در74 دانشگاه وابسته به وزارت علوم، ‌تحقیقات و فناوری 59141 نفر پژوهشگر مشغول آموزش و پژوهش هستند.  آن دانشگاه‌ها در سال یادشده دارای 11313 مقاله نمایه شده، ‌6499 مقاله علمی‌– پژوهشی، ‌2024 عنوان کتاب منتشر شده، ‌1354 دستاورد علمی‌– پژوهشی، ‌1984221 میلیون ریال قرارداد پژوهشی و 1089110 میلیون ریال درآمد پژوهشی جذب شده داشتند.

این فعالیت‌ها شامل مقاله‌ها، ‌کتب، ‌طرح‌‌های پژوهشی  و دستاورد‌های پژوهشی است. دانشگاه‌‌هایی که در سال 1387 بیشترین شماره مقاله‌‌های نمایه شده را داشته‌اند به ترتیب عبارت‌اند از: دانشگاه‌‌های تهران، ‌صنعتی شریف، ‌تربیت مدرس، ‌شیراز، ‌اصفهان، ‌صنعتی امیرکبیر، ‌شهید بهشتی، ‌فردوسی مشهد، ‌علم و صنعت ایران و صنعتی اصفهان است که  دانشگاه تهران دارای 1514 مقاله و صنعتی اصفهان دارای 406 مقاله بوده است، دانشگاه‌‌های امام صادق (ع)، ‌جندی‌شاپور، ‌حضرت معصومه (س)، ‌دفاع ملی، ‌صنعتی همدان، ‌قم، ‌مفید، ‌هنر اسلامی ‌تبریز و هنر اصفهان در سال یادشده هیچ مقاله نمایه شده نداشته است (جدول شماره یک). دانشگاه‌‌های ولی‌عصر (عج) رفسنجان، ‌هنر تهران و بجنورد دارای یک مقاله نمایه شده بودند. همچنین 14 دانشگاه  بین 10 تا 50 مقاله نمایه شده در سال 1387 داشته است.

مقاله نمایه شده از دانشگاه‌ها در سال 1387 نسبت به سال  1386، ‌52 درصد تغییر (افزایش) داشته است و درصد افزایش سال 1387 نسبت به  میانگین 4 سال گذشته 105 درصد بوده است.

 در سال 1387 دانشگاه تهران با داشتن 1500 مقاله علمی- پژوهشی در رأس دانشگاه‌های  ایران بوده است که بعد از آن دانشگاه تربیت مدرس 532، ‌فردوسی مشهد 417، ‌علم وصنعت ایران 376، ‌علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان 333، ‌صنعتی شریف 319، ‌صنعتی امیرکبیر 188، ‌تبریز 168، ‌ارومیه 161 و شیراز 152 مقاله علمی- پژوهشی در سال1387 داشته‌اند (جدول شماره یک). 28 دانشگاه بین 10 تا  50 مقاله علمی- پژوهشی به خود اختصاص داده بودند، در سال یادشده 12 دانشگاه دارای  یک تا 10 مقاله علمی- پژوهشی بوده‌اند و دانشگاه‌های صنعتی همدان و حضرت معصومه (س) در همان سال دارای  یک مقاله علمی- پژوهشی بوده‌اند. دانشگاه‌های هنر اسلامی ‌تبریز، ‌بجنورد، ‌صنعتی ارومیه، ‌ملایر، ‌سمنان، ‌کاشان و اصفهان مقاله علمی- پژوهشی نداشته‌اند.

دانشگاه‌هایی که در سال 1387 بیشترین شمار عنوان کتاب را منتشر کرده‌اند به ترتیب دانشگاه تهران314، ‌علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری 193، ‌صنعتی مالک ‌اشتر 178، ‌فردوسی مشهد 137، ‌اصفهان 99، ‌پیام نور 98، ‌شهید بهشتی 73، ‌علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان 58، ‌کاشان 57 و صنعتی اصفهان 55 بوده است. 33 دانشگاه بین یک تا 10 عنوان کتاب منتشر کرده و 7 دانشگاه نیز هم هیچ کتابی منتشر نکرده‌اند.                              

 درصد تغییر (افزایش) انتشار کتاب  درسال 1387 نسبت به سال 1386، ‌33 درصد و درصد تغییر (افزایش) سال 1387 نسبت به میانگین 4 سال گذشته 57  درصد است. همچنین میانگین  4 سال گذشته 303/1 است.

دانشگاه‌های تهران، ‌صنعتی امیرکبیر، ‌شیراز، ‌صنعتی مالک اشتر، ‌هنر اصفهان، ‌تربیت مدرس، ‌صنعتی اصفهان، ‌فردوسی مشهد، ‌صنعتی شریف و علم صنعت ایران بیشترین دستاوردهای  علمی- پژوهشی در سال 1387 داشته‌اند. در حالی که در سال 1386 دانشگاه‌های فردوسی مشهد، ‌صنعتی اصفهان، ‌تهران، ‌صنعتی شریف، ‌تربیت مدرس و پیام‌نور به ترتیب بیشترین دستاوردهای  علمی- پژوهشی را داشته‌اند. 39 دانشگاه در سال 1387 بین یک تا 10 دستاورد علمی- پژوهشی را به خود اختصاص داده و 9 دانشگاه نظیر مراغه، ‌ولی‌عصر (عج) رفسنجان، ‌محقق اردبیلی، ‌مجتمع آموزش عالی گنبد و... هیچ دستاورد علمی- پژوهشی نداشته‌اند (جدول شماره یک). 

 دانشگاه صنعتی شریف با 310609 میلیون ریال بیشترین و علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری با 4 میلیون ریال کمترین قرارداد پژوهشی در سال 1387 داشته‌اند. دانشگاه‌های امیرکبیر 241538  میلیون ریال، ‌صنعتی مالک اشتر 226252 میلیون ریال، ‌تهران 136734 میلیون ریال، ‌تربیت مدرس 136734 میلیون ریال، ‌شهید بهشتی 127609 میلیون ریال و علم و صنعت ایران 121039 میلیون ریال در سال یادشده قرار داد پژوهشی منعقد کرده‌اند. (جدول شماره یک) مبالغ قراردادهای پژوهشی 19 دانشگاه بین 4 تا 706 میلیون ریال بوده است که 83 درصد این دانشگاه‌ها در استان‌ها واقع شده‌اند.

اعتبار قراردادهای پژوهشی برخی دانشگاه‌ها نسبت به بودجه مصوب معاونت پژوهشی بیشتر بوده که به ترتیب عبارت‌اند از: صنعتی امیرکبیر 67/5 درصد، ‌صنعتی شریف 07/5 درصد، ‌صنعتی سهند تبریز 72/4 درصد، ‌گلستان 55/4 درصد، ‌علم و صنعت ایران 52/3 درصد، ‌کاشان 09/3 درصد، ‌شیهد چمران اهواز 73/2 درصد، ‌فردوسی مشهد 44/2 درصد، ‌شهید بهشتی 37/2 درصد و صنعتی شیراز 12/2 درصد است. 15دانشگاه مانند مراغه، ‌ولی‌عصر(عج) رفسنجان، ‌زابل، ‌صنعتی همدان، ‌دفاع ملی، ‌بجنورد و...  در سال 1387 هیچ قرارداد پژوهشی نداشته‌اند.

دانشگاه‌هایی که  در سال 1387 بیشترین مبلغ درآمد پژوهشی جذب شده را داشته‌اند  به ترتیب عبارت‌اند از: دانشگاه صنعتی مالک اشتر 239762 میلیون ریال، ‌صنعتی شریف 219228 میلیون ریال، ‌تهران 137564 میلیون ریال، ‌صنعتی امیرکبیر 95105 میلیون ریال، ‌شهید چمران اهواز 77903 میلیون ریال و ... است. 17 دانشگاه مانند ملایر، ‌مراغه، ‌زنجان، ‌دفاع ملی، ‌تفرش، ‌پیام‌نور  و... در سال 1387 هیچ درآمد پژوهشی را جذب نکرده‌اند.

 در سال 1387 تعداد مؤسسه‌های پژوهشی (گروه- مرکز- مؤسسه- پژوهشکده و پژوهشگاه)  وابسته به دانشگاه‌ها 117 بودکه در این بین برخی دانشگاه‌ها بیشترین مؤسسه را داشته‌اند مانند دانشگاه تهران 15، ‌ترتبیت مدرس9، ‌امیرکبیر8، ‌صنعتی اصفهان 7 و شهید بهشتی، ‌تبریز، ‌شیراز هم دارای 6 مؤسسه پژوهشی وابسته هستند. دانشگاه‌های الزهرا (س)، ‌بیرجند، ‌پیام‌نور، ‌تربیت معلم سبزوار، ‌دفاع ملی، ‌شاهد و... هر کدام  دارای یک مؤسسه پژوهشی بوده‌اند.

همچنین تعداد پژوهشگران مؤسسه‌های پژوهشی وابسته به دانشگاه‌ها 2502 نفر است که بیشترین پژوهشگران در مرکز تحقیقات بیوشیمی‌ و بیوفیزیک (تهران 101نفر)، ‌پژوهشکده الکترونیک (علم وصنعت ایران 95 نفر)، ‌پژوهشکده فناوری اطلاعات و ارتباطات (صنعتی اصفهان 89 نفر)، ‌پژوهشکده مطالعات راهبردی و امنیت ملی (دفاع ملی77 نفر)، ‌مؤسسه ژئوفیزیک (تهران 76 نفر)، ‌مرکز تحقیقات محیط‌زیست (رازی کرمانشاه 63 نفر)، ‌پژوهشکده فناوری نانو (سیستان و بلوچستان 66 نفر)، ‌مشغول هستند. اما برخی مؤسسه‌ها هستند که تعداد پژوهشگران آنها کم است نظیر  مرکز تحقیقات باستان‌شناسی (زابل 3 نفر)، ‌مرکز مطالعات آفریقا (تربیت مدرس 2 نفر)، ‌مرکز تحقیقات اقتصاد (علامه طباطبایی 2 نفر) و پژوهشکده اعجاز قرآن (شهید بهشتی یک نفر) هستند.

 803 مقاله در سال 1387 نمایه شده که بیشترین مقاله‌های نمایه شده از مرکز تحقیقات بیوشیمی‌ و بیوفیزیک (تهران 124 مقاله)، ‌مرکز تحقیقات فنی و مهندسی (اصفهان 75 مقاله)، ‌پژوهشکده علوم و فناوری نانو (کاشان60 مقاله) و پژوهشکده علوم محیطی (شهید بهشتی 51 مقاله) است. 49 مؤسسه وابسته به دانشگاه‌ها بین یک تا 10 مقاله نمایه شده در سال 1387 داشتند و از 53 مؤسسه هم هیچ مقاله‌ای نمایه نشده بود.

تعداد مقاله‌های علمی ـ پژوهشی نسبت به تعداد مقاله‌های نمایه شده کمتر است به عبارت دیگر 393 مقاله علمی ـ پژوهشی در سال 1387 از مؤسسه‌های وابسته به دانشگاه‌ها به چاپ رسیده که در بین آنها مرکز تحقیقات و مطالعات زنان (تهران 41 مقاله)، ‌پژوهشکده مطالعات راهبردی و امنیت ملی (دفاع ملی 33 مقاله)، ‌مؤسسه ژئوفیزیک (تهران 24 مقاله) پژوهشکده خانواده (شهید بهشتی 21 مقاله) بیشترین مقاله علمی ـ پژوهشی را داشتند و مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شبکه‌های قدرت (تربیت مدرس)، ‌گروه پژوهشی زعفران (بیرجند)، ‌گروه پژوهشی علوم زلزله (فردوسی مشهد) و... دارای یک مقاله بوده‌اند به عبارت دیگر 40 مؤسسه در سال 1387 بین یک تا 5 مقاله علمی ـ پژوهشی داشته‌اند و 53 مؤسسه هیچ فعالیت پژوهشی نداشته‌اند.

 تعداد مقاله‌هایی که به کنفرانس‌های ملی و بین‌المللی از طرف محققان مؤسسه‌های وابسته به دانشگاه‌ها ارایه شده بود نسبت به تعداد سایر مقاله‌ها خیلی بیشتر است  به‌طوری که مجموع این مقاله‌ها 1335 است. مؤسسه‌هایی که بیشترین مقاله‌ها را ارایه داده‌اند به ترتیب عبارت‌اند از: مرکز تحقیقات فنی و مهندسی (اصفهان 122مقاله)، ‌مرکز تحقیقات بیوشیمی ‌و بیوفیزیک (تهران 106مقاله)، ‌مرکز تحقیقات محیط‌زیست (رازی کرمانشاه 105مقاله)، ‌مؤسسه ژئوفیزیک (تهران 88)، ‌پژوهشکده پیشرفته مهندسی شیمی (رازی کرمانشاه 83) است. 32 مؤسسه هم بین یک تا 10 مقاله در کنفرانس‌ها ارایه کرده بودند. از 53 مؤسسه هیچ مقاله‌ای در سال 1387به همایش‌ها و کنفرانس‌ها ارایه نشده بود.

در سال 1387 مؤسسه‌های وابسته به دانشگاه‌ها 174 عنوان کتاب منتشر کرده بودند که پژوهشکده مطالعات راهبردی و امنیت ملی (دفاع ملی 48 کتاب)، ‌پژوهشکده علوم محیطی (شهید بهشتی 16 کتاب)، ‌پژوهشکده خانواده (شهید بهشتی 8کتاب)، ‌مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی (تربیت مدرس 7 کتاب) بیشترین کتاب را منتشر کرده بودند و 36 مؤسسه در سال یادشده بین یک  تا 5 کتاب منتشرکردند که در این بین 11 مؤسسه یک کتاب و 74 مؤسسه هم هیچ کتابی منتشر نکرده بودند.

شاخص دیگر فعالیت‌های پژوهشی، ‌دستاوردهای علمی ـ پژوهشی ثبت شده است که در سال 1387 پژوهشکده الکترونیک (صنعتی شریف10) بیشترین دستاوردهای علمی ـ پژوهشی را به خود اختصاص داده بود و پس از آن پژوهشکده مواد پلیمری (صنعتی سهند 9)، ‌پژوهشکده علوم محیطی (شهید بهشتی6) و مرکز پژوهش‌های کشت بدون خاک (صنعتی اصفهان6) قرار داشتند. 43 مؤسسه نیز دارای یک تا 5 دستاورد علمی ـ پژوهشی بودند که مرکز تحقیقات بیوشیمی‌ و بیوفیزیک (تهران5)، ‌پژوهشکده پیشرفته مهندسی شیمی (رازی کرمانشاه 5)، ‌پژوهشکده فناوری نانو(سیستان و بلوچستان 5) و گروه پژوهشی بیومواد ومواد دندانی (صنعتی اصفهان 5) در این گروه قرار دارند، 15 مؤسسه نیز یک دستاورد علمی ـ پژوهشی داشتند مانند پژوهشکده هرمز (هرمزگان)، ‌مرکز تحقیقات فنی و مهندسی (اصفهان)، ‌پژوهشکده زنان (الزهرا)، ‌مؤسسه ژئوفیزیک، ‌مرکز تحقیقات و مطالعات زنان و مرکز عالی بین‌المللی (تهران) و...

 براساس اهداف و وظایف اساسنامه‌های مؤسسه‌های وابسته به دانشگاه‌ها، ‌این مراکز برای گسترش علم و توسعه کشور و همچنین کسب درآمد، قراردادهای پژوهشی با سایر ارگان‌ها منعقد می‌کنند، به‌طور معمول مؤسسه‌های صنعتی نسبت به مؤسسه‌های علوم انسانی بیشترین قرارداد‌ها را دارند به عبارت دیگر مبالغ حاصل از قراردادهای پژوهشی مؤسسه‌های صنعتی خیلی بیشتر ازمؤسسه‌های غیرصنعتی است. در سال 1387 پژوهشکده فناوری اطلاعات و ارتباطات (صنعتی اصفهان)، ‌پژوهشکده لیزر و پلاسما (شهید بهشتی)، ‌مرکز مطالعات مدیریت و بهره‌وری ایران (تربیت مدرس) و مرکز تحقیقات فناوری اطلاعات و ارتباطات پیشرفته (صنعتی شریف) به ترتیب 49500، ‌13470، ‌13298و 11400 میلیون ریال قرار پژوهشی منعقد کرده بودند وکمترین قرارداد پژوهشی به گروه پژوهشی زعفران (بیرجند 5 میلیون ریال) مربوط می‌شود و53 مؤسسه نیز هیچ قرارداد پژوهشی نداشتند، ‌نظیر انستیتو مهندسی نفت و مرکز عالی بین‌المللی( تهران)، ‌پژوهشکده زیست‌ فناوری (شیراز)، ‌پژوهشکده نانو فناوری و نفت، ‌گاز و پتروشیمی (امیرکبیر) و...

درآمد پژوهشی جذب شده در مؤسسه‌ها یکی از شاخص‌های ارزیابی است. 60 مؤسسه در سال یادشده دارای جذب درآمد پژوهشی بودند که مرکز تحقیقات فنی و مهندسی (اصفهان)، ‌پژوهشکده فناوری اطلاعات و ارتباطات (صنعتی اصفهان) و مرکز تحقیقات فناوری اطلاعات و ارتباطات پیشرفته (صنعتی شریف) به ترتیب 30295، ‌15009و 12038 میلیون ریال بیشترین درآمد پژوهشی جذب شده را داشتند وکمترین آن با 2 میلیون ریال درآمد پژوهشی جذب شده به پژوهشکده زیست فناوری کشاروزی دانشگاه زابل مربوط می‌شود.

25 مؤسسه  به وزارت علوم، ‌تحقیقات و فناوری وابسته هستند و تعداد پژوهشگران آنها 1590 نفر است. این تعداد پژوهشگر دارای 664 مقاله نمایه شده، ‌268 مقاله علمی ـ پژوهشی، ‌275 کتاب و 323 دستاوردهای علمی ـ پژوهشی داشتند  و همچنین 101731 میلیون ریال قرارداد پژوهشی منعقد و 64995 میلیون ریال درآمد پژوهشی را جذب کرده بودند (جدول شماره 2).

 بیشترین مقاله‌های نمایه شده به ترتیب به پژوهشگاه‌های دانش‌های بنیادی (161 مقاله)، ‌پلیمر و پتروشیمی ‌ایران (105 مقاله)، ‌ملی و مهندسی ژنتیک و زیست فناوری (85 مقاله) و مواد و انرژی (76 مقاله) مربوط می‌شود 5 مؤسسه دارای یک تا10 مقاله نمایه شده بوده و 9 مؤسسه هم هیچ مقاله‌ای نداشتند.

مؤسسه‌هایی که بیشترین مقادیر سرانه تولید مقاله‌های علمی ـ پژوهشی به ازای هر پژوهشگر را در سال 1387 داشته‌اند به ترتیب عبارت‌اند از: مرکز تحقیقات نجوم و اختر فیزیک مراغه (51/4)، ‌پژوهشگاه دانش‌های بنیادی(52/1)، ‌پژوهشکده صنایع رنگ (19/1) و پژوهشگاه مواد و انرژی (79/0)  است.

در سال 1387 پژوهشگاه‌هایی که ازنظر تعداد مقاله‌های علمی ـ پژوهشی برتر بودند به ترتیب عبارت‌اند از: پژوهشگاه مواد و انرژی (33 مقاله)، ‌علوم  انسانی و مطالعات فرهنگی(31 مقاله)، ‌بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله (30 مقاله ) و مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران(23 مقاله) است،10 مؤسسه دارای یک الی 10  مقاله علمی ـ پژوهشی و 5 مؤسسه نیز هیچ مقاله علمی‌ ـ پژوهشی نداشته‌اند. مؤسسه‌هایی که بیشترین مقادیر سرانه  تولید مقاله‌های علمی‌ ـ پژوهشی به ازای هر پژوهشگر را در سال 1387 داشته اند به ترتیب عبارت‌اند از: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسه ایران 64/0، ‌پژوهشکده صنایع رنگ 63/0 و مرکز بین‌المللی علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی 51/0 بوده است. 

سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم  انسانی (79 کتاب)، ‌پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی (68 کتاب) و پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی (45 کتاب) بیشترین کتاب را در سال 1387 منتشر کردند (جدول شماره 2). 14 مؤسسه وابسته به وزارت علوم، ‌تحقیقات و فناوری بین یک تا 10 کتاب  منتشر کرده‌اند و 6 مؤسسه هم کتابی منتشر نکرده‌اند.

مؤسسه‌هایی که پژوهشگران آنها بیشترین سهم را در سال 1387 در انتشار کتاب داشته‌اند به ترتیب عبارت‌اند از: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم  انسانی 65/4 و پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی53/4 است.مؤسسه‌هایی که در سال1387 بیشترین دستاوردهای علمی ـ پژوهشی ثبت شده را داشته‌اند به ترتیب عبارت‌اند از: پژوهشگاه مواد و انرژی 118، ‌پلیمر و پتروشیمی ‌ایران 71 و پژوهشکده صنایع رنگ 44 است و 19 مؤسسه نیز بین یک تا10 دستاورد علمی ـ پژوهشی داشته‌اند و یک مؤسسه یعنی مرکز تحقیقات نجوم و اختر فیزیک مراغه دستاورد علمی ـ پژوهشی نداشته است.

بیشترین قرارداد پژوهشی به پژوهشگاه‌های پلیمر و پتروشیمی ‌ایران (31841)، دانش‌های بنیادی (19000)، ‌فناوری‌های نوین (17262)، ‌بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله (10689) و مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران (10000) میلیون ریال مربوط می‌شود، همچنین 6 مؤسسه بین 708 تا 141 میلیون ریال قرارداد پژوهشی داشته‌اند و 7 مؤسسه هم هیچ قرارداد پژوهشی نداشته‌اند. پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ‌ایران (13000 میلیون ریال) بیشترین درآمد پژوهشی جذب شده را به خود اختصاص داده و کمترین آن به پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی (30 میلیون ریال) مربوط می‌شود (جدول شماره 2). مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری، ‌پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ‌مرکز تحقیقات نجوم و اختر فیزیک مراغه قرارداد و درآمد پژوهشی نداشته‌اند.

35 مؤسسه پژوهشی به دستگاه‌های اجرایی وابسته‌اند که این مؤسسه‌ها دارای 2555 نفر پژوهشگر، ‌329 مقاله نمایه شده، ‌562 مقاله علمی ـ پژوهشی، ‌1643 مقاله در کنفرانس‌های ملی و بین‌المللی، ‌407 کتاب منتشر شده، ‌283 دستاورد علمی ـ پژوهشی، ‌1019205 میلیون ریال قرارداد پژوهشی و همچنین 634441 میلیون ریال نیز  درآمد جذب شده پژوهشی هستند (جدول شماره 3). 

 بیشترین مقاله نمایه شده در سال 1387 از مؤسسه‌های وابسته به دستگاه اجرایی عبارت‌اند از: پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای (80 مقاله)، ‌مؤسسه تحقیقات شیلات (53 مقاله)، ‌پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی (46 مقاله)، ‌پژوهشگاه صنعت نفت (26 مقاله) و مرکز تحقیقات مخابرات ایران (23 مقاله) است، از 13 مؤسسه نیز دارای یک تا 10 مقاله نمایه شده و از 13 مؤسسه هم هیچ مقاله‌ای در طول سال 1387 نمایه نشده است.

بیشترین مقاله‌های علمی ـ پژوهشی به مؤسسه تحقیقات شیلات (84 مقاله)، ‌پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای (58 مقاله) و مؤسسه پژوهشی برنامه‌ریزی درسی و نوآوری‌های آموزشی (55 مقاله) مربوط می‌شود و کمترین مقاله علمی ـ پژوهشی از  مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (یک مقاله )، ‌پژوهشکده هنر (2 مقاله)، ‌پژوهشکده تحقیقات فضایی (3 مقاله)، ‌پژوهشکده مهندسی جهادکشاورزی (3 مقاله) و پژوهشگاه نیرو (3 مقاله) منتشر شده است 11 مؤسسه بین یک تا 10 علمی-پژوهشی در سال 1387 منتشر کرده‌اند و 8 مؤسسه هم هیچ مقاله‌ای نداشته‌اند. مؤسسه تحقیقات شیلات (397 مقاله)، ‌پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای (306 مقاله)، ‌پژوهشگاه نیرو (120 مقاله)، ‌پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی (104 مقاله) و پژوهشکده حمل و نقل (103 مقاله) بیشترین مقاله ارایه شده در کنفرانس‌های ملی و بین‌المللی را داشته‌اند، و 5 مؤسسه یک تا 10 مقاله در کنفرانس‌های ملی و بین‌المللی ارایه کرده و 9 مؤسسه هم هیچ مقاله‌ای در کنفرانس‌های ملی و بین‌المللی نداشته‌اند.

مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بارزگانی (60 کتاب)، ‌مرکز تحقیقات نیروی انتظامی (41 کتاب)، ‌مؤسسه تحقیقات شیلات (39 کتاب )، ‌پژوهشگاه میراث فرهنگی، ‌صنایع‌دستی و گردشگری (32 کتاب) و پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی (30 کتاب) در سال 1387 منتشر کرده‌اند (جدول شماره 3)، 17 مؤسسه یک تا 10 عنوان کتاب در سال یادشده منتشر کرد‌ه‌اند و 5 مؤسسه نیز کتاب منتشر شده‌ای در سال 1387 نداشته‌اند.

بیشترین دستاورد علمی‌ ـ پژوهشی به مؤسسه تحقیقات شیلات (52)، ‌پژوهشگاه صنعت نفت (52)، ‌مهندسی جهادکشاورزی (35)، ‌پژوهشگاه استاندارد (30) و پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی (28) مربوط می‌شود 22 مؤسسه دارای یک تا 10 دستاورد علمی‌ ـ پژوهشی بوده‌اند و 6 مؤسسه هم هیچ دستاورد علمی‌ ـ پژوهشی در سال نداشته‌اند.

 بیشترین قرارداد‌های پژوهشی منعقد شده پژوهشگاه صنعت نفت 462961 میلیون ریال، ‌پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای 304880 میلیون ریال و پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی100997 میلیون ریال را به خود اختصاص داده بودند و کمترین آن مؤسسه پژوهشی برنامه‌ریزی درسی و نوآوری‌های آموزشی با 23 میلیون ریال و پژوهشکده هنر با 7 میلیون ریال دارای کمترین میزان قرارداد پژوهشی بوده‌اند و 15 مؤسسه هیچ قرارداد پژوهشی منعقد نکرده‌اند. همچنین پژوهشگاه صنعت نفت 235522 میلیون ریال، ‌پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای 141504میلیون ریال و پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی 119859میلیون ریال میلیون ریال درآمد پژوهشی جذب کرده‌اند و 14 مؤسسه درآمد پژوهشی جذب شده نداشته‌اند (جدول شماره3).

تعداد پژوهشگران مؤسسه پژوهشی وابسته به نهادهای عمومی‌471 نفر است که 19 مقاله نمایه شده ، ‌47 مقاله علمی ـ پژوهشی، ‌146 مقاله ارایه شده در کنفرانس‌های ملی و بین‌المللی، ‌76 کتاب منتشر شده و 85 دستاورد علمی ـ پژوهشی داشته‌اند (جدول شماره 4).

بیشترین تعداد پژوهشگران در پژوهشگده امام خمینی و انقلاب اسلامی‌ (104 نفر) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (138 نفر) مستقر بودند و کمترین آن پژوهشکده توسعه صنایع شیمیایی ایران جهاد دانشگاهی است که 19 نفر را به خود اختصاص داده بود. پژوهشکده علوم پایه کاربردی جهاد دانشگاهی با 12 مقاله نمایه شده دارای بیشترین مقاله و پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی با یک مقاله کمترین مقاله نمایه شده را داشته‌اند. از مجموع 10 مؤسسه وابسته به نهاد‌های عمومی، ‌5 مؤسسه فاقد مقاله نمایه شده بوده‌اند. (جدول شماره 4). پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی ‌(11) و پژوهشکده توسعه تکنولوژی جهاد دانشگاهی (10) مقاله علمی ـ پژوهشی داشته‌اند، پژوهشکده برق جهاد دانشگاهی دارای یک مقاله علمی‌ ـ پژوهشی بود. مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی و پژوهشکده توسعه صنایع شیمیایی ایران جهاد دانشگاهی چنین فعالیت علمی ‌را داشته‌اند. پژوهشکده علوم پایه کاربردی جهاد دانشگاهی (39)، ‌پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (29)، ‌پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی (28) و پژوهشکده توسعه تکنولوژی جهاد دانشگاهی (20) بیشترین مقاله در کنفرانس‌های ملی و بین‌المللی ارایه کرده‌اند. پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ‌با انتشار 45 عنوان کتاب، ‌بیشترین کتاب را در سال 1387 منتشر کرده‌اند و پژوهشکده علوم پایه کاربردی جهاد دانشگاهی با یک کتاب کمترین انتشارکتاب را داشته است. اما بیشترین دستاورد علمی ـ پژوهشی به  پژوهشکده توسعه تکنولوژی جهاد دانشگاهی (29) و پژوهشکده توسعه صنایع شیمیایی ایران جهاد دانشگاهی (19) و پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (16) مربوط می‌شود و کمترین دستاورد به پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی‌ و پژوهشکده علوم پایه کاربردی جهاد دانشگاهی با یک دستاورد علمی ـ پژوهشی مربوط می‌شود. بیشترین قرارداد پژوهشی منعقد شده و درآمد پژوهشی جذب شده به ترتیب عبارت‌اند از: پژوهشکده برق جهاد دانشگاهی (155،956، ‌156026)، ‌پژوهشکده توسعه تکنولوژی جهاد دانشگاهی (48،242، ‌42،616) و پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی (402،211، ‌8018).

تعداد مؤسسه‌های پژوهشی وابسته به بخش خصوصی 23 مؤسسه است که تعداد پژوهشگران آنها 588 نفر است بیشترین پژوهشگران در پژوهشگاه علوم انسانی (120 نفر)، ‌پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی‌ (103نفر)، ‌پژوهشکده پردازش هوشمند علائم (45 نفر) و پژوهشکده جامعه پژوهی و برنامه‌ریزی المیزان (31 نفر) بود (جدول شماه 5). گروه پژوهشی بیونانو تکنولوژی سینا پویش (5 نفر)، ‌گروه پژوهشی روان پویش (4 نفر) و مرکز مطالعات مدیریت زنان (3 نفر) کمترین پژوهشگر را داشته‌اند.

پژوهشکده علوم شناختی با داشتن 15 مقاله نمایه شده، ‌بیشترین مقاله نمایه شده را به خود اختصاص داده بود و را پژوهشکده پردازش هوشمند علائم با یک مقاله نمایه شده کمترین آن دارا بود. 19 مؤسسه مقاله نمایه شده نداشت در واقع 4 مؤسسه دارای مقاله نمایه شده بود. بیشترین مقاله علمی ـ پژوهشی به پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی (39) و مرکز تحقیقات بتن ـ متب (15) مربوط می‌شود و 14 مؤسسه چنین مقاله‌ای نداشته‌اند (جدول شماه 5). همچنین پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی (46)، ‌مرکز تحقیقات بتن ـ متب (42)، ‌پژوهشکده پردازش هوشمند علائم (18) و مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه رشد (13) مقاله در کنفرانس‌های ملی و بین‌المللی ارایه کرده بودند و پژوهشکده علوم شناختی، ‌علوم انسانی  و گروه پژوهشی معماری و شهرسازی اصفهان دارای یک مقاله در کنفرانس‌ها بودند.13 مؤسسه هیچ مقاله‌ای در کنفرانس‌های ملی و بین‌المللی نداشته‌اند.

پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ‌(172) و پژوهشکده مطالعات راهبردی (108) بیشترین کتاب را منتشر کرده‌اند، پژوهشکده علوم انسانی با انتشار یک کتاب کمترین  انتشار را در این خصوص داشته است.  همچنین بیشترین دستاورد علمی ـ پژوهشی به مرکز مطالعات و تحقیقات زنان (39)، ‌مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه رشد (33) و پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی‌ (21)  مربوط می‌شود. کمترین آن بنیاد نهج‌البلاغه و پژوهشکده مطالعات و تحقیقات علوم اسلامی با یک دستاورد علمی ـ پژوهشی را به خود اختصاص داد.

پژوهشکده پردازش هوشمند علائم (4984)، ‌پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی‌ (2665)، ‌مرکز پژوهش زمین‌شناسی پارس (2453) و مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه رشد (1512) میلیون ریال بیشترین قرارداد پژوهشی را منعقد کرده‌اند. همچنین پژوهشکده پردازش هوشمند علائم (3877)، ‌مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه رشد (2492)، ‌مرکز پژوهش زمین‌شناسی پارس (1591) و مرکز تحقیقات هنر، ‌معماری و شهرسازی نظری (1100) بیشترین درآمد پژوهشی را جذب کرده بودند.

ارزیابی نیاز به آمار و اطلاعات صحیح و به روز را دارد داشتن امار ثبتی و به روز نه تنها سبب تسهیل ارزیابی می‌شود بلکه در ارزیابی نقاط قوت و ضعف خیلی دقیق خودش را نشان می‌دهد. در واقع آمار و اطلاعات صحیح و به روز علاوه بر اینکه در ارزیابی، ‌ برنامه‌ریزی‌های درازمدت و کوتاه‌مدت نقش بسزایی دارد شاید هم یکی از دلایل عدم تحقق  بسیاری از اهداف برنامه‌ها  فقدان آمار و اطلاعات صحیح و به روز  است.

وزارت علوم هر ساله  اطلاعات فعالیت‌ها و اعتبارات پژوهشی را پس از دریافت از دستگاه‌های مربوط ( بعد از پردازش) به صورت کتاب (خلاصه عملکرد و...) منتشر می‌کند که موارد زیر در کتاب یادشده وجود دارد:

1- اطلاعات مندرج شده در کتاب خلاصه عملکرد پژوهش و فناوری مربوط به دستگاه‌هایی است که به نحوی با وزارت علوم در ارتباط هستند یعنی وابسته به آن است. بدین ترتیب  دانشگاه‌ها و مراکزی که وابسته به آن وزارت نیست یا از آن مجوز فعالیت نگرفته‌اند اطلاعات  آنها در کتاب  یادشده وجود ندارد مانند دانشگاه‌های علوم پزشکی، ‌مراکز پژوهشی تحقیق و توسعه (R&D).

2-  اطلاعات مربوط به اعتبارات پژوهشی ناقص است، به‌طوری که در کتاب یادشده اعتبارات پژوهشی  را در دو  مورد (مبالغ قرارداد‌های پژوهشی منعقد شده و درآمد پژوهشی جذب شده) خلاصه کرده است در حالی که باید اعتبار هزینه‌ای و تملک سرمایه‌ای مصوب و تخصیص داده شده و همچنین دریافت کمک از ردیف‌های دیگر (با ذکر ردیف) نیز درج می‌شد.

3- اطلاعات نیروی انسانی هم کامل بیان نشده در واقع در بخش نیروی انسانی تنها به درج تعداد پژوهشگران اکتفا شده است و باید نیرو‌های غیرپژوهشگر (نیروی‌های خدماتی و پشتیبانی فعالیت‌های پژوهشی) ذکر می‌شد تا ارزیابی به طور دقیق صورت می‌گرفت. در واقع در هر مؤسسه، ‌مرکز و... باید مشخص شود که به ازای  هر پژوهشگر چند نفر غیرپژوهشگر وجود دارد. ناگفته نماند که معاونت پژوهشی و فناوری وزارت علوم، ‌تحقیقات و فناوری برای تسریع در جمع‌آوری صحیح و به روز آمار و اطلاعات پژوهشی اقداماتی انجام داده است از این رو، برای ارتقای بیشتر آمار و اطلاعات پژوهشی موارد ذیل پیشنهاد می‌شود:

1- ارزیابی از عملکرد پژوهشی باید جامع باشد یعنی وزارت علوم، ‌تحقیقات و فناوری آمار و اطلاعات مؤسسه‌های پژوهشی اعم از دولتی شامل مؤسسه‌های وابسته به وزارت علوم، ‌بهداشت، ‌صنایع و کشاورزی را جمع‌آوری و منتشر کند تا تعداد واقعی مقاله‌ها، ‌پژوهشگران و... در کشور مشخص شود.

2- آمار و اطلاعات اعتبارات و نیروی انسانی مربوط به پژوهش باید به‌طور کامل ارایه شود. در واقع اعتبارات پژوهشی شامل هزینه‌ای، ‌تملک و سرمایه‌ای و نیروی انسانی هم شامل پژوهشگر و غیرپژوهشگر و برحسب مدرک تحصیلی باشد. 

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا