به گزارش یزدفردا: کتاب «اضطراب تاثیر؛ نظریه‌ای در شاعری و جستاری درباب اضطراب تاثیر در بوطیقا و شعر معاصر فارسی» نوشته هارولد بلوم به‌تازگی با ترجمه محمدجواد اصفهانی توسط انتشارات نگاه منتشر و راهی بازار نشر شده است.
این‌کتاب، سفری در شعر انگلیسی پساروشنگری و در مجموع، شعر اروپا و آمریکاست. مترجمش نیز درباره چرایی ترجمه‌اش می‌گوید ضرورت ترجمه متون اصلی و به‌روزِ نظریه‌های مختلف دست‌کم در قرن اخیر، یکی از دغدغه‌های اندیشمندان فارسی‌زبان بوده و در سال‌های اخیردر فضاهای کوچک ادبی، گاهی ذکری از اضطراب تاثیر شده و بخش‌هایی از آن نیز ترجمه شده است. محمدجواد اصفهانی می‌گوید «خبردار شده‌ام عده‌ای کاسب کارگاه کورخوانی برگزار کرده‌اند! حال آن‌که کنش بدخوانی مختص شاعر نیرومندی است؛ در رابطه با شعر اجداد شعری‌اش و خود شعر متاخر با بدخوانی یکی است.»
از نظر هارولد بلوم نویسنده کتاب پیش‌رو، هر شعر بزرگ پساروشنگری بدخوانی و کج‌فهمی از اشعار شاعران پیشین است و سوال اصفهانی در یادداشتی پیش از شروع متن کتاب، این است که چه‌طور عده‌ای می‌توانند در کارگاه ادبی، بدخوانی کنند؟
هارولد بلوم منتقد و پژوهشگر حوزه شعر در این‌کتاب که مهم‌ترین اثرش هم هست، نظریه‌های ماتریالیسم فرهنگی را که می‌خواهند شکسپیر و دیگر شاعران را به‌عنوان حاصل جمع نیروهای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی عصر خودشان معرفی کنند، ناقص و شریرانه می‌خواند. او می‌گوید شعر تنها در پاسخ به شعر گذشته پدیدار می‌شود و انگیزه شاعر متأخر در بستر رقابت با سنّت ایجاد می‌شود.
مولف کتاب پیش‌رو، تخیل شعر روشنگری را طی ۳۰۰ سال گذشته در گروی این‌اضطراب می‌داند. چارچوب نقد او، فرویدی است که در قالب آن مسئله شاعر متأخر با پیشگامش را، مرتبط به عقده اودیپ می‌داند.
کتاب پیش‌رو ۶ فصل اصلی دارد که به این‌ترتیب‌اند: «انحراف یا کج‌فهمی شاعرانه»، «فرجام‌بخشی یا تکمیل و برابرنهاد»، «الوهیت‌زدایی یا بازانجام و گسست میان‌فصل بیانیه‌ای بر نقد برابرنهادی»، «دیوش یا والایش متقابل»، «وارستگی یا پالایش و خودتنهاانگاری» و «حلول یا بازگشت مردگان».
اما «اضطراب تاثیر؛ نظریه‌ای در شاعری» یک‌بخش افزوده هم دارد که «جستاری درباب اضطراب تاثیر در بوطیقا و شعر معاصر فارسی» عنوان دارد و محمدجواد اصفهانی در آن، رابطه شعر و نظریه‌پردازی نیما یوشیج و اسلاف و اخلافش با توجه به نظریه اضطراب تأثیر را بررسی کرده است. او می‌گوید نیما در نظریه‌پردازی و شعر خود، هم این اضطراب را صورت‌بندی می‌کند، هم بر اضطراب خود غلبه می‌کند. احمد شاملو و یدالله رویایی هم با کنار زدن نیما و اتصال به ادبیات پیش از نیما، می‌کوشند از نیما الوهیت‌زدایی کنند، اما رضا براهنی نمونه شکست در مقابل این اضطراب است.
در قسمتی از این‌کتاب می‌خوانیم:
هنگامی که شلی قصیده «اعلامیه رسمی» را در قالب سرودِ ستایشِ خود از زیبایی خرد بازنویسی کرد، تحت فرایندِ دیوشی قرار گرفت که از نظر اخلاقی و غریزی بار سنگینی به روی دوشش شد، که حتی برای روح کنجکاو، سرسخت و چابک او بسیار سنگین بود. اشعار قوی‌ای که با صراحتِ کامل شعرهای پیشین را بازنویسی می‌کنند، تمایل دارند به اشعار دگرگونی تبدیل شوند، و دگرگونی پدیده‌ای زیباشناختی نیست، حتی زمانی که نوکیش در حال حرکت از آپولون به دیونیسوس، یا بازگشت دوباره به آپولون است. در اینجا یادآوریِ یکی از تخریب‌های قابل توجه نیچه از بینش‌های اصلی خودش خالی از لطف نیست:
در حالی‌که انتقالِ حالت دیونیسوسی، با تعلیق آن از همه موانع عادیِ وجود، ادامه دارد، عنصری نسیان‌آور را با خود به همراه دارد که در آن هر چیزی که فرد تجربه کرده است غرق می‌شود. این‌پرتگاه فراموشی، واقعیت روزمره را از واقعیت دیونیسوسی جدا می‌کند. اما به محض اینکه آن‌واقعیت روزمره یک‌بار دیگر وارد آگاهی می‌شود، با نفرت به آن نگریسته می‌شود و نتیجه این‌امر حالت ذهنی زاهدانه و نابسامان است.
این‌کتاب با ۲۸۸ صفحه، شمارگان ۵۰۰ نسخه و قیمت ۲۹۵ هزار تومان منتشر شده است.
- نویسنده : یزدفردا
- منبع خبر : خبرگزاری فردا
جمعه 27,دسامبر,2024