بسم الله الرحمن الرحیم
تربیت کودک (1) اسباب بازی
حجت الاسلام احمد نباتی
بازی بهترین کار کودکان ما و اسباب بازی هم وسیلهی کار آنهاست. توجه داشته باشیم همانگونه که اسباب بازی مناسب، کودک ما را در مسیر رشد و ترقی قرار میدهد، اسباب بازی نامناسب هم میتواند موجب توقف کودک ما شده و حتی ممکن است زمینهی انحراف آنهان را هم فراهم آورد.
ذکرچند نکته در مورد اسباب بازی
1. عدّهای از والدین، بدون جهت در خرید اسباب بازی مناسب برای کودکشان کوتاهی میکنند. توجه داشته باشیم که مهمتر از پول، شکوفا شدن استعدادهای درونی فرزندانمان و حفظ عزّت و شخصیت آنهاست. اگر به اندازهی کافی برای فرزندانمان اسباب بازی نخریم، ممکن است دوران کودکی خود را در حسرت داشتن اسباب بازیهایی که در دست دیگران میبینند بگذرانند و همواره در معاشرت با آنها احساس حقارت کنند. پس شایسته است که در حدّ توان و شأن خود، اسباب بازیهای مناسبی برای فرزندانمان خریداری کنیم.
2. اسباب بازی نقش به سزایی در تربیت فرزند ما و همچنین جهت دهی فکری او ایفا میکند. دنیای غرب هم از این تأثیر غافل نبوده و در ساخت برخی از عروسکها و اسباب بازیها همین تأثیر گذاری را لحاظ کرده است. در واقع غرب دنیا گرا، به وسیلهی اسباب بازی عقاید بیپایهی خود را به کودکان ما آموزش میدهد و سعی میکند فرهنگ برهنگی و دنیا پرستی خود را به کودکان معصوم ما تلقین کند. عروسک باربی و عروسکهای رقاصه و موزیک دار، از نمونههای عینی این کار ضد اخلاقی هستند. پس هنگام خرید اسباب بازی برای کودکانمان دقّت لازم را داشته باشیم.
3. گاهی کودکان ما در نگهداری اسباب بازی خود دقت لازم را به خرج نداده و بدون جهت آنها را خراب میکنند. در این صورت دقّت داشته باشیم که کم دقتی در مراقبت از اسباب بازی در روحیهی فرزندمان نهادینه نشود و موجب بیمبالاتی او در استفادهی صحیح از وسایل شخصی خود نگردد. در چنین مواقعی ـ مخصوصا اگر فرزندمان این کار را تکرار کرد ـ باید به او تذکّر دهیم و بلافاصه برایش اسباب بازی نخریم تا اینکه قدر وسیلهی خود را بهتر دانسته و با خود تصمیم بگیرد که دیگر کم دقتی نداشته باشد.
4. محبّت در حقّ فرزند، به این نیست که اسباب بازیهای گران قیمت و تجمّلاتی برای او بخریم؛ بلکه محبّت به این است که اسباب بازیهایی برای کودکمان تهیه کنیم که بیش از هر چیز در رشد و شکوفایی استعدادهای او مفید باشند. بهترین اسباب بازی آن است که قوّهی تخیّل و تفکّر کودک ما را شکوفا کرده و بتواند با آن جذابترین بازیها را داشته باشد. گاهی اوقات بچّهها با یک چوب معمولی چنان بازیهای شیرینی میکنند که با اسباب بازیهای گران قیمت چنین نمیکنند.
5. کودکانمان را تشویق کنیم که سخاوتمندانه اسباب بازیهای خود را در اختیار کودکانی که مهمان آنها هستند قرار دهند و با یکدیگر بازی کنند. متأسفانه برخی از والدین که مبتلا به خساست و تنگ نظری هستند، با بیتوجهی به عوارض ناشی از آن، کودک خود را از این کار خوب منع میکنند. این کار والدین موجب میشود که کودکانشان به تدریج متمرکز در خود و خواستههای خویشتن شده و برای دیگران و خواستههای آنها اهمیت چندانی قائل نشوند. البته توجه داشته باشیم که اگر مهمان کودکانمان در بازی با اسباب بازی دقت لازم را ندارد و به آنها آسیب میرساند، فقط اسباب بازیهای ظریف و حساس را از دسترس آنها دور کنیم تا کودکان ما بتوانند با دیگر اسباب بازیهای خود از مهمانشان پذیرایی کنند.
6. به فرزندانمان کمک کنیم که اسباب بازیهای کهنه و قدیمی خود را تعمیر و ترمیم کنند تا دوباره با آنها بازی کنند. این کار فوائدی دارد که به سه نمونه از آنها اشاره میشود: (1) کودکانمان به صورت غیر مستقیم در نگهداری از اسباب بازیهای خود تشویق شوند. (2) فرزندانمان طریقهی نگهداری و تعمیر اسباب بازیهای خود را میآموزند. (3) موجب ازدیاد محبت فرزندانمان به ما و همچنین تکریم شخصیتی آنهاست. گاهی اوقات کودکان ما از برخی اسباب بازیهای خود خاطرات خاصی دارند که به هیچ نحوی حاضر به کنار گذاشتن آنها نیستند. دختر بچّهای را دیدم که علی رغم داشتن عروسکهای بسیار زیبا، بیشترین وقت بازی خود را با عروسک کهنه و زوار در رفتهاش سپری میکرد. حال وقتی شما به جای دور انداختن این عروسک به او کمک کنید تا عروسکش را تعمیر کند و لباس جدید برایش بدوزید، در این صورت هم برای خواستهاش ارزش قائل شدهاید و هم کاری کردهاید که شما را بیشتر دوست داشته باشد و به شما اعتماد نماید.
7. برخی از والدین در خرید اسباب بازی برای کودکانشان دچار زیاده روی شده و بیش از حدّ نیاز برایش خرید میکنند. وقتی داخل اطاق این نوع بچّهها میشویم، کلکسیونی از انواع و اقسام عروسکها، ماشینها و اسباب بازیهای دیگر میبینیم. این نحوه نگرش به اسباب بازی کودک، خطرات خاصی دارد که به برخی از آنها اشاره میشود:
الف ـ بهره نبردن از اسباب بازی: وقتی کودک ما با اسباب بازی خود بازی میکند، قوّهی تخیّل خود را به کار گرفته و با استفاده از آن، بازیهای مختلف و متنوعی را ابتداع میکند. او میآموزد که چگونه با اسباب بازیهای خود بازی جذابی داشته باشد. وقتی از یک بازی خسته شد با به کار گیری فکر و تخیل خود شیوهی دیگری را به کار میگیرد و مدتی هم با آن شیوه به بازی میپردازد. همهی این اتفاقات زمانی رخ خواهد داد که کودکان ما متمرکز در اسباب بازی خود شوند. اما وقتی والدین، کودک خود را غرق در انواع و اقسام اسباب بازیها مینمایند در حقیقت فرصت تمرکز روی اسباب بازی خاص را از او گرفتهاند. کودک ما با بدست آوردن اسباب بازی جدید، اسباب بازی قدیمی را رها میکند و مشغول بازی با اسباب بازی جدید میگردد. همین که میخواهد با آن انس بگیرد، اسباب بازی دیگری چشم او را روشن میکند و خلاصه هر از چند روزی خود را با اسباب بازی جدیدی سرگرم میکند. با تلمبار شدن اسباب بازیها، کودک ما سر در گم میشود که بالأخره با کدامیک بازی کند و روی کدامیک از آنها متمرکز گردد. همین مسألهی ساده باعث میشود که کودک همهی اسباب بازیهای خود را رها کرده و بگوید این اسباب بازیها را دوست ندارم. والدین دلسوز، اما ناآگاه! به گمان اینکه هنوز نتوانستهاند نیاز کودک خود به اسباب بازی را فراهم آورند برای حل مشکل باز هم دست به خرید اسباب بازی جدیدی میزنند!
ب ـ تنوع طلبی منفی: با خرید بیش از اندازهی اسباب بازی، کودک ما دچار تنوع طلبی افراطی میشود. نهادینه شدن این امر برای آیندهی کودک ما بسیار خطرناک است. تا جایی که، دوستان خود را خیلی زود از دست میدهد و نمیتواند برای مدتی طولانی وسایل شخصی خود را نگه دارد و از آنها استفاده کند. چنین کودکی وسایل زندگی خود را پیش از آن که خراب و غیر قابل استفاده شوند دور میاندازد و به دنبال خرید وسایل دیگری میرود. علاوه بر این، در زندگی خود مبتلا به بسیاری از مشکلات دیگر هم خواهد شد.
ج ـ اسراف: هر چند که کودکان ما برای بازی نیاز به چند نوع اسباب بازی دارند؛ امّا وقتی دیدند که چند برابر نیاز واقعی آنها برایشان اسباب بازی خریدهایم به تدریج عادت میکنند تا در سایر نیازهای زندگی خود هم اینگونه رفتار کنند.
د ـ تجمل گرایی: کودکی که در اطرافش پر از اسباب بازیهای لوکس و گران قیمت است دیگر به اسباب بازیهای ساده و ارزان قیمت توجهی ندارد و با آنها نمیتواند بازی کند. این کودک به تدریج که بزرگتر میشود در سایر نیازهای زندگی خود هم به دنبال مدلهای لوکس و گران قیمت خواهد بود.
هـ ـ تحقیر دیگران: کودکی که بیش از نیاز خود اسباب بازی داشته باشد، ممکن است از حالت تعادل رفتاری خارج شده و هم سن و سالان خود را که نسبت به او اسباب بازیهای کمتری دارند، حقیر و کوچک بشمارد و به آنها با دیدی متکبرانه نگاه کند.
8. اسباب بازی وسیله ی بازی کودک است. پس اگر میخواهیم اسباب بازی کودک را در ویترین منزل نگاه داشته و او را در حسرت بازی با آن نگاه داریم، بهتر است که اصلا چنین اسباب بازیای را خریداری نکنیم و باعث اذیت و آزار فرزندمان نشویم.
9. توجه داشته باشیم که گاهی پدر بزرگها و مادر بزرگها و دیگر اقوام نزدیک اتاق کوچک فرزند ما را پر از اسباب بازیهای مختلف میکنند. در این صورت میتوانیم حقیقت موضوع را به آنها بگوییم و بگوییم که کودکمان به اندازهی کافی اسباب بازی دارد و اگر هم زمانی نیاز به اسباب بازی داشت ملاکهای اسباب بازیهایی که کودک شما میتواند با آنها بازی کند به آنها بدهید تا هر نوع اسباب بازی را برای فرزندان شما نخرند. البته توجه داشته باشیم که اگر یکی از اقوام به کودکمان اسباب بازی نامناسبی هدیه داد، ضمن تشکر از او، در اولین فرصت مناسب اسباب بازی را از دسترس فرزندمان دور کنیم تا دچار مشکلات ناشی از آن نشود.
توضیح یزدفردا :مشارکت دوستان در بحث های مطرح شده توسط نویسنده بحث بررسی شده و قطعا در تدوین نسخه نهائی لحاظ خواهد شد (از طریق نظر دهید نظرات خود را انعکاس دهید )
- نویسنده : یزد فردا
- منبع خبر : خبرگزاری فردا
یکشنبه 16,مارس,2025