از مهم‌ترین عوامل ایجاد قانقاریا می‌توان به اختلالات عروقی مانند تصلب شرایین و بیماری‌های عروقی محیطی، دیابت، عفونت‌های شدید و آسیب‌های فیزیکی مانند سوختگی، سرمازدگی یا زخم‌های عمیق اشاره کرد.

مبتلایان به بیماری دیابت، مشکلات عروقی و بیماران با سیستم ایمنی ضعیف و نیز افرادی که دچار آسیب‌های شدید شده‌اند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.

آمار دقیقی از قانقاریا در یزد وجود ندارد

دکتر «محمد شریف‌یزدی» متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد راجع به میزان شیوع این بیماری در یزد اظهار کرد: طبق بررسی‌ها، آمار دقیقی از میزان شیوع قانقاریا در استان یزد وجود ندارد.

وی در این رابطه تصریح کرد: علت اصلی بروز این عارضه عمدتاً در قالب بیماری‌های زمینه‌ای مانند پای دیابتی یا نارسایی شریانی ثبت و گزارش می‌شوند. به همین دلیل نیز آمار دقیق و مشخصی در این زمینه در دسترس نیست و برای دستیابی به اطلاعات جامع‌تر، نیاز به داده‌های استخراج‌شده از مرکز مدیریت بیماری‌ها وجود دارد.

دکتر شریف‌یزدی با اشاره به این که با توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی استان یزد از جمله گرما و خشکی هوا، این احتمال مطرح می‌شود که این عوامل در افزایش یا کاهش موارد قانقاریا تأثیر داشته باشند، گفت: البته در عین حال متخصصان معتقدند که عواملی مانند شیوع بالای دیابت و مشکلات عروقی، بیش از اقلیم منطقه بر افزایش موارد قانقاریا تاثیرگذار هستند.

این متخصص بیماری‌های عفونی با اشاره به این که بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد برخی گروه‌های خاص بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به قانقاریا قرار دارند، افرود: بیماران دیابتی که سال‌ها کنترل ضعیفی بر بیماری خود داشته‌اند، بیشترین گروه در معرض خطر را تشکیل می‌دهند.

وی افزود: هرچند ارائه آمار دقیق‌تر در این زمینه نیازمند دسترسی به منابع اطلاعاتی مستند است اما مشاهدات متخصصان نشان می‌دهد که دیابت کنترل‌نشده، عامل اصلی بروز قانقاریا در استان یزد است.

سالمندان نیز مانند دیابتی‌ها در معرض خطرند

دکتر شریف‌یزدی گفت: علاوه بر بیماران دیابتی، سالمندان و افرادی که در معرض آسیب‌های فیزیکی مکرر قرار دارند، مانند کارگران صنایع، ممکن است در معرض خطر بیشتری باشند.

این متخصص بیماری‌های عفونی با تاکید بر این که قانقاریا بسته به نوع آن علائم متفاوتی دارد، خاطرنشان کرد: تغییر رنگ پوست به قرمز، آبی، سیاه یا سبز، درد شدید یا از بین رفتن حس در ناحیه آسیب‌دیده، ترشحات بدبو و در موارد شدید تب و علائم عفونت از جمله نشانه‌های آن است.

وی گفت: روش‌های تشخیص این بیماری شامل معاینه بالینی برای بررسی تغییرات پوستی، تصویربرداری مانند ام‌آرآی و سی‌تی‌اسکن برای ارزیابی آسیب‌های بافتی، نمونه‌برداری از بافت برای بررسی وجود عفونت‌های باکتریایی و آزمایش خون برای بررسی عفونت سیستمیک است.

دکتر شریف‌یزدی با اشاره به این که مراکز درمانی و بیمارستان‌های استان یزد از امکانات کافی برای تشخیص و درمان قانقاریا برخوردار هستند، گفت: با این وجود، مشکلات کلی بخش درمان بر روند مدیریت این بیماری تأثیرگذار است.

کنترل دیابت در استان یزد رضایت‌بخش نیست

این متخصص بیماری‌های عفونی ضمن اشاره به این که با شیوع بالای دیابت در استان یزد، ارتباط مستقیمی بین این بیماری و افزایش موارد قانقاریا مشاهده شده است، تصریح کرد: دیابت باعث درگیری سرخرگ‌ها و کاهش خون‌رسانی به اندام‌ها می‌شود که در صورت عدم کنترل مناسب، می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد زخم‌های مزمن و در نهایت قانقاریا شود.

وی تصریح کرد: گزارش‌ها حاکی از آن است که میانگین کنترل دیابت در استان یزد در سطح رضایت‌بخشی قرار ندارد و این مسئله باعث شده که به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل خطرزا در افزایش موارد قانقاریا در استان مطرح باشد.

دکتر شریف یزدی با اشاره به این که قانقاریا در انواع مختلفی بروز می‌کند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند، گفت: قانقاریای خشک معمولاً در اثر کاهش تدریجی خون‌رسانی ایجاد شده و بافت‌های آسیب‌دیده خشک و سیاه می‌شوند، اما عفونت شدیدی وجود ندارد.

وی در ادامه با بیان این که قانقاریای مرطوب ناشی از عفونت‌های شدید است که با تورم، ترشحات بدبو و گسترش سریع همراه است، تصریح کرد: قانقاریای گازی که یکی از خطرناک‌ترین انواع این بیماری محسوب می‌شود، به دلیل عفونت با باکتری کلستریدیوم رخ داده و باعث تولید گاز در بافت‌ها می‌شود که می‌تواند منجر به مسمومیت خونی و مرگ بیمار شود.

بی‌توجهی اغلب مردم به آموزش‌های پیشگیری از قانقاریا

این متخصص خاطرنشان کرد: برنامه‌هایی برای آگاهی‌بخشی به بیماران دیابتی درباره پیشگیری از زخم‌های منجر به قانقاریا در حال اجرا است، اما شواهد نشان می‌دهد که بخش قابل‌ توجهی از مردم به این برنامه‌ها توجه کافی ندارند.

وی گفت: به نظر می‌رسد که یکی از دلایل این مسئله، نبود آموزش‌های مؤثر و گسترده، محدودیت در دسترسی به اطلاعات صحیح و همچنین فقدان آگاهی عمومی درباره اهمیت پیشگیری از زخم‌های دیابتی باشد.

شریف‌یزدی با اشاره به این که درمان قانقاریا به شدت بیماری و نوع آن بستگی دارد، گفت: آنتی‌بیوتیک‌های وسیع‌الطیف مانند سفالوسپورین‌ها، پنی‌سیلین‌ها و مترونیدازول برای کنترل عفونت استفاده می‌شوند.

وی با اشاره به این که در بسیاری از موارد، جراحی برای برداشتن بافت مرده ضروری است تا از گسترش بیماری جلوگیری شود، تصریح کرد: برخی بیماران در مراحل پیشرفته نیاز به قطع عضو دارند، اما اگر بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، می‌توان با درمان دارویی و جراحی محدود از این کار جلوگیری کرد.

این متخصص بیماری‌های عفونی اظهار کرد: همچنین اکسیژن‌درمانی پرفشار به عنوان یک روش مؤثر در برخی موارد برای افزایش اکسیژن‌رسانی و جلوگیری از رشد باکتری‌های بی‌هوازی به کار می‌رود.

وی با بیان این که اقدامات بهداشتی و پیشگیرانه‌ای در استان یزد برای کاهش موارد قانقاریا انجام می‌شود، اظهار کرد: برنامه‌هایی نیز برای افزایش آگاهی عمومی درباره بهداشت زخم‌ها و پیشگیری از عفونت‌ها در جریان است اما با این‌ حال، برای افزایش اثربخشی این برنامه‌ها، نیاز به توجه بیشتر به کیفیت آموزش‌ها و فرهنگ‌سازی در میان گروه‌های پرخطر احساس می‌شود.

کنترل قانقاریا با آموزش، پیشگیری و بهبود سیستم درمان

دکتر شریف‌یزدی ضمن اشاره به این که پیشگیری از قانقاریا نقش کلیدی در کاهش خطر ابتلا دارد، خاطرنشان کرد: کنترل دقیق قند خون در بیماران دیابتی، مراقبت صحیح از زخم‌ها، پیشگیری از آسیب‌های فیزیکی و حفظ جریان خون مناسب از طریق ورزش، تغذیه سالم و ترک سیگار از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه هستند.

وی گفت: بهداشت زخم‌ها و کنترل بیماری‌های زمینه‌ای نقش مهمی در کاهش احتمال بروز این بیماری ایفا می‌کنند و مراجعه سریع به پزشک در صورت مشاهده علائم مشکوک، ضروری است.

وی با اشاره به این که درمان نکردن قانقاریا می‌تواند عوارض شدیدی از جمله گسترش عفونت، سپسیس (مسمومیت خونی)، از دست دادن عضو و حتی مرگ را به همراه داشته باشد، اظهار کرد: چالش‌های درمانی شامل مقاومت آنتی‌بیوتیکی، نیاز به جراحی‌های وسیع، دشواری در تشخیص به‌موقع در بیماران با بیماری‌های زمینه‌ای و هزینه‌های بالای درمان است.

این متخصص بیماری‌های عفونی با تاکید بر این که کارشناسان بر این باورند که ارتقای کیفیت آموزش‌های بهداشتی، افزایش دسترسی به امکانات درمانی و تشخیصی و اصلاح باورهای غلط درباره این بیماری، می‌تواند نقش مؤثری در کاهش موارد ابتلا به قانقاریا در استان داشته باشد، اظهار کرد: به گفته متخصصان، تنها از طریق یک رویکرد جامع شامل آموزش، پیشگیری و بهبود سیستم درمانی، می‌توان روند شیوع این بیماری را کنترل کرد.