از نمایندگی مجلس تا رانندگی تاكسی

یزدفردا "«تجریش، تجریش... دو نفر» این صدای راننده مسافربری نیست كه سال‌هاست به این شغل روی آورده است بلكه صدای نماینده مجلسی‌ است كه در ادوار گذشته مجلس به عنوان نماینده یكی از شهرهای دورافتاده ایران به دفاع از حقوق آنها می‌پرداخته است.

او اكنون به جای كرسی سبز رنگ در هرم سبز بهارستان، صاحب تاكسی سبز رنگ تاكسیرانی شده است كه هزینه كرایه خانه او و تحصیل فرزندانش را فراهم می‌كند و چه بسا با تصویب طرح‌هایی كه این روزها همكاران سابقش در مجلس در حال بررسی آن هستند، مانند هدفمند كردن یارانه‌ها، او مجبور شود به شغل دومی هم روی بیاورد. مقصر كیست؟ هیچ نهاد مسئولی خود را مسئول آینده آنهایی نمی‌داند كه روزی برای گرفتن حقوق مردم حوزه انتخابی‌شان كوله بار سفر را بسته‌اند و به پایتخت آمده‌اند، هیچ مسئولی خود را در برابر مرد یا زنی كه سال‌ها پیش به دنبال اخذ عنوان پرطمطراق نمایندگی مجلس، به ساختمان قرمز خیابان امام خمینی یا هرم سبز بهارستان آمده بودند، مسئول نمی‌داند حتی اگر یكی از آنها اكنون محتاج هزینه درمان فرزندش باشد.

تهران‌امروز با توجه به نزدیك بودن هفته مجلس شورای اسلامی به بررسی وضعیت معیشت نمایندگان پس از دوران چهار ساله نمایندگی آنها پرداخته است. برخی نمایندگان در این بررسی‌ها به مواردی اشاره كرده‌اند كه برای مردمی كه نمایندگان را دارای ثروت انبوه و زندگی مرفه می‌دانند، غیرقابل انتظار است.

سعید ابوطالب كه خود پیش از حضور در مجلس هفتم به عنوان مستند ساز شناخته می‌شد، پس از دوران چهارساله نمایندگی بار دیگر به حوزه مستندسازی بازگشت و شغل دیگری را انتخاب نكرد. او در گفت‌وگو با تهران‌امروز درباره سكوت برخی نمایندگان پس از پایان چهار یا هشت سال نمایندگی، گفت: از مجلس كه بیرون آمدیم، دیگر وظیفه‌ای نداشتیم. اگر حزب به معنای واقعی در كشور وجود داشت و من هم با عضویت در حزبی، دارای رسانه بودم و به‌طور حتم ظهور و بروز بیرونی پیدا می‌كردم.

ابوطالب در مورد تبعات ناشی از عدم وجود ساختار حزبی در كشور برای نمایندگان مجلس گفت: به دلیل فقدان ساختار حزبی در كشور، برخی ازنمایندگان مجلس كمتر شناخته شده زمانی كه از ساختار قدرت بیرون می‌آیند، به مشاغلی مانند اداره سوپرماركت می‌پردازند. من یكی از نمایندگان مجلس هفتم را می‌شناسم كه پس از پایان دوران نمایندگی‌اش، از راه رانندگی زندگی خود را می‌گذراند. یك نماینده، نویسندگی می‌كند و نماینده دیگر به امور اقتصادی می‌پردازد. شاید برخی هم كه پوست‌كلفت‌تر هستند، به كار سیاسی مشغول شوند و هزینه آن را هم بپردازند. یكی هم مانند آقای افروغ مجبور می‌شود خود را بازنشسته كند تا بتواند آزادانه صحبت كند و وابستگی به منابع دولتی نداشته باشد.

ابوطالب با تاكید براینكه مشاغل پس از نمایندگی، از واقعیات جامعه ماست، ادامه داد: تصوری نسبت به نمایندگان وجود دارد مبنی بر اینكه حقوق آنها مادام‌العمر به آنان پرداخت می‌شود اما این موضوع صحت ندارد و شایعه است. بسیاری از نمایندگان مجلس كه كارمند دولت یا بازنشسته نبوده‌اند، پس از پایان نمایندگی به بدنه اجتماعی بازمی‌گردند. بسیار نامطلوب است پس از پایان نمایندگی حتی به تلفن افرادی كه چهار یا هشت سال در تصمیم‌گیری‌های مهم كشور نقش دا‌شته‌اند، پاسخی داده نمی‌شود و جویای احوال آنان نمی‌شوند. نماینده‌ای را می‌شناسم كه 02 سال نماینده مجلس بوده و اكنون به دنبال شغلی است تا هزینه پسران دانشجوی خود را كه در دانشگاه آزاد تحصیل می‌‌كنند، بپردازد.

از حقوق كارگری تا حقوق وزیری

مریم بهروزی هم كه خود نماینده مجالس اول تا چهارم بوده است،اظهارات ابوطالب مبنی بر روی آوردن برخی نمایندگان به مشاغلی مانند رانندگی را تایید می‌كند و می‌گوید: طبق قوانین جمهوری اسلامی، منتخبان مردم در انتخابات مجلس برای 4 سال بر كرسی این نهاد تكیه می‌زنند و تنها حقوق نمایندگی خود را از مجلس دریافت می‌كنند البته حضور آنها در مجلس جزو سوابق كاری آنها محسوب می‌شود و پس از اشتغال در نهاد دیگری می‌توانند این مدت را به عنوان سابقه كاری خود ارائه كنند و پس از 30 سال بازنشسته شوند تا تامین اجتماعی دستمزدی را برای آنها مقرر كند. بر خلاف آنچه شایعه شده نه تنها حقوق نمایندگان مجلس مادام‌العمر نیست، بلكه هیچ مزایایی هم به آنها تعلق نمی‌گیرد كه درست هم همین است یعنی اینكه چه لزومی دارد كه پس از پایان نمایندگی افراد، به آنها پولی داده شود؟ آنها پس از این مدت كاری برای مجلس انجام نمی‌دهند كه درخواست حقوق داشته باشند.

بهروزی با یادآوری دور دوم مجلس شورای اسلامی كه طرحی از سوی فواد كریمی مبنی‌بر مادام‌العمر شدن حقوق نمایندگان و همچنین ارتقای مدرك تحصیلی نمایندگان ارائه شده بود، اظهار داشت: در مجلس دوم هر دو طرح رد شد اما در مجلس هفتم، تنها با مادام‌العمر شدن حقوق نمایندگان مخالفت و با ارتقای مدارك تحصیلی، موافقت شد. البته در مجلس دوم موضوع اشتغال نمایندگان در هر سازمانی كه بخواهند هم مورد بررسی قرار گرفت كه بنده، یكی از مخالفان آن بودم چرا كه دلیلی برای باج دادن و قائل شدن مزیت برای نمایندگان نمی‌دیدم البته این طرح هم از سوی نمایندگان به بایگانی سپرده شد.

او در مورد میزان حقوقی كه به نمایندگان مجلس اول تعلق می‌گرفت، توضیح داد: در آن زمان برگه‌هایی میان نمایندگان مجلس پخش شد تا میزان حقوق پیشنهادی خود را در آن یادداشت كنند. اكثر نمایندگان نوشتند كه حقوق باید برابر با حقوق یك كارگر ساده یا یك سپاهی باشد یعنی حدود سه تا چهار هزار تومان. البته همه بر این عقیده نبودند به نحوی كه برادر یكی از بزرگان در برگه پیشنهاد داده بود كه حقوق نمایندگان باید برابر حقوق یك مهندس یا دكتر باشد كه با واكنش تند دیگر نمایندگان مواجه شد و برخی نمایندگان این فرد را به انقلابی نبودن متهم كردند البته فضای انقلابی مجالس اول و دوم بر این پیشنهادات تاثیر داشت.

بهروزی در پاسخ به این سوال كه حقوق نمایندگان در چه مجلسی روند افزایشی یافت، اظهار داشت: در مجلس سوم و همزمان با تصویب نظام پرداخت هماهنگ، حقوق نمایندگان نیز افزایش یافت به نحوی كه حقوق آنها به معادل حقوق یك وزیر رسید. تفاوت حقوق نمایندگان مجلس اول با نمایندگان مجلس سوم، به فضای سیاسی آن دوره‌ها مربوط بود یعنی فضای انقلابی مجلس اول در مجالس بعدی رو به افول رفت.

این نماینده سابق مجلس در مورد استفاده نمایندگان از خانه‌های سازمانی در دوره‌های اول تا چهارم هم توضیح داد: سرآغاز ارائه خانه‌های سازمانی به مشكلات امنیتی در اوایل انقلاب بازمی‌گردد. در آن زمان منافقین ترور شخصیت‌های نظام را در دستور كار قرار داده بودند لذا برای حفظ امنیت نمایندگان منازلی در بهارستان، خیابان امام‌خمینی و محدوده انقلاب به آنها تعلق گرفت.

بهروزی كه خود تنها یك سال از خانه سازمانی مجلس استفاده كرده و منزلش را در اختیار جنگزدگان قرار داده بود، در این باره گفت: متاسفانه نمایندگانی بودند كه از این منازل سوءاستفاده كردند یعنی
منازل خود را اجاره می‌دادند و به منازل مجلس می‌آمدند.

ترجیح نماینده راننده به نماینده فرصت‌طلب

عماد افروغ هم كه به گفته ابوطالب برای داشتن فضایی به دور از دغدغه، پس از پایان مجلس هفتم از مناصب خود در وزارت علوم استعفا داده است، به تهران‌امروز گفت: پس از مجلس هفتم نیاز داشتم كه خارج از دانشگاه باشم و دغدغه روشنفكری خود را دنبال كنم و همین كار را هم كردم و اكنون هم همین كار را انجام می‌دهم.من دغدغه‌های علمی خودم را دنبال می‌كنم البته نه در قالب رسمی بلكه در قالب منویات و تفكرات خودم.

این پژوهشگر مسائل اجتماعی در مورد انتخاب شغل‌هایی مانند رانندگی از سوی نمایندگان مجلس پس از پایان دوره نمایندگی هم گفت كه مشكل ساختاری است و توضیح داد: متاسفانه از سال‌ها قبل از رابطه ثروت و قدرت رنج می‌بردیم و اقتصاد نفتی هم بر آن دامن می‌زند. پس از انقلاب رابطه قدرت و منزلت هم به آن اضافه شد كه فرصتی برای انسان‌های فرصت‌طلب پدید آورده تا روی خود كار نكنند و منتظر فرصت‌هایی باشند تا از آن به نفع خود استفاده كنند.

افروغ با تاكید بر اینكه افراد مشكلی ندارند اما ساختارها بر آنها اثر می‌گذارند، افزود: من راننده تاكسی كه عزت‌مدارانه از امتیازات و رانت‌ها فاصله می‌گیرند را به افرادی كه می‌خواهند از كنار فرصت‌ها به نان و نوایی برسند، ترجیح می‌دهم. دو ساختار قدرت-ثروت و قدرت-منزلت تا حدی زمینه را برای ایجاد فرصت برای فرصت‌طلبان آماده می‌كند.

افروغ بر لزوم مبارزه با این دو ساختار غلط تاكید كرد و ادامه داد: برخی تحلیل‌های درستی از دینداری و انقلاب اسلامی دارند و آفات آن را می‌شناسند لذا از كنار این فرصت‌ها عبور می‌كنند البته فرصت‌طلبان از بی‌توجهی این دسته افراد تعابیر بدی مانند ریزش می‌كنند و خود را مصداق رویش می‌دانند در حالی كه عكس آن مصداق دارد.

آینده نامشخصی در انتظار نمایندگان منتقد است

شهربانو امانی نیز كه نایب رئیس مجمع ادوار مجلس است، نمایندگان مجلس را به سه دسته شاغلان دولتی و نیمه دولتی، نمایندگان دارای شغل آزاد و نمایندگان فاقد شغل تقسیم می‌كند و ادامه می‌دهد كه افراد دارای مشاغل دولتی با ورود به مجلس به‌عنوان مامور محسوب می‌شوند لذا پس از پایان دوره نمایندگی به نهادهای خود باز می‌گردند.

افراد دارای مشاغل آزاد هم می‌توانند برای یك دوره دیگر در انتخابات كاندیدا شوند یا به سراغ مشاغل خود بازگردند. گروه سوم هم بار دیگر كاندیدا می‌شوند یا از طریق حضور در كمیسیون‌های تخصصی، شغلی برای خود فراهم می‌كنند.او با بیان اینكه اگر نمایندگان پس از چهار سال مواضعی متفاوت با دولت داشته باشند، دچار مشكلات عدیده در مشاغل خود می‌شوند، گفت: موحدی ساوجی به مدت 20 سال در مجلس حضور داشت و عضو هیچ صندوق بازنشستگی هم نبود لذا پس از فوتش نتوانست مستمری برای بازماندگان بگذارد یا ملك آرا، نماینده دوره پنجم هم زمانی كه فوت كرد تنها 190 هزار تومان حقوق بازنشستگی داشت بنابراین مشاهده می‌كنید كه نمایندگان حقوق بیشتری نسبت به سایر مشاغل ندارند و بعضا پس از پایان دوره چهارساله خود با مشكلات زیادی مواجه می‌شوند.

امانی با اشاره به آینده نمایندگانی كه از شهرستان‌ها به تهران می‌آیند، گفت: تنها درصد ناچیزی از این نمایندگان پس از پایان دوره نمایندگی به شهرهای خود بازمی‌گردند. برخی معتقدند آنها می‌توانند با بازگشت به شهرهای خود، تجارب‌شان را در آنجا هزینه كنند.اما من معتقدم زمانی كه از تجارب نمایندگان در سطح كلان كشور استفاده نمی‌شود، چرا انتظار داریم آنها به شهرهای خود بازگردند؟

البته در این میان برخی نمایندگان با استفاده از موقعیت خود در زمان حضور در كمیسیون‌‌های تخصصی استفاده كرده و برای خود مشاغلی دست‌و پا كرده‌اند به عنوان نمونه صادق‌زاده، رئیس كمیته مخابرات در مجلس هفتم بلافاصله پس از پایان دوران نمایندگی به‌عنوان مدیرعامل یكی از شركت‌های خصوصی مخابرات انتخاب شد یا عشرت شایق به ریاست كاخ سعدآباد رسید.

فرمانداران مرفه‌تر از نمایندگان مجلس

محسن آرمین، نماینده دوره ششم مجلس ارائه حقوق سه هزار تومانی به نمایندگان مجلس اول را منطقی ندانست و با اشاره به اینكه حقوق نمایندگان مجلس ششم به 500هزار تومان رسید، اظهار داشت:. نمایندگان مجلس وظیفه تصویب قانون را دارند. اگر نمایندگان را تامین نكنیم، آنها تحت نفوذ این و آن قرار می‌گیرند و می‌توانند وارد هزار كار و زد و بند شوند لذا باید منطقی و عاقلانه به اوضاع نگاه كرد. علی(ع) اسوه عدالت است كه می‌فرمودند باید كارگزاران آنقدر تامین شوند كه زمینه نیاز به دیگران نداشته باشند. وی با اشاره به هزینه‌های جانبی نمایندگان به‌ویژه نمایندگان غیرتهرانی اظهار داشت: آنها باید دفتر كاری برای خود در حوزه‌های انتخاباتی‌شان اجاره كنند كه هزینه دارد و از سویی هر از چندگاهی باید به حوزه انتخابیه‌ خود سفر كنند كه تنها یك شهرستان نیست و شامل ده‌ها روستا و شهرستان می‌شود.

وی با اشاره به اینكه ارائه اتومبیل با قیمت كارخانه به نمایندگان را از مجلس دوم به خاطر دارد، اظهار داشت: این‌گونه مسائل منشأ سیاسی دارد. همان‌گونه كه دیدید در جریان رقیب در مجلس ششم عنوان داشت كه چرا به نمایندگان پرشیا داده‌اند اما در مجلس هفتم دیدید كه این پرشیاها به زانتیا تبدیل شد و در مجلس سوم هم خاطر دارم كه بهزاد نبوی به عنوان وزیر صنایع در مجلس استیضاح شد و در آنجا از نمایندگان پرسید كه كدامتان كمتر از دو ماشین گرفته‌اید؟‌حقوق 500 هزار تومانی نمایندگان مجلس ششم هم [در مجلس هفتم] به یك میلیون و 500 هزار تومان رسید.

حقوق نمایندگی از 300 تا یك‌میلیون و 300 هزار

در ابتدای آغاز به كار مجلس شورای اسلامی تا پایان دوره دوم، حقوق نمایندگان بین سه تا چهار هزار تومان متغیر بود كه در مجلس سوم با تصویب هماهنگ‌سازی پرداخت به ناگاه حقوق نمایندگان مجلس از رشد چشمگیری برخوردار شد.

این افزایش حقوق ناشی از نظام پرداخت هماهنگ تا دوره هشتم ادامه یافت به نحوی كه اكنون حقوق نمایندگان مجلس به یك میلیون و 300هزار تومان رسیده است.

در حالی كه نمایندگان مجلس هشتم در آخر ماه بیش از یك میلیون تومان حقوق دریافت می‌كنند، افراشته، رئیس سازمان اداری مجلس می‌گوید: به جرات می‌توان گفت دریافتی تعداد قابل توجهی از نمایندگان محترم پایین‌تر از متوسط جامعه است. در حالی افراشته از حداقل حقوق برای نمایندگان سخن می‌گوید كه متوسط دریافتی جامعه حدود 500 هزار تومان است .‌در مجلس هفتم هم نمایندگان كه حقوقی كمی كمتر از یك میلیون و نیم داشتند، خواستار افزایش حقوق خود شدند كه مركز پژوهش‌ها با مقایسه وضعیت معیشت نمایندگان دوره‌های مختلف با این طرح مخالفت كرد. حقوق نمایندگان مجالس هفتم و ششم در حدود حقوق معاونان وزرا تخمین زده شده است.

پای پیاده‌ای كه ...

مجلس انقلابی اول و دوم، مجلسی بود كه كمتر كسی در آن تصور دریافت اتومبیل خدمت از مجلس را داشت و تمام نمایندگان از امكانات اتومبیل استفاده نمی‌كردند. بیشتر نمایندگان این دو دوره مجلس با توجه به سكونت در حوالی مجلس، اكثرا با پای پیاده یا به‌وسیله ماشین‌های خدمت مجلس كه مختص رساندن نمایندگان به مجلس بود، به محل كار می‌رفتند. حتی فضای رعب ناشی از ترورهای منافقین هم در آن زمان سبب نشد تا نمایندگان زیادی از مجلس اتومبیل اختصاصی داشته باشند. اما از دوره سوم به بعد نمایندگان دارای اتومبیل‌هایی شدند كه از مجلس به آنها رسیده بود. همین وضع تا مجلس هشتم ادامه پیدا كرد و اتومبیل‌های پرشیای نمایندگان مجلس ششم و پژو 405 نمایندگان مجلس پنجم به زانتیای مجلس هشتمی‌ها تبدیل شد.

مرجع: تهران امروز