یزدفردا - حسین مسرت: یزد دیار آرمیده در کویر که پیشینه ای به اندازۀ ایران کهن دارد ، هنوز سنگ نگاره های باستانی کوه های ارنان و خرابه های نیایشگاه های آناهیتای چشمۀ غربال بیز و تپّه های باستانی کسنویّۀ و سریزد آن پابرجاست و نشانی از دیرینگی این دیار دارد ، امّا آن گونه که شایسته و بایسته بود ه ، پژوهشی ژرف و باستان شناسانه در تاریخ و فرهنگ آن رخ نداده است ، و این امر وظیفۀ دوستداران و پژوهشگران این کهن بوم را سنگین تر می کند.

برگزاری نخستین همایش یزدشناسی شاید تلنگری باشد برای همه دانش جویان و دانش پژوهان و مدیران فرهنگی استان که چه بسیار کارهای ناشده در پیش است.

هنوز کتابی جامع دربارۀ تاریخ یزد از سده های پیش از اسلام تا سدۀ 8 قمری پژوهش و تدوین نشده است . متنی عالمانه دربارۀ جغرافیایی این دیار کهن وجود ندارد . صدها چشمه در هنر معماری این سرزمین وجود دارد که هنوز کاوشگری ژرف نگر به یکی ازسرچشمه های آن دست نیافته است.

بسیاری از صنایع دستی و هنرهای بومی آن ، هرساله در ردیف هنرهای از یاد رفته قرار می گیرند ، بزرگترین دستاورد کاریز گران کویر که قنات باشد. هنوز ظرافت هایش بر همگان آشکار نگشته است .

تاریخ ادب و فرهنگ سدّه های باستانی و آغازین قمری این دیار محصور در کویر ، راهی به درون کتاب های تاریخ ادبیّات نجسته است. انگار نخستین شاعر یزد در سدّه 6 یا 7 پیدا شده است . وهزاران هزاران ناشناختۀ دیگر.

برگزار کنندگان این همایش می کوشند تا در سال های آینده ، ضمن فراخوان عمومی دریافت مقاله و شرکت صاحبان مقاله در همایش های چندروزۀ یزدشناسی ، برگزاری کتاب سال را با همکاری سازمان ها و نهادهای فرهنگی و کتابخانه ای ، تدارک ببیند ، تا اهل علم بدانند که سالانه در این استان چه کتاب های وزینی چاپ و منتشر می گردد و زمینۀ چاپ کتاب های ارزنده دیگری نیز با حمایت سازمان های فرهنگی فراهم گردد . نیز با پشتیبانی مدیران ارشد فرهنگمدار استان یزد ، دوباره مرکز یزد شناسی رونق گیرد.

بنای کار براین است که این همایش هرساله به یاد و نام یکی از مشاهیر و مفاخر استان یزد که سهم ارزنده ای را در شناخت استان یزد داشته است ، نامگذاری گردد و نخستین آن به نام یزدشناس نامور ، ایرج افشار زینت یافته است.