یلدا شب دوستی ابرکوهی ها

یادش به خیر ، ما نیز با وجود اینکه سن چندان زیادی ندارم هنوز بوی دود و آتش بلند شده از منقل ها و صفا و صمیمیت نشست و برخاست با بزرگترها را به یاد داریم، ابرکوه قدیم با شب یلدا رنگ و روئی دیگر پیدا می کرد و بچه ها نیز مانند ایام عید که فرا رسیدنش را انتظار می کشیدند،انتظار فرا رسیدن شب یلدا را داشتند.

در مورد گذران شب یلدا در ابرکوه یک محقق ابرکوهی را به گفتگو دعوت کرده ایم و خانم  ندا هوشمند ابرقوئی در گفتگو با در مورد گذران شب یلدا در ابرکوه قدیم گفت: مردم ابرکوه در قدیم شب یلدا را با شکوه زیادی برگزار می کردند و همه از چند روز قبل منتظر فرار رسیدن این شب بودند.

 بزرگترین شب سال،در قدیم در میان مردم ابرکوه به شُو چِلِه(شب چله) معروف بوده است و در این شب،کوچکترها به خانه بزرگترهای فامیل می رفتند،تا طولانی ترین شب سال را،در کنار یکدیگر بگذرانند که این امر نشان صمیمیت و عشق و علاقه ایرانیان به خانواده است

بزرگتر ها چشم انتظار کوچکترها

در شب یلدا و در ابرکوه ،در خانه بزرگتر فامیل، اجاق خانه برای پذیرایی از افرادی که برای گذران بلندترین شب سال به خانه آنها می آمدندروشن بود .این اجاق قسمت گود مانندی بود که در مقابل بخاری که شبیه شومینه های امروزی بود قرار داشت و آتش داخل بخاری را در آن می گذاشتند تابتوانند از حرارت آن برای درست کردن چای و غذا استفاده کنندودر شب های سرد زمستان اطراف آن جمع شوند و از گرمای آن استفاده کنند.

یلدا شب گپ و گفت

مهمان های شب یلدا پس از حضور در خانه بزرگتر فامیل، به گفتن خاطرات شاد و نقل حکایات و داستان ها می پرداختند.

 در قدیم که افراد کمتری با سواد بودند یکی از افرادی که در فامیل دارای سواد بودکتاب

 های داستانی، چون امیر ارسلان را می خواند و دیگران نیز می شنیدند و نکته جالب در میان مردم این بود که بر این باور بودند کسی که زیاد داستان امیر ارسلان را بخواند آواره می شود.

میوه های چله ای ابرکوه

در میان مردم ابرکوه قدیم خوردن میوه در شب چله مرسوم بود.

 البته خوردن هفت میوه به دلیل تقدس عدد هفت در میان مردم بسیار ستوده بود، اما به دلیل مشکلات حمل ونقل در قدیم، میوه هایی که در منطقه کِشت نمی شد ،کمتر در دسترس  مردم بود.

میوه های شب چله در ابرکوه، بیشتر هندوانه ،انگور وانار بود که از محصولات کشاورزی ابرکوه بود.

مردم در طول سال این میوه ها را به روش سنتی خود نگهداری می کردند تا در شب چله از آن استفاده کنند،مثلا هندوانه و خربزه را در بالکن خانه ها که محل  خنکی بود نگهداری می کردند  تا برای شب چله هندوانه و خربزه داشته باشند.

 در بالکن ها نیز همیشه طناب هایی بسته شده بود که انگور ها را در آنجا آویزان می کردند، بالکن خانه ها در نقاط بالای خانه ها که تاریک بود و نور خورشید بدانجا نمی رسید قرار داشت و مردم  برای رفتن به آن جا از نردبان استفاده می کردند

برا ی نگهداری انار  نیز هنگام چیدن انار در باغ ها و باغچه ها ،چاله های نیم متری یا یک متری می کندند و انارهارا به صورت مرتب ته چاله می چیدند، سپس چند تکه چوب، بالاتر از انارها می گذاشتند و بعد روی آن را با برگ می پوشاندند تا به انارها آسیب نرسد،سپس چاله را با خاک پر می کردند وشب چله انارها راکه در چاله تازه مانده بود به عنوان میوه شب چله بر سفره این شب می گذاشتند.

میوه ویژه شب یلدا در ابرکوه شلغم  بود

یکی از دیگر میوه هایی که خوردن آن دراین شب میان مردم ابرکوه مرسوم بود شلغم بودومردم براین باور بودند که خوردن شلغم در شب چله زمستان، آدمی را از گزش حشرات گزنده مصون می دارد.

تنقلات شب یلدا در ابرکوه

بیشترین تنقلاتی که در شب چله یا همان شب یلدا  در ابرکوه استفاده می شد تخمه های آفتاب گردان ، هندوانه وخربزه بود که برای این شب آماده می شد و در کنار میوه ها خورده می شد.

محرم و صفر در شب یلدا احترام ویژه داشت

نکته جالب این بود که وقتی که شب یلدا در ایام محرم و صفر بود دیگر آجیل وتخمه برای این شب کاربردی نداشت زیرا مردم به دلیل حرمت این ماه ها دیگر آجیل را که نمادی از عید و شادی بود مصرف نمی کردند.

مردم ابرکوه هنوز هم شب یلدا را گرامی می دارند،رفت و آمدهای فامیلی،رفتن به خانه بزرگ ترها و صرف میوه و تنقلات در این شب همه را دور هم جمع می کند.

اما آنچه که قابل ذکر است آن است که بواسطه زندگی شهری و پراکندگی جمعیتی مردم ابرکوه در سراسر کشور، دیگر امکان جمع شدن تمام فامیل وجود ندارد،بالکن ها تبدیل به یخچال و فریزر شده اند و کسی برای نگهداری محدود میوه های خود از این مکان ها استفاده نمی کند،در کنار تخمه و آجیل های قدیم حالا دیگر پای تنقلات جدید نیز به خوان شب یلدا اضافه شده است.

اما امروزه دیگر مردم به آرزوی خود در قدیم که خوردن 7 میوه بود نیز رسیده اند و انواع و اقسام میوه جات چون دیگر نقاط کشور در سفره ابرکوهی ها چیده می شود

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا