میبد:

میبد شهری است در مرکز ایران با پیشینه ای چندین هزار ساله. این شهر دومین مرکز شهری و تجاری استان یزد محسوب میشود و به واسطه بافت تاریخی ارزشمند خود تمام شهر در فهرست آثار تاریخی ایران به ثبت رسیده است. این شهر مرکز زیلوبافی و سفال دست‌ساز ایرانی و پایگاه عمده تولید کاشی میباشد. شهرستان ميبد شامل يك بخش مركزي و دو دهستان بفروئيه و شهيديه است.

درباره میبد:

جغرافيا و اقليم:

مخوف‌ترين كويرهاي جهان در داخل لگن بزرگ و بسته فلات ايران واقع شده‌اند، كه دشت رسوبي و پر دامنه يزد، يكي از حوضه‌هاي شاخص جغرافيايي آن است. گستره اين دشت از دامنه‌هاي شيركوه در جنوب آغاز مي‌شود و با شيب ملايمي تا كوير سياه‌كوه در شمال، در مسافتي بيش از يكصد كيلومتر ادامه مي‌يابد. شهر ميبد در بخش مياني اين دشت واقع است. به طور كلي رشته كوههايي كه دور تا دور فلات مركزي را در برگرفته است سبب شده كه دامنه‌هاي خارجي فلات، از رطوبت بيشتري برخوردار بوده و دامنه‌هاي داخلي آن خشك باشد. بنابراين كمبود نزولات جوي و آفتاب داغ آسمان صاف ايران، زندگي تب‌آلودي را در حاشيه كوير به وجود آورده است.

ميبد در 10 درجه و 2 دقيقه و 54 ثانيه طول جغرافيايي و 4 درجه و 14 دقيقه و 32 ثانيه عرض جغرافيايي واقع بوده و ارتفاع متوسط آن از سطح دريا 1234 متر مي‌باشد. شهر ميبد در شمال غرب شهر يزد، کنار جاده تهران - بندرعباس و راه‌‌آهن تهران - کرمان و در حاشيه كوير مركزي ايران قرار دارد. اراضي خاوري آن دشت و هموار است و از سوي غرب به كوهپايه و ارتفاعات جنوبي عقدا منتهي مي‌گردد. شهرهاي يزد، صدوق و اردكان به ترتيب همسايگان جنوب شرق، جنوب و شمال اين شهرستان هستند.
مساحت كل شهر ميبد بر اساس طرح هادي، 5/19 كيلومتر مربع (1952هكتار) مي‌باشد كه از اين اراضي بخش‌هاي كشاورزي و باغات 282 هكتار، اراضي مسكوني 262 هكتار، موات و باير 452 هكتار است.
بررسي ميبد و نحوه استقرار آن نشان مي‌دهد كه توپوگرافي، آبهاي تحت‌الارضي و استخراج آب (قنات) در شكل‌گيري شهر نقش مهمي داشته است. ميبد در كنار مسيل رودخانه‌هاي قديمي و در جوار راه قديمي ري – كرمان به صورت مجتمع‌هاي زيستي اوليه شكل گرفته است. اين شهر بر روي شيب طبيعي كه از جنوب به شمال بوده قرار دارد. اين شيب به صورتي است كه روستاي ركن‌آباد در جنوب شهر حدود 20 متر بلندتر از روستاي عشرت‌آباد در شمال شهر است.

وضعيت اجتماعي:

اين شهرستان به لحاظ تراكم نسبي جمعيت، بعد از يزد قرار دارد. در حال حاضر جمعيت اين شهرستان بالغ بر 73868 هزار نفر است. شهرستان میبد بر پایه تقسیمات کشوری که توسط دفتر تقسیمات کشوری وزارت کشور انجام گرفته شامل یک بخش مرکزی شهر میبد و دو دهستان: بفروئیه و شهیدیه و 97 آبادی است.
کشاورزی میبد رونق دارد و از دیرباز کشاورزی از کارهای مهم آن بوده است و هنوز بخش بزرگی از زمین‌های پیرامون شهر در محله‌ها به کشت یا به باغ انار اختصاص دارند. در زمین‌های خارج از محدوده‌ی شهری نیز کشت گندم، صیفی، یونجه، پسته، پنبه و دیگر فرآورده‌های کشاورزی رواج دارد. در گذشته کشت‌زارهای پنبه در این ناحیه زیاد بوده است، ولی امروزه به دلیل کمی درآمد اقتصادی آن و کم شدن آب میبد جای خود را به باغ‌های انار و... داده است. مهمترین نقاط دامپروری میبد، آبادی‌های کوهپایه‌ای باختر و روستای حسن آباد است. همچنین شماری مرغداری نیز در میبد وجو دارد که علاوه بر تأمین نیاز ناحیه به دیگر نقاط نیز مرغ صادر می‌شود.
صنایع دستی مردم این دیار زیلوبافی، سرامیک‌سازی، سفال‌سازی، کرباس‌بافی، فرش‌بافی و موتابی است که از گذشته دور در این ناحیه رواج داشته است. همه ساله زیلوهای بافت میبد و فرآورده‌های سرامیک‌سازی آن به دیگر شهرهای استان یزد و سایر نقاط ایران صادر می‌شود.
دانشگاه آزاد میبد با بیش از 4000 دانشجو در رشته های کارشناسی سرامیک، عمران، حقوق، مترجمی زبان انگلیسی، زراعت، مرتع و آبخیز داری، کامپیوتر و... فعالیت دارد.

سوابق و پيشينه تاريخي:

بر اساس شواهد موجود و يافته‌هاي بررسي‌ها، بنياد اوليه شهر ميبد متعلق به ادوار كهن تاريخ ايران است. بر اساس يک افسانه، ميبد در روزگار «کيومرث» بنيانگذارى شد و نخستين ساکنان اين سرزمين يعنى اهالى فيروزآباد، مهرجرد، بيده، ميبد و بارجين در دهانه رودخانه‌هاى قديمى ميبد يا به فاصله‌اى نزديک از مصب آن‌ها استقرار يافته و از راه آب و دريا به اين سرزمين پا گذاشتند. به دليل آنکه‌ امکان تأمين نيازهاى اوليه از جويبارهاى دائمى يا فصلى بستر اين رودخانه ميسر بود. ولى پس از تغييرات اقليمى و کاهش آب‌هاى سطحى منطقه، اهالى آن به فنون‌ آب‌يابى و کاريزکنى دست يافتند. «ميبد» يکى از نمونه‌هاى نادر شهرهاى باستانى ايران به شمار مى‌رود، هرچند که بافت سنتى آن گزندهاى فراوان ديده است، امّا هنوز بسيارى از پديده‌ها و عناصر شهرى قديم، مانند راه‌هاى باستانى، بناها و تشکيلات وابسته به آن، کهن‌‌دژ، شارستان، بيرونه‌ها و آثار گسترش شهرى و بازمانده بناهاى کهن را مى‌توان در آن تشخيص داد. کهن‌ترين سند هويت تاريخى و آغاز شهرسازى در سرزمين يزد، «نارين قلعه» ميبد است. اين کهن دژ همچون پيرى خسته و خاموش سرگذشت ساليان درازِ رنج و آسايش مردمان اين ديار را به ياد دارد.
گسترش شهر بر اساس طرح و نقشه سنجيده‌اي صورت گرفت كه در آن زمان براي پي‌ريزي يا توسعه شهرها به كار مي‌بردند و در همه جاي ايران كم و بيش همانند بود. نقشه منظم شهرهاي ساساني بيشتر بصورت شبكه مستطيل مانند با محورهاي اصلي متقاطع و فرم چليپايي بودند كه خندق و حصاري محكم آن را فرا مي‌گرفت. ابتدا و انتهاي محورهاي اصلي (شاهراه‌ها - شاهكوچه‌ها) به چهار دروازه مي‌رسيد.
در اين دوره، بر اساس يك باور ايراني بر آن بودند كه جهان چهار بخش دارد و شهرها را بايد طوري بسازند كه درهاي آن به چهارسوي جهان گشوده باشد. اين چهار سو را "چهاركوستيك" مي‌خوانند. طرح گسترش شهر ميبد در زمان ساسانيان داراي همين ويژگي‌هاست، تقريباً تمامي شالوده ديوارهاي گرداگرد شهر و بخش قابل توجهي از خندق‌ها و دروازه‌هاي چهارگانه آن هنوز باقي است و با گذشت قرن‌ها و تغييرات گوناگون كه غالباً تدريجي و گهگاه سريع و توسط فرمانروايان صورت گرفته است، شبكه اساسي شهر در محدوده "شارستان" هنوز آشكارا قابل شناسايي است.
سكه‌هاي به جاي مانده از دوران پوراندخت ساساني كه در اين شهرستان ضرب مي‌شد، از جمله اسناد تاريخي است كه اهميت سياسي و مدنيت شهرستان ميبد را در دوران ساساني نشان مي‌دهد.

وجه تسميه:

در تاريخ محلي يزد شهر ساساني ميبد به عهد چند تن از شاهان اين خاندان از جمله يزدگرد، قباد و انوشيروان نسبت داده اند و به نام يكي از سرداران و يا فرزندان شاه مي خوانند از جمله آنكه يكي از سرهنگهاي يزدگرد را باني شهر دانسته اند اما احمد كاتب روايتي دارد كه بناي مدينه ميبد به عهد پادشاهي قباد نسبت داده است. بناي مدينه ميبد به واسطه شاه موبد شد و چون شاه موبد مدينه ميبد تمام كرد او را «موبدگرد» نام نهاد و به مرور ايام (گرد) را محذوف كردند و موبد را ميبد گفتند.
به طوركلي نام ميبد (ميبذ) به نوبه خود مهر و نشاني از دوره ساساني است، به روايتي ديگر به دليل مساعد بودن آب و هواي اين شهر يكي از سرهنگان يزدگرد همان مهبود از سپهبدان نامدار عهد قباد و انوشيروان در اين شهر سكني گزيده و نام اين شهر در گذر زمان بعد از دگرگوني ميبد تغيير يافته است. البته دیدگاه دیگری بر این باور است که این سرهنگ لقب میبدار را به واسطه فرماندهی این ناحیه بدست آورده است نه اینکه میبد بواسطه این سرهنگ.

در کتب:

احمدبن‌حسين‌بن‌علي كاتب در كتاب تاريخ جديد يزد مي‌نويسد سه سرهنگ يزدگرد به نامهاي بيدار و عقدار و ميبدار، در سه منطقه سه ديه به نامهاي بيده و عقدا و ميبد ساختند.
سيد عبدالعظيم پويا در كتاب سيماي باستاني شهر ميبد مي‌گويد نام ميبد نيز خود مهر و نشان ساساني دارد تا آنجا كه مي‌دانيم نام ميبد (ميبذ ) كه از واژه‌هاي فارسي ميانه است در دوره ساساني به اين شهر اطلاق گرديده است.
ابن اثير مورخ قرن 6 در گزارش جنگهاي داخلي آل‌سلجوق آورده است. هنگام محاصره اصفهان توسط بركيارق، خطير الملك ميبدي وزير سلطان محمد بن ملكشاه از دروازه‌اي كه به او سپرده شده بود اصفهان را ترك و به زادگاه خود، ميبد رفت.

نام مکان تاریخی	مسجد جامع فیروز آباد میبد
آدرس	میبد
توضیحات	این مسجد در مرکز فیروز آباد با گنبد آجری خوش طرحی واقع شده است. بالای سر در بزرگ ورودی کتیبه ای چوبی به خط نسخ و در ستون سمت چپ این مدخل منظومه ای در رثای قاسم بن حسن شهید کربلا بر یک لوح کاشی 25 *20 سانتیمتر دیده می شود. در بالای محراب ایوان تابستانی کتیبه ای با کاشی معرق به خط نسخ و متضمن آیه ای از قرآن وجود دارد. زیر این کتیبه یک قطعه کاشی کاری معرق با نقش گل و بوته از قرن نهم هجری و دو شمسه از کاشی معرق در دو طرف محراب قرار دارد.

نام مکان تاریخی	نارین قلعه (نارنج قلعه، فارس قلعه)
آدرس	میبد
توضیحات	این بنا یکی از مهمترین آثار تاریخی پیش از اسلام محسوب میشود. این کهندژ بر فراز تپه گلی و مشرف بر شهر میبد احداث شده است. گفته شده که قلعه در زمان سلیمان نبی ساخته شده ولی اهمیت آن مربوط به عهد آل مظفر می باشد. تمامی بنا از خشت و گل و به شکل مطبق و تقریباً در پنج مرحله ساخته شده است. قدیمی ترین و پایین ترین بخش بنا فضاهایی هستند که در دل زمین کنده شده اند و در گویش محلی به آنها بوکن گفته میشود. به نظر می رسد طبقات فوقانی بنا بیشتر بازسازی شده دوره اسلامی می باشد.

نام مکان تاریخی	برج کبوتر خانه
آدرس	میبد
توضیحات	این بنا از خارج به صورت برجی مدور و آراسته دارای سه طبقه و هزاران لانه جهت جلب و نگهداری پرندگان مهاجر می باشد.

نام مکان تاریخی	یخچال خشتی میبد
آدرس	میبد
توضیحات	این محل در نزدیکی نارین قلعه میبد با گنبدی زرد رنگ و مخروطی شکل قرار گرفته است. بنای آن از خشت و گل و ستون هایی اسکلت مانند از آجر و خشت پخته ساخته شده است. مورد استفاده آن در قدیم چنین بوده که در زمستان ها قسمت مخروطی شکل و کوچک داخل آن را پر از آب می کردند، بر اثر سرما آب داخل گودی مخروطی شکل یخ می زد و جهت دوام بیشتر روی آن با مقداری از کاه پوشانده می شد. دریچه ها و در و پنجره ها در قسمت بدنه گنبد تهویه هوا داخل گنبد را انجام می داده است و از ذوب یخها در طول تابستان جهت استفاده جلوگیری می کرده است.

نام مکان تاریخی	مجموعه کاروانی رباط
آدرس	میبد
توضیحات	این مجموعه در جنوب باختری میبد در کنار راه کاروان رو پیشین قرار گرفته و یکی از کاملترین مجموعه های باستانی راه، کاروان و حمل و نقل منطقه یزد به شمار میرود. این مجموعه درست در سر چشمه کاریز کهنسال (کشنوا) در نزدیک دروازه باختری شهر میبد شکل گرفته است. رباط هسته اصلی مجموعه به شمار میرود. در این مجموعه راهداری و اقامتی، چاپارخانه، آب انبار، یخچال، گورستان و... پدید آمده و تاکنون پا بر جا مانده است.

نام مکان تاریخی	زیارتگاه خدیجه خاتون
آدرس	شهرستان میبد، روستای مهرجرد
توضیحات	این زیارتگاه مورد احترام اهالی می باشد. محوطه آن بسیار بزرگ است و غلام گردشی در سه طرف بقعه تعبیه شده و هر سطح درونی سقف در دوره قاجار با آبرنگ نقاشی شده است. در این محل سنگ قمری و به ابعاد 32*46 سانتیمتر نصب شده که به خط نسخ و به تاریخ 831 هجری قمری نام خاتون بر آن نوشته شده است.

میبد

نام دفتر	نام مدیرعامل	نام مدیرفنی	آدرس تماس - تلفن
میبد سیر	محمدکاظم دهستانی	کمال دهقاني	میبد ـ خیابان امام خمینی ـ شماره 526	7721331-0352-7722552
سیر و نظر میبد	مهدی آقانظری میبدی	مهدی آقا نظری میبدی	میبد ـ خیابان امام خميني - سه راه 7 تير	7726453