مذاكرات "استانبول 2" سرانجام ساعت حدود 23 شنبه به وقت تهران ميان نمايندگان ايران و 1+5 در سالن "لطفي كردار" تركيه پايان يافت تا بر اساس توافق طرف‌هاي مذاكره كننده، دور بعدي مذاكرات كه احتمالاً مهم‌تر نيز خواهد بود، روز سوم خرداد يعني كمتر از 40 روز ديگر در بغداد برگزار شود.
آغاز دور جديد گفت‌وگوها با تأخير 15 ماهه غرب به اميد اثرگذاري تحريم‌ها
دو دور مذاكره ميان نمايندگان ايران و 1+5 با حضور كاترين اشتون مسئول هماهنگ كننده سياست خارجي اتحاديه اروپا در حالي برگزار شد كه از آخرين دور مذاكرات ميان 1+5 و ايران كه آن‌هم در استانبول بود، حدود 15 ماه مي‌گذشت و اگرچه دكتر سعيد جليلي مذاكره كننده ارشد ايران در همان روز پايان مذاكرات "استانبول 1" اعلام كرد كه ايران از همين امروز نيز آماده ادامه گفت‌وگوهاست، اما برخي اختلاف‌هاي دروني 1+5 و همچنين توهم طرف‌هاي غربي مبني بر كارآمد بودن راهبرد "فشار و مذاكره" آن‌ها را به اين نتيجه رساند كه علي الحساب پاي ميز مذاكره نيايند.
با اين حال، به‌دنبال نامه‌نگاري‌هاي سال گذشته جليلي و اشتون و درخواست تركيه براي ميزباني بار ديگر نمايندگان ايران و شش كشور به استانبول رفتند تا در مورد موضوع‌هاي مورد بحث گفت‌وگو كنند. نكته قابل توجه قبل از برگزاري اين مذاكرات كه در مقايسه با دورهاي قبلي گفت‌وگوها نيز چشم‌گيرتر بود، نااميدي طرف غربي از كوتاه آمدن مذاكره كنندگان ايراني و در عين حال، گمانه‌زني در مورد دستور كارهاي مورد علاقه غرب به‌ويژه امريكا براي اين نشست بود.
اما رسانه‌هاي غربي كه در آستانه اين مذاكرات معمولاً به‌عنوان ابزار جنگ رواني و محك زدن تاكتيك‌هاي عمليات رواني خود بر ذهن تصميم‌گير در ايران عمل مي‌كنند، اين‌بار جمع‌بندي دقيق و كاملاً هماهنگي در قبال ايران نداشتند كه به‌عنوان نمونه دو روزنامه مطرح امريكايي يعني واشنگتن پست و نيويورك تايمز در قبال به‌كارگيري ادبيات تهديد آميز با يكديگر اختلاف نظر داشتند.
مصائب مقام‌ها و رسانه‌هاي غربي براي جنگ رواني قبل از مذاكرات
اين رسانه‌ها همچنين در ارائه كدهاي لازم به‌منظور بيان احتمال كوتاه آمدن ايران در مذاكرات به‌شدت با دشواري مواجه بودند و در شرايطي كه غرب با انگيزه گذشت زمان و تأثير تحريم‌هايي كه از آن به‌عنوان تحريم فلج كننده ياد مي‌كرد، از پاي ميز مذاكره بلند شده بود و اكنون اميدوار بود با به‌كارگيري همه‌ي ظرفيت خود و خالي كردن خشاب تحريم و ادعاهايي مانند گلوله طلايي با تحريم نفتي و بانك مركزي ايران بتواند در سه سطح "حاكميت"، "نخبگان" و "مردم" شكاف ايجاد كند و در نهايت، بتواند از ايران امتياز بگيرد، نه تنها چنين دريافتي از مواضع، اظهارنظرها و اقدامات عملي ايران نداشت، بلكه سه روز مانده به برگزاري مذاكرات استانبول 2، رئيس‌جمهور در سفر استاني به هرمزگان از آمادگي براي اداره كشور بدون نفت خبر داد و دولت ايران نيز در اقدامي پيش‌دستانه صادرات نفت خود به سه كشور اروپايي يونان، اسپانيا و ايتاليا را قطع كرد.
پيام‌هاي مهم دو سخنراني راهبردي رهبر انقلاب و انتخابات با شكوه مجلس
بيانات راهبردي و مهم رهبر معظم انقلاب در ماه‌هاي اخير به‌ويژه در نمازجمعه 14 بهمن و روز اول فروردين 91 در حرم مطهر رضوي عليه السلام در زمينه اقتصاد مقاومتي و استراتژي "تهديد و تحريم در مقابل تهديد و تحريم در همان سطح" نيز براي غربي‌ها كه اكنون مطمئن شده‌اند (بر خلاف چند سال قبل كه تا حدودي مردد بودند) خطوط اصلي سياست خارجي و منافع و امنيت ملي كشور با نظر مقام معظم رهبري نهايي مي‌شود، توهم ترديد در سطح حاكميت را شكست و حضور كم‌نظير مردم در انتخابات مجلس نيز آرزوي غرب مبني بر اثرگذاري تحريم‌ها به‌مثابه عامل گسست ميان حاكميت و مردم را به سراب تبديل كرد.
اما رسانه‌ها و مقام‌هاي غربي كه اين‌بار نيز در پيش‌بيني كارآمد بودن راهبرد "فشار - مذاكره" دچار اشتباه محاسباتي شده بودند، تصميم گرفتند با اعلام دستور كارهاي احتمالي مذاكرات، مديريت ادامه مسير را از دست ندهند. اين در حالي بود كه در دستور كارهاي مطرح شده براي اين دور از گفت‌وگوها نيز به‌طور بي‌سابقه‌اي عقب‌نشيني ديده مي‌شد. اين گمانه‌زني‌ها نيز صرفاً رسانه‌اي نبود، بلكه هم كلينتون وزير امور خارجه امريكا و هم نتانياهو نخست وزير رژيم صهيونيستي در اظهاراتي صرفاً بر توقف غني سازي سطح بالا (20 درصد) در ايران تأكيد كردند تا جورچين گمانه‌زني‌هاي رسانه‌اي را كامل كنند.
پخت و پز رسانه‌اي براي تعيين زمين بازي استانبول 2
رسانه‌هاي غربي از "توقف غني سازي 20 درصد"، "تعطيلي تأسيسات فردو"، "خارج كردن ذخيره اورانيوم 20 درصد از ايران" و "افزايش نظارت و بازرسي‌ها" به‌عنوان درخواست‌هاي احتمالي 1+5 در مذاكرات ياد كردند.
به‌موازات اين گمانه زني‌ها در كنار ارسال اين پيام قاطع از ايران كه غرب نبايد به اثرگذاري تحريم‌ها و موضع ضعيف نمايندگان كشورمان در مذاكرات دل ببندد، وزير امور خارجه ايران نيز هرگونه پيش‌شرط قبل از آغاز گفت‌وگوها را رد كرد و يك پيام صريح ديگر نيز از ايران براي طرف‌هاي مقابل ارسال شد: اكنون نوبت اعتماد سازي 1+5 است.
كدهاي دست برتر ايران در استانبول 2 در مقايسه با استانبول 1
اين پيام با اين توجيه ارسال شد كه:
ايران در مقايسه با دورهاي قبلي مذاكرات در شرايط جديدي از حيث موقعيت جهاني، منطقه‌اي، داخلي و فني قرار گرفته كه شرايط بي‌نظيري است. جمهوري اسلامي بر خلاف سل 89 نيازهاي خود را در حوزه فناوري هسته‌اي با توليد سوخت 20 درصد، تأسيس كارخانه توليد صفحات سوخت و بارگذاري مجتمع‌هاي سوخت در رآكتور تهران تأمين كرده، برنامه هسته‌ايش را به‌رغم تمام توطئه‌ها اعم از ترور، خراب‌كاري و نفوذ مطابق زمان‌بندي مورد نظر به پيش برده، در مقابل طراحي‌هاي غرب براي اخلال در اقتصاد كشور با اعمال سنگين‌ترين تحريم‌ها مقاومت كرده و در اين شرايط حتي بزرگ‌ترين جراحي تاريخ اقتصاد كشور را اجرا كرده، با برگزاري انتخابات با شكوه 12 اسفند 90 پرونده فتنه و توطئه براندازي را كه پيش از اين در 9 دي 88 از حيث سياسي و امنيتي بسته شده بود، در سطح اجتماعي نيز بسته و در اثر سقوط متحدان درجه يك غرب در كشورهاي بيداري اسلامي و در مقابل، ناكامي آن‌ها در شكستن محور مقاومت در سوريه موقعيت ممتاز و بي‌نظير منطقه‌اي و جهاني كسب كرده است؛
بنابراين در اين شرايط، ابتدا غرب كه گويا به بازي "فشار و مذاكره" عادت كرده است، بايد اعتماد ايران را جلب كند كه هر گونه اقدام عملي چه ما به ازاهايي خواهد داشت و چه تعهد و تضمين‌هايي در اين زمينه خواهد داد.
دستور كاري كه ايران بي سر و صدا به استانبول برد، بي سر و صدا مبنا شد
از همين رو نيز دبير شوراي عالي امنيت ملي ايران هم قبل از سفر به استانبول (روز چهارشنبه گذشته در نشست خبري) و هم شنبه شب پس از پايان مذاكرات استانبول 2 در جمع خبرنگاران بر ضرورت اعتمادسازي غرب تأكيد كرد و در نشست خبري‌اش پس از پايان مذاكرات گفت كه در گفت‌وگوهای امشب به چند توافق دست یافتیم، اولا ما اعلام کردیم با توجه به رفتارهای غلط در گذشته، رفتارهای آینده باید در جهت جلب اعتماد ملت ایران باشد.
جليلي همچنين از برگزاري دور جديد گفت‌وگوها در بغداد خبر داد، موضوع‌هاي مورد بحث براي اين نشست را مسائلي از جمله خلع سلاح، عدم اشاعه و استفاده صلح آميز اعضاي ان‌پي‌تي از حق انرژي هسته‌اي عنوان كرد تا تأكيد كرده باشد كه حقوق ملت ايران قابل مذاكره نيست.
مذاکره کننده ارشد هسته‌ای کشورمان همچنين گفت: آنچه امروز در گفت‌وگوها مطرح شد تأکید بر حقوق هسته‌ای ملت ما بر مبنای ان‌پی‌تی بود. وی در خصوص جو امروز مذاکره با نشست قبلی استانبول در حدود ۱۵ ماه قبل اظهار داشت: فضای گفت‌وگوها با احترام به حقوق مصوب در ان‌پی‌تی بود که این گامی مثبت است. جلیلی گفت‌وگوهای امروز را شکلی خواند و اظهار داشت: ما وارد بحث‌های محتوایی نشدیم.
تأكيد جليلي بر مبنا قرار گرفتن ان‌پي‌تي نكته‌اي بوده كه طرف غربي را نيز به پذيرش آن متقاعد كرده، به‌طوري كه کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نيز در نشست خبري خود گفت: ما به توافق رسیدیم که معاهده عدم انتشار تسلیحات هسته‌ای (ان‌پی‌تی) پایه اساسی برای آن چیزی باید باشد که به طور جدی مورد تعامل قرار بگیرد و این اطمینان حاصل شود که ایران به تعهداتش بر اساس پیمان ان پی تی عمل می‌کند و در همان حال به حق ایران برای استفاده از انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای نیز احترام گذاشته می‌شود.
پيام‌هاي اظهارات اشتون پس از مذاكرات
اشتون در ادامه سخنانش گفت: ما انتظار داریم که نشست آتی [نشست 3 خرداد ماه در بغداد] به گام‌های محکمی در راستای راه‌حل های مذاکره شده جامع منتهی شود که اعتماد بین‌المللی به ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران بازگردد.
اشتون همچنین مذاکرات امروز را مفید و سازنده توصیف کرد.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ادامه سخنانش در کنفرانس مطبوعاتی گفت: ما هم اکنون خواستار آن هستیم که به سوی روند پایداری از مذاکرات حرکت کنیم جایی که ما بتوانیم گام‌های عملی و فوری برای اعتمادسازی برداریم و [در همین راستا] مذاکره کنندگان رویکرد "گام به گام" را اتخاذ خواهند کرد و نشست بعدی 23 می در بغداد برگزار خواهد شد.
وی افزود: ما اطمینان یافتیم که ایران جدی است. ما همچنین به دنبال این هستیم که ایران به الزامات بین المللی پایبند باشد. ایران باید حق برخورداری از برنامه هسته ای صلح آمیز را داشته باشد.
اشتون ادامه داد: ما برای انجام اقدامات ملموس و عملی جدی هستیم.
اظهارات خانم اشتون نشان مي‌دهد كه غرب همان‌طور كه پيش از گفت‌وگوها انتظار آن را داشته و بعد از مواجهه با پنج دور گفت‌وگوي مستقيم كه جليلي هدايت آن را برعهده داشته، از قبل نيز مي‌توانسته حدس بزند كه ايران بناي كوتاه آمدن از حقوق خود را ندارد و در زمينه ايفاي حقوق ملت ايران در چهارچوب قوانين جدي است. همچنين بر خلاف داستان‌سرايي‌هاي رسانه‌هاي غربي در مورد دستور كارهاي مذاكرات استانبول 2، به‌نظر مي‌رسد دستور كار مورد نظر ايران كه بدون سر و صدا به استانبول برد، مورد توافق قرار گرفته و نماينده 1+5 رسماً با اعلام مبنا قرار گرفتن ان‌پي‌تي و اذعان به حق هسته‌اي ايران، اين دستور كار را پذيرفته است.
بعلاوه موفقيت گفت‌وگوها در ازاي اقدام‌هاي متقابل و عملي است كه برداشتن اين اقدام‌ها نيز صرفاً مستلزم اعتماد سازي غرب است، يعني با توجه به سابقه منفي آن‌ها در زمينه اخلال در فرآيندهاي سازنده‌اي مانند بيانيه تهران (با حضور برزيل و تركيه كه پيش از اين نشست اوباما به اين دو كشور براي حضور در اين فرآيند نظر مثبت داده بود اما پس از مشاهده متن بيانيه زير تعهد خود زد) و يا بر هم زدن توافق ژنو3 كه قرار بود گفت‌وگوها براي يافتن نقاط مشترك همكاري ادامه يابد، غرب بايد نشان دهد كه براي ادامه مذاكرات سازنده جدي است و به‌طور مشخص چه تضمين‌هايي مي‌دهد كه در اين فرآيند اخلال و اشتباهات گذشته را تكرار نكند.
- نویسنده : یزد فردا
- منبع خبر : خبرگزاری فردا
شنبه 16,نوامبر,2024