سريزد؛ روستايي به قدمت تاريخ

یزدفردا "امیرترقی نژاد:روستاي تاريخي سريزد با قدمت 2500 سال، پنجمين روستاي نمونه گردشگري بين المللي ايران به شمار مي رود. بررسي باستان شناسان از مطالعه سفال هاي به دست آمده در اين روستا نشان مي دهد كه اين منطقه در دوره حكومت سلجوقيان، ايلخانيان و صفويان پررونق ترين روزگار خود را طي كرده است.

به عقيده كارشناسان و با توجه به آنچه در متون تاريخي آمده است، قبل از پيدايش شهر يزد كنوني، محوطه اي در نزديكي روستاي سريزد وجود داشته با نام فرافر يا فرافتر كه پس از خشكسالي و جنگ با سپاه اسلام از رونق افتاده و از بين رفته است و مردم آنجا، شهر خود را در يزد كنوني بنا كرده اند.

قلعه روستاي سريزد به عنوان مهم ترين بناي تاريخي اين روستا، يادگاري است از دوران ساسانيان كه داراي ارزش هاي تاريخي و معماري بسياري است. اين بنا كه در سال 1354 هجري شمسي با شماره 1084 در سازمان ميراث فرهنگي به ثبت ملي رسيده است، به عنوان بزرگ ترين و مشهورترين صندوق امانات بانكي ايران به شمار مي رفته است چراكه بيشترين استفاده از اين قلعه براي سكونت كشاورزان و ذخيره سازي غلات و مواد غذايي بوده و داخل حجره هاي آن انواع و اقسام خمره هاي گلي وجود داشته است. در حال حاضر نيز همچنان خمره هاي بزرگ ذخيره آذوقه در تمامي اتاق ها ديده مي شود.اين قلعه خشتي با 2 ديوار اصلي متحدالمركز و تودرتو، برج و باروهايي بلند و تسخيرناپذير و در اصلي كه به صورت متحرك از بالابه پايين بسته مي شود، در 3 طبقه ساخته شده است.

پيرامون قلعه نيز خندقي حفر شده كه در گذشته با گذاشتن تله به وسيله پوششي از كاه روي آب موجود در خندق، نفوذ دشمن را به داخل قلعه غيرممكن مي ساخته است. گذر اصلي قلعه در امتداد در و در امتداد شمالي جنوبي قرار گرفته و در هر سمت اين گذر، 6 كوچه فرعي وجود دارد. در طرفين اين كوچه هاي فرعي، خانه هاي مسكوني در 3 اشكوب ساخته شده است كه هر كدام بيش از 2 اتاق ندارند و زير بناي هر واحد از 25 متر تجاوز نمي كند. در اشكوب سوم و در سمت جنوبي، فضاهايي قرار دارد كه با توجه به تزئينات و اندود سيم گل آن به نظر مي رسد بخش خان نشين قلعه است.

جدا از اين قلعه، مي توان به دروازه اي كه به نام دروازه شهر فرافر معروف است اشاره كرد. اين بنا كه در واقع به عنوان دروازه ورودي به شهر يزد مطرح بوده از اهميت خاصي برخوردار است، لذا پس از بازسازي نيز نقش خود را درقالب يك نماد هويتي حفظ كرده است. عده اي معتقدند اين بنا كه هزار سال قدمت دارد، گوشه اي از دروازه خروج سريزد و در واقع ورودي به سمت شهر يزد بوده است.كمي آن سوتر از اين دروازه، كاروانسرايي قرار دارد كه به جا مانده از دوران صفويان است. اين بنا ساختماني است آجري با سردري شاه نشين كه سال 1380 هجري شمسي با شماره 3850 در سازمان ميراث فرهنگي به ثبت رسيده است. قسمت فوقاني ورودي آن داراي 5 صفه در 4 طرف حياط است و در بخش بيروني نما نيز 7 صفه ديده مي شود.اين بنا در گذشته به عنوان محلي براي استراحت كاروانيان و تجار در نظر گرفته مي شده و شامل 2 قسمت براي اقامت مسافران در فصل تابستان و زمستان است.

از معروف ترين سوغات اين روستا هم مي توان به انار معروف آن اشاره كرد كه در ميادين تره بار تهران خريداران فراواني دارد.