگویند این جواهر را توصیف کن چقدر با زوایای این جواهر آشنا هستیم ؟ دختر رسول خدا، همسر امیر مومنان ، مادر اهلبیت ، شهیده ی مظلوم و… این نگاهها عموما نگاههای سطحی است نگاههایی تاریخی که به تبع آن قیمتی برایش در نظر گرفته می شود اما این اوج معرفت نیست . در این مجال سعی بر این داریم دایره ی نگاهمان را وسیع تر کنیم . زوایای دیگری برای شناخت پیدا کنیم که آن زوایا نزد خداوند متعال قیمتی تر است .

شاید اگر خدا توفیق دهد کمی بتوانیم با چشمانی بازتر ماجرای حضرت زهرا(س) را رصد کنیم و دایره ی ستارگان معرفتمان را از این کهکشان نامنتهای الهی بیشتر کنیم به قول سهراب چشمها را باید شست جور دیگر باید دید .جور دیگر

برترین نوع نگاه به اشخاص و موضوعات ، نگاه قرآنی است

برترین نوع نگاه، نگاه قرآنی است .اقوم ترین نگاه، نگاه قرآنی است . بهترین منظر آن منظری است که قرآن به ما معرفی می کند . پس فعلا برای کشف واقعیات بیشتر وبهتر به سراغ قرآن برویم .اما تنها نه؛ با هدایت معصوم (ع) . اما یک سوال، خداوند متعال در هیچ جای قرآن نامی از حضرات زهرا (س) نبرده است پس چگونه برای شناخت کسی که نامش در قرآن نیست سراغ قرآن برویم .؟

جواب : ما دو منبع متقن برای فهم موضوع داریم . یکی قرآن و دیگری عترت . دو ثقلی که از هم جدا نمی شوند .

یک نکته : خداوند متعال در قرآن شیوه ای برای معرفی دارد و آن صرفا نام و اسم را مطرح کردن نیست . خداوند صفات را برای معرفی مطرح می کند . با صفات می گردی شخص مورد نظر را پیدا می کنی .

خوب حالا می خواهیم برای واکاوی جواهری چون حضرت زهرا (س) به قرآن رجوع کنیم . و سه عنوان از عناوینی و صفاتی که برای ایشان مطرح شده را بررسی کنیم .

*صاحب کلمه بودن حضرت زهرا(س) :

آیه ی فتلقى آدم من ربه کلمات فتاب علیه زمانی که حضرت آدم (ع) از بهشت هبوط کرد و در زمین مستقر شد با کلماتی خدا را یاد کرد که خداوند توبه اش را پذیرفت . به این روایت توجه کنیم : حاف ابن النجار که یکى از بزرگان عامه (سنى ) است به سند خودش از ابن عباس روایت مى کند:
«سالت رسول الله صلى الله علیه وآله عن الکمات التى تلیها آدم من ربه فتاب علیه ، قال : سال بحق محمد، و على ، و فاطمة ، والحسن والحسین الا تبت على فتاب الله علیه تبارک و تعالى »
«از پیغمبر اکرم صلى الله علیه وآله سوال کردم : آیا آن کلمات که حضرت آدم از پروردگار خود فرا گرفت و به وسیله آن توبه او مورد قبول واقع شد چیست ؟، حضرت فرمود: آدم (ع ) با این کلمات از خدا درخواست کرد که توبه او را بپذیرد:
«به حق محمد، على ، فاطمه ، حسن و حسین ، توبه مرا قبول فرما»پس خداى تبارک و تعالى توبه او را پذیرفت .
این روایت را «سیوطى » در «درالمنثور» «بدخشانى » از «حافظ کبیر دارقطنى » و از «ابن النجار» و «ابن مغازلى » در مناقبش ، با ذکر سند نقل کرده اند.

اهمیت این نقش حضرت زهرا(س) : در آیه ی ۸۲ سوره ی یونس داریم: «وَ یُحِقُّ اللّهُ الْحَقَّ بِکَلِماتِهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُجْرِمُونَ». و خداوند به وسیله ی کلماتش احقاق حق می کند یا حق را برپا می کند هرچند که مجرمان کراهت داشته باشند. یعنی احقاق حق توسط کلمات صورت می گیرد . حکومت حقه با کلمات الهی رقم می خورد . البته فراموش نشود که اهلبیت (ع) و از جمله آنان حضرت زهرا(س) صاحبان کلمات هستند . هرچند بارها فرموده اند «نحن کلمه الله (بحارالانوار، ج ۲۵، ص ۲۲، روایت ۳۸، باب ۱) اما این اوج فضیلت اهلبیت (ع) نیست این بزرگواران بزرگانی را تربیت کرده اند که مجرای این حکم خداوندی هستند . به این استنادات توجه فرمایید :

به استناد آیات قرآن یکی از این کلمات حضرت عیسی(ع) است. در آیه ی ۱۷۱ سوره ی نساء داریم: «إِنَّمَا الْمَسیحُ عیسَی ابْنُ مَرْیَمَ رَسُولُ اللّهِ وَ کَلِمَتُهُ أَلْقاها إِلی مَرْیَمَ وَ رُوحٌ مِنْهُ». همانا مسیح، عیسی بن مریم، رسول الله و کلمه ای است که به مریم(س) القا شده است. یا در آیه ی ۴۵ سوره ی آل عمران داریم: «إِذْ قالَتِ الْمَلائِکَةُ یا مَرْیَمُ إِنَّ اللّهَ یُبَشِّرُکِ بِکَلِمَةٍ مِنْهُ اسْمُهُ الْمَسیحُ عیسَی ابْنُ مَرْیَمَ». هنگامی که ملائکه به مریم(س) گفتند: ای مریم، خداوند تو را به کلمه ای بشارت می دهد که اسم او مسیح، عیسی بن مریم است. پس یکی از کلمات حضرت عیسی(ع) است و خداوند می‌خواهد به وسیله کلمات ماجرای ظهور و حکومت حقه را برپا کند.

پس جایگاه اهلبیت (ع) باید بالاتر از جایگاه شاگردانشان باشد . اگر عیسی(ع) کلمه است اهلبیت (ع) صاحب کلمه هستند . این موضوع در عنوان بعدی شکافته تر می شود . این عنوان صاحب کلمه بودن زاویه دید بزرگی برای شناخت حضرت زهرا (س) است چرا که افعال عظیم و عجیب آخرالزمان از این طریق رقم می خورد .

**روح القدس بودن حضرت زهرا(س)

خداوند در آیه ی ۲۵۳ بقره می فرماید: «وَ آتَیْنا عِیسَی ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّناتِ وَ أَیَّدْناهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ». و به عیسی(ع) بینات را عطا کردیم و او را با روح القدس تأیید کردیم. این روح القدس کیست؟ و یا در آیه ی ۴ سورة قدر که خداوند می فرماید: «تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فیها بإذن ربهم من کل أمر». منظور از روح در این آیه چیست؟ در حدیثی ذیل این آیه از امام صادق(ع) داریم : «وَ الرُّوحُ، روح القُدُس و هُو فی فاطِمَة (ع)»

به این حدیث توجه فرمایید: محمدبن‌القاسم‌بن‌عبید معنعنا عن أبی‌عبدالله(ع) أنه قال: “إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ”، “اللیلة” فاطمة و “القدر” الله، فمن عرف فاطمة حق معرفتها، فقد أدرک لیلةالقدر. و إنما سمیت فاطمة لأن الخلق فطموا عن معرفتها أو من معرفتها و قوله” وَ ما أَدْراکَ ما لَیْلَةُ الْقَدْرِ لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ “یعنی خیر من ألف مؤمن و هی “أم‌المؤمنین”. ” تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیها ” و الملائکة، المؤمنون الذین یملکون علم آل‌محمد ص و الروح‌القدس، هی فاطمة ع. ” بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ سَلامٌ هِیَ حَتَّی مَطْلَعِ الْفَجْرِ” یعنی حتی یخرج القائم ع. امام صادق(ع) در مورد آیة “إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِالْقَدْرِ” فرمودند: منظور از “اللیلة” (شب)، فاطمه(س) و “الْقَدْر” (قدر)، خداوند متعال است پس هر کس معرفت به حضرت زهراء(س) پیدا کند، آنگونه که حق آنست، به درستی که شب قدر را درک خواهد کرد و همانا که ایشان “فاطمه” نامیده شدند، زیرا مردم از کُنهِ معرفت ایشان ناتوان قرار داده شده‌اند، و آیة “وَ ما أَدْراکَ ما لَیْلَةُ الْقَدْرِ لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ” یعنی ایشان از هزار مؤمن بهتر و برترند، زیرا که ایشان “أمّ‏المؤمنین” (مادرِ مؤمنان) هستند. “تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیها”، ملائکه، مؤمنانی هستند که دارای علم آل‌محمد(ص) هستند و”الروح القدس”، فاطمه(س) است. “بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ سَلامٌ هِیَ حَتَّی مَطْلَعِ الْفَجْرِ” یعنی تا اینکه قائم(عج) قیام کند.( تفسیر فرات‏کوفی، ص۵۸۱)

یا در جای دیگر داریم که: «وَ الرُّوحُ القدس هی فاطِمَة(ع)». اگر معنای روح القدس، حضرت فاطمه(س) باشد، در این جا که خداوند می‏فرماید: «وَ آتَیْنا عِیسَی ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّناتِ وَ أَیَّدْناهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ»، چه نتیجه‌ای می‌شود گرفت؟‌ به عبارت دیگر، عیسی(ع) به وسیله چه کسی تائید شد؟ به وسیله فاطمه ی زهرا(س).

تاییید عیسی (ع) بوسیله حضرت زهرا (س) این موضوع بسیار قیمتی است . آیا ما از این بعد به حضرت زهرا(س) نگاه می کنیم ؟ آیا ارتباط انبیا و رسل با حضرت زهرا(س) را می توانیم متوجه شویم .؟ حضرت زهرا (س) با کدام بعد از ابعاد وجودی خویش به تایید حضرت عیسی (ع) پرداخت ؟ آیا حضرت زهرا (س) که با توجه به حدیثی که گذشت تربیت کننده حضرت عیبسی (ع) است آیا می تواند در رشد ما و تربیت ما تاثیر گذار باشد؟

***لیله قدر بودن حضرت زهرا(س)

در حدیثی که گذشت عنوانی به حضرت زهرا(س) اختصاص داده شد که تحت عنوان لیله قدر از آن یاد می کنیم . شب قدر چه اهمیتی دارد ؟ حضرت زهرا (س) چه نقشی در شب قدر دارند ؟ اگر شب قدر شب رقم خوردن امورات یک سال هست که هست، حضرت زهرا (س) چه نقشی در آن دارند ؟ چه کسانی می توانند از شب قدر بهره مند شوند ؟ به این حدیث توجه کنید: محمدبن‌القاسم‌بن‌عبید معنعنا عن أبی‌عبدالله(ع) أنه قال: “إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ”، “اللیلة” فاطمة و “القدر” الله، فمن عرف فاطمة حق معرفتها، فقد أدرک لیلةالقدر… امام صادق(ع) در مورد آیة “إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِالْقَدْرِ” فرمودند: منظور از “اللیلة” (شب)، فاطمه(س) و “الْقَدْر” (قدر)، خداوند متعال است پس هر کس معرفت به حضرت زهراء(س) پیدا کند، آنگونه که حق آنست، به درستی که شب قدر را درک خواهد کرد…

درک شب قدر با شناخت حضرت زهرا (س) گره خورده است ؟ اگر خواهان درک شب قدر هستیم چقدر در راستای فاطمه شناسی حرکت می کنیم ؟ چقدر با نور فاطمه (س) آشنا هستیم ؟ این ها سوالاتی است که ما را بر آن می دارد که در این ایام گوشه ی چشم معرفتی به جواهری چون حضرت زهرا (س) داشته باشیم . حکایت ما مانند آن عده ای نباشد که در تاریکی بیابان به آنها امر شد هر چه می توانید سنگریزه ها را بردارید عده ای اعتماد کردند و برداشتند و عده ای توجه نکردند و به خیال خود رنج حمل سنگریزه را بر خود متحمل نشدند . وقتی به روشنایی رسیدند همه حسرت خوردند چرا که سنگریزه ها در واقع جواهرات بودند . همه حسرت خوردند آنها که برداشتند پیش خود گفتند چرا بیشتر برنداشتیم و آنها که برنداشتند حسرت خوردند که چرا اعتماد نکردیم و… در این بیابان ظلمانی دنیای برد با آنهاست که چون معدن کاوی جسور، به کند و کاو می پردازند و از جواهرات معادن اهلبیت (ع) برداشت می کنند و ثمره کار را خواهند یافت . ان شاالله که ما جزء آن دسته از عزادارانی از حضرت زهرا (س) باشیم که با چشم معرفت به این مادر تربیت کننده نگاه می کند.

خدایا در این ایام فاطمیه ، معرفتم را نسبت به وجود مبارک حضرت زهرا(س) بیشتر کن .

محمد جواد عسکری